Lý do thực sự khiến Trung Quốc cắt giảm 300.000 quân

Mặc dù ông Tập Cận Bình khẳng định việc cắt giảm này là cam kết “thực hiện nhiệm vụ gìn giữ hòa bình thế giới” nhưng theo các nhà phân tích quân sự, bước đi trên là một phần trong bối cảnh rộng lớn hơn: việc giảm quy mô của PLA là nhằm hiện đại hóa các lực lượng vũ trang Trung Quốc.

Việc cắt giảm mà ông Tập tuyên bố hôm 3/9 vừa qua nằm trong quá trình tinh giản biên chế từ những năm 1980. Quy mô của PLA đã bị "cắt gọt" 4 lần từ 1 triệu quân năm 1985, 500.000 quân năm 1997, 200.000 quân năm 2003 và giờ là thêm 300.000 binh lính nữa.

Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc, Yang Yujun đã tổ chức một cuộc họp báo vào tuần trước để cung cấp thêm chi tiết. Ông Yang cho biết tuyên bố cắt giảm quân của ông Tập và cách thức mà nước này thông báo cho thấy “sự chân thành của Trung Quốc cũng như bày tỏ nguyện vọng cùng chung tay với thế giới để gìn giữ hòa bình”.

Trung Quốc tuyên bố cắt giảm 300.000 quân trong hai năm tới. Nguồn: Shutterstock

Tuy nhiên, khi được hỏi cụ thể về lý do thực sự của việc cắt quân số thì ông Yang đã đưa ra câu trả lời tập trung vào tiến trình cải cách quân đội chứ không phải là cam kết gìn giữ hòa bình của Trung Quốc. 

Ông Yang giải thích: “Thông qua việc cắt giảm quân số, quân đội Trung Quốc sẽ điều chỉnh lại quy mô và cấu trúc của lực lượng, giúp đội quân này nâng cao khả năng với cấu trúc khoa học hơn, cũng như xây dựng nên một hệ thống lực lượng quân sự hiện đại hơn, mang đặc thù của Trung Quốc”.

Ông cũng nói thêm rằng lực lượng bị cắt giảm sẽ là những đội quân có các trang bị vũ khí lạc hậu, các nhân viên văn phòng và thành viên của các tổ chức không trực tiếp tham gia chiến đấu. “Việc cắt giảm quân số rất có lợi đối với việc gây quỹ, đẩy nhanh giai đoạn và cải thiện chất lượng quá trình xây dựng cơ sở thông tin dữ liệu”, Yang nói đồng thời nhấn mạnh việc cắt giảm này sẽ không ảnh hưởng tới khả năng bảo vệ các lợi ích quốc gia Trung Quốc. Dù cho quân đội Trung Quốc hoàn tất việc giảm biên chế đến năm 2017 thì lực lượng này vẫn lớn nhất thế giới với 2 triệu binh lính.

Rory Medcalf, người đứng đầu trường An ninh quốc gia thuộc Đại học Quốc gia Australia, nhận định, bước đi này có thể chỉ là một phần trong kế hoạch cắt giảm chi tiêu quốc phòng mà thôi. 

“Nhân sự chiếm một khoản chi phí khổng lồ trong ngân sách quốc phòng và lương dành cho các sĩ quan Trung Quốc ngày càng tăng trong những năm gần đây, vì vậy có những lý do chính đáng để giảm bớt số lượng nhân sự làm việc không hiệu quả”, ông Rory cho New York Times biết. Ông cũng nhấn mạnh rằng tuyên bố cắt giảm binh lính cũng đồng nghĩa với việc sẽ có thêm vốn tiếp tục quá trình hiện đại hóa PLA.

Cuối buổi họp báo, ông Yang khẳng định việc cắt giảm quân đội chỉ là sự bắt đầu của một vòng cải cách mới trong PLA. “Bước tiếp theo, PLA sẽ tiến hành rất nhiều sáng kiến cải cách khác theo cách chủ động và vững chắc hơn”, ông nói.

Xinhua trích lời một quan chức quân đội đã chỉ ra tầm quan trọng của việc cải cách cũng như mối nguy hại đến từ “các nhóm lợi ích đặc biệt” có thể kháng cự lại quy trình này. Ví dụ, sách trắng quốc phòng Trung Quốc được công bố hồi tháng 5 vừa qua, đã kêu gọi cần có một vai trò lớn hơn cho lực lượng Hải quân nước này. PLA đề nghị cần chấm dứt “tâm lý truyền thống coi trọng trên đất liền hơn trên biển”, tuy nhiên, sự thay đổi này có thể sẽ vấp phải sự phản đối từ phía các sĩ quan quân đội vốn muốn được nhiều đặc quyền hơn những người đồng cấp không quân và hải quân.

Cựu quan chức quân đội Xu Guangyu cho Los Angeles Times biết rằng việc cắt giảm binh lính có thể giúp tạo đường cho việc tái cân bằng quân đội nước này, cho phép các lực lượng không quân và hải quân chiếm được một phần rộng lớn hơn trên mảnh đất PLA.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin The Diplomat, một tạp chí có trụ sở ở Tokyo, chuyên về chính trị, văn hóa và xã hội tại khu vực Châu Á-Thái Bình Dương.