Lý do không ngờ khiến hạm đội tàu sân bay Trung Quốc trở nên "vô dụng"

Tàu sân bay thứ hai nhưng là tàu sân bay nội địa đầu tiên của Trung Quốc mang tên Sơn Đông đã chính thức gia nhập lực lượng hải quân vào ngày 17/12. Điều đó có nghĩa hải quân Trung Quốc cần thêm ít nhất 70 phi công cùng nhiều sĩ quan hàng không hỗ trợ để vận hành tàu sân bay.

Dànchiến đấu cơ hoạt động trên tàu sân bay Liêu Ninh của Trung Quốc. (Ảnh: Tân Hoa Xã)

Tuy nhiên. kế hoạch mở rộng hạm đội tàu sân bay lên 5 - 6 tàu và việc áp dụng những công nghệ tiên tiến hơn trên các tàu khiến nhu cầu đào tạo thêm nhiều phi công hải quân trở nên cấp bách hơn trong tương lai.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã khởi xướng những nỗ lực hiện đại hóa sâu rộng trong mọi lực lượng thuộc quân đội quốc gia đồng thời nhấn mạnh, “sự cần thiết của việc xây dựng một lực lượng hải quân hùng mạnh là quan trọng hơn bao giờ hết”.  

Ông Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu quốc tế S Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang ở Singapore cho rằng, có một nút thắt trong hoạt động tuyển dụng và huấn luyện phi công đối với lực lượng hải quân Trung Quốc.

“Hàng không hải quân trên tàu sân bay vẫn là lĩnh vực còn tương đối xa lạ đối với quân đội Trung Quốc, trong khi chính phủ đang  thôi thúc tăng quy mô tuyển dụng và đào tạo nhằm hoàn thành các chỉ thị hàng đầu về xây dựng tàu sân bay có khả năng chiến đấu”, Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) dẫn lời ông Koh. 

Trên thực tế, chương trình đào tạo phi công quân sự của Trung Quốc vẫn đang phát triển nhất là khi lực lượng hàng không hải quân mới chỉ được thành lập vào tháng 5/2013.

Chiếc tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc Liêu Ninh được đưa vào biên chế hồi tháng 9/2012, nhưng tới tận hai tháng sau, tiêm kích J-15mới có thể hạ cánh thành công xuống tàu sân bay. Trong khi đó, cuộc hạ cánh vào ban đêm đầu tiên không được báo chí Trung Quốc đưa tin cho đến tháng 5/2018, tức gần 4 năm sau sự kiện.

Trong khi đó, dường như Trung Quốc sẽ mất nhiều thời gian hơn để đào tạo phi công lái trực thăng. Cụ thể, lần hạ cánh thành công đầu tiên diễn ra vào tháng 11/2018, theo Đại học Hàng không Hải quân Trung Quốc. Đợt hạ cánh ban đêm đầu tiên cũng mới chỉ diễn ra vào tháng Sáu năm nay.

Điều đáng nói là nhiều vụ tai nạn xảy ra trong quá trình huấn luyện lại bị Trung Quốc bưng bít nhằm tránh gây tư tưởng hoang mang cho các học viên.

Cụ thể, vài ngày sau sự kiện Trung Quốc kỷ niệm 70 năm Quốc khánh cùng màn diễu binh quy mô lớn ở thủ đô Bắc Kinh vào ngày 1/10, 3 phi công đã thiệt mạng sau vụ tai nạn liên quan tới trực thăng vận tải ở tỉnh miền trung Hà Nam.

Chỉ 8 ngày sau, một vụ tai nạn khác xảy ra ở cao nguyên Tây Tạng khi một chiếc tiêm kích J-10 bay huấn luyện tầm thấp và đâm vào một ngọn núi. Phi công được cho đã may mắn thoát chết.

“Những tổn thất trong chương trình huấn luyện phi công hoạt động trên tàu sân bay Trung Quốc bao gồm số người bị thương và thiệt mạng khi làm nhiệm vụ thường không được quân đội nước này công bố”, ông Koh nói.

Tuy nhiên, ông Li Jie, một chuyên gia quân sự tại Bắc Kinh lại cho rằng dù hải quân Trung Quốc đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt phi công, song vấn đề này có thể được giải quyết trong vòng 2 – 3 năm tới.

“Số lượng máy bay chiến đấu trên tàu sân bay hiện không đủ cùng thời gian cần thiết để đào tạo phi công hải quân khá dài là lý do khiến Trung Quốc rơi vào cảnh thiếu phi công hải quân. Nhưng khi Trung Quốc ngày càng chú trọng đến hoạt động đào tạo và huấn luyện, vấn đề sẽ dần được giải quyết”, ông Lin nhấn mạnh. 

Hiện tại, Đại học Hàng không hải quân Trung Quốc, cơ quan phụ trách đào tạo cho các phi công hải quân tương lai, đang phối hợp với 3 đại học hàng đầu là Peking, Tsinghua và Beihang để tuyển dụng và huấn luyện đội ngũ phi công tương lai.