"Lựa chọn chủ tịch Ngân hàng thế giới mang màu sắc chính trị"

Bác sĩ người Mỹ gốc Hàn Jim Yong Kim (trái) đã được chọn làm Chủ tịch Ngân hàng thế giới (World Bank).

Đây cũng là lần đầu tiên vị trí độc quyền về ứng cử viên không còn thuộc về nước Mỹ.

Ngoài bác sĩ Kim, chuyên gia y tế 52 tuổi người Mỹ gốc Hàn, còn có ứng cử viên khác là Bộ trưởng tài chính Nigeria Ngozi Okonjo-Iweala do các quốc gia mới nổi và đang phát triển muốn gây sức ép với thể chế tài chính cho vay này để lựa chọn ứng cử viên của mình.

Ông Kim, chủ tịch trường đại học Dartmouth, sẽ là người kế nhiệm ông Robert Zoellick,vị chủ tịch hiện tại của Ngân hàng thế giới và là nhà cựu ngoại giao của Hoa Kỳ, người sẽ kết thúc nhiệm kỳ chủ tịch 5 năm của mình vào tháng Sáu tới.

Các giám đốc của ngân hàng bày tỏ “sự đánh giá rất cao” đối với các ứng cử viên là ông Kim, bà Okonjo-Iweala và ứng cử viên thứ ba là nhà kinh tế học Colombia, Jose Antonio Ocampo, người rút lui khỏi cuộc đua vào thứ Sáu tuần trước.

“Sự có mặt của nhiều ứng cử viên đã giúp làm phong phú thêm nội dung thảo luận về vai trò và định hướng tương lai của Ngân hàng thế giới. Các ứng cử viên cuối cùng nhận được sự ủng hộ của những quốc gia thành viên khác nhau, cho thấy tầm cỡ của các ứng cử viên”, Ngân hàng thế giới phát biểu.

Việc Mỹ đề cử bác sĩ Kim đã phá vỡ truyền thống của Ngân hàng thế giới trước đó với 11 vị cựu chủ tịch đều là các chủ tịch ngân hàng hoặc các nhà ngoại giao Mỹ. Sự lựa chọn này cũng khiến nhiều người ngạc nhiên do ông Kim không có nhiều kiến thức gì khác ngoài vấn đề sức khỏe toàn cầu và không được đào tạo bài bản về kinh tế học phát triển.

Vị trí chủ tịch World Bank rất quan trọng đối với thế giới thứ ba, thế giới của các nước đang phát triển. Chủ tịch của thể chế này sẽ lãnh đạo 9.000 nhân viên gồm các nhà kinh tế học và các chuyên gia chính sách cũng như một danh sách các khoản nợ dành cho các dự án phát triển lên tới 258 tỷ đô la vào năm 2011.

Bác sĩ Kim không phải là chủ tịch ngân hàng cũng không phải là nhà kinh tế học.

Thay vào đó, ông có bằng của đại học Havard về y khoa và nhân chủng học và có thành tích cao trong các chương trình phát triển chống các bệnh như HIV/AIDS và bệnh lao ở các nước đang phát triển.

Trong một bài phát biểu tại Lima, Peru hôm qua, ông cam kết sẽ “làm sao để Ngân hàng thế giới phát triển tương xứng với một thế giới đang thay đổi nhanh chóng”.

“Chính tại các ngôi nhà ổ chuột của thành phố Lima, tôi đã hiểu sự bất công có thể phá hỏng cuộc sống và hi vọng của những người nghèo như thế nào. Chính tại nơi đây tôi nhận thấy các cộng đồng phải vật lộn thế nào để có thể giàu có hơn trong khi cơ sở hạ tầng và các dịch vụ cơ bản khác còn thiếu thốn. Cũng tại nơi này tôi hiểu được rằng chúng ta có thể chiến thắng được nghịch cảnh và tập trung vào kết quả hành động”, ông phát biểu.

Chuyên gia Mark Weisbrot của Trung tâm nghiên cứu kinh tế và chính sách ở Washington cho rằng việc lựa chọn ông Kim là một thay đổi đáng hoan nghênh.

“Ngân hàng thế giới thường có xu hướng đề cao lợi nhuận và trong lịch sử, Hoa Kỳ đã dùng thể chế này để tiến tới các mục tiêu về chính trị và kinh tế của mình. Ông Kim có thể giúp giảm đi mặt yếu kém của Ngân hàng và chuyển một số tiền sang các dự án mang ý nghĩa tích cực giúp cải thiện sức khỏe và giáo dục”, ông Weisbrot nói.

Dư luận hầu như không mấy bất ngờ trước việc ông Kim, đề cử của Mỹ, được Ngân hàng thế giới lựa chọn. Từ lâu đã có một thỏa thuận ngầm là Washington sẽ chọn lãnh đạo của Ngân hàng thế giới còn châu Âu sẽ kiểm soát thể chế chị em của WB là Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF).

Hôm thứ Sáu tuần trước, ứng cử viên Ocampo đã rút lui khỏi cuộc đua và cho rằng quyết định chọn chủ tịch World Bank mang động cơ chính trị.

Sau khi ông Kim được chọn ngày hôm qua, ứng cử viên, Okonjo-Iweala đã lên tiếng chỉ trích “truyền thống lâu đời và bất công” trong việc chọn nhà lãnh đạo của Ngân hàng thế giới.

“Tôi thất rõ ràng là chúng ta cần phải khiến việc lựa chọn cởi mở, minh bạch và dựa trên thực lực hơn. Chúng ta không được đóng góp thêm cho sự mất dân chủ trong điều hành toàn cầu”, bà Okonjo-Iweala phát biểu.

Phản ứng trước kết quả này, Tổng thống Mỹ Barack Obama cho biết ông thấy tự tin rằng ông Kim sẽ là “một nhà lãnh đạo toàn diện đem đến cho Ngân hàng thế giới niềm đam mê và kiến thức sâu rộng về phát triển, sự cam kết duy trì phát triển kinh tế và khả năng phản ứng trước những tình huống phức tạp cũng như nắm bắt thời cơ mới”.

Đương kim chủ tịch ngân hàng ông Zoellick nhận xét “sự nỗ lực mang tính khoa học và khắt khe để hướng đến kểt quả của ông ấy là vô giá đối với Ngân hàng thế giới vì Ngân hàng đang hiện đại hóa nhằm phục vụ tốt hơn các quốc gia trong việc chống đói nghèo”.

Còn cơ quan phát triển toàn cầu Oxfam gọi quy trình chọn lựa chủ tịch World Bank là “giả tạo” mặc dù tổ chức này đánh giá rất cao ông Kim.

“Bác sĩ Kim là sự lựa chọn tuyệt vời cho chức vụ chủ tịch Ngân hàng thế giới và là người hùng thực sự về vấn đề phát triển”, Elizabeth Stuart, đại diện của Oxfam, nói, “Nhưng chúng ta cũng không bao giờ biết liệu ông ấy có phải là ứng cử viên tốt nhất cho vị trí này hay không bởi lẽ cuộc đua này không công bằng và không là cuộc đua đúng nghĩa”.

Lê Dung