Lộ trình triển khai trạm y tế theo nguyên lý y học gia đình
Theo báo cáo của Bộ Y tế, Việt Nam đang có một hệ thống mạng lưới y tế rộng khắp, với 11.793 trạm y tế, 91,8% thôn bản có nhân viên y tế, 684 bệnh viện huyện, 295 phòng khám đa khoa khu vực, 419 bệnh viện tỉnh và 47 bệnh viện trung ương. Ngoài ra còn có 210 bệnh viện ngoài công lập... Thời gian qua, mạng lưới y tế ở Việt Nam được quốc tế đánh giá cao, là điểm sáng trong thực hiện các mục tiêu thiên niên kỷ về y tế.
Hiện nay, hoạt động của tuyến y tế cơ sở còn nhiều bất cập: Người dân chưa tin tưởng trạm y tế xã nên vượt tuyến không cần thiết. Y tế cơ sở chưa làm tốt công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu, phần lớn chưa quản lý bệnh mạn tính. Dịch vụ khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe ở trạm y tế xã chưa đạt yêu cầu, mới thực hiện được 50-70% các dịch vụ kỹ thuật, khoảng 40% danh mục thuốc theo phân tuyến. Nhân lực còn thiếu và yếu. Cơ chế tài chính còn nhiều bất cập, chưa phù hợp.
Thực trạng của 26 xã thực hiện mô hình điểm trạm y tế hoạt động theo nguyên lý y học gia đình hiện nay cho thấy, các trạm y tế vẫn chỉ thực hiện nhiệm vụ dự phòng, tiêm chủng mở rộng, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, dân số… Mới chỉ có 3 tỉnh (Hà Nội, Hà Tĩnh, Yên Bái) lập hồ sơ sức khỏe người dân; 11/26 trạm y tế chưa có y sĩ y học cổ truyền, 7/26 trạm y tế chưa có dược sĩ trung học, cơ cấu nhân sự chưa phù hợp, có vị trí thừa, có vị trí thiếu.
![]() |
Ảnh minh họa |
Hầu hết các trạm y tế bố trí các phòng, công năng sử dụng chưa phù hợp, đa số phải được cải tạo, nâng cấp. Trang thiết bị thiếu, cũ, cần phải bổ sung, thay thế. Về tài chính, nguồn ngân sách cấp còn thấp, có rất ít kinh phí hoạt động, bảo hiểm y tế chưa thanh toán một số dịch vụ, kinh phí bảo hiểm y tế thanh toán do trung tâm y tế huyện quản lý nên các trạm y tế hoạt động rất khó khăn.
Vì vậy, Bộ trưởng Bộ Y tế chỉ đạo các tỉnh, thành phố có 12 xã thực hiện mô hình trạm y tế điểm hoạt động theo nguyên lý y học gia đình phải thành lập ban chỉ đạo, luân phiên bác sĩ về trạm y tế. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố phải chỉ đạo, bố trí ngân sách để thực hiện. Bộ Y tế sẽ cử bệnh viện trung ương, bệnh viện tuyến cuối về giúp trạm y tế, huyện điểm để khám chữa bệnh, đào tạo chuyên môn, chuyển giao kỹ thuật, đào tạo bác sĩ, viên chức y tế theo nguyên lý y học gia đình.
Các địa phương cần triển khai ngay truyền thông giáo dục sức khỏe, lập hồ sơ sức khỏe cá nhân; sửa chữa, nâng cấp các trạm y tế từ nguồn ngân sách địa phương, nguồn giảm cấp tiền lương cho các bệnh viện, đến quý IV năm 2018 phải hoàn thành. Về trang thiết bị sẽ do dự án HPET trang bị đồng bộ, kể cả các bảng hiệu. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố cần ban hành định mức trang thiết bị, điều chuyển, thanh lý các thiết bị không có nhu cầu.
Để phát triển mạng lưới trạm y tế hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nêu rõ lộ trình triển khai: Năm 2018, hoàn thành mô hình 26 trạm y tế xã điểm. Các tỉnh, thành phố phải triển khai rộng khắp tại các trạm y tế xã còn lại, không chờ kết quả các trạm y tế làm điểm. Mỗi tỉnh phải chọn 1, 2 huyện và một số trạm y tế xã để chỉ đạo điểm, trên cơ sở đó rút kinh nghiệm trong triển khai. Năm 2019, mỗi tỉnh triển khai ít nhất 15% số trạm y tế. Giai đoạn 2019-2020 triển khai ít nhất 30% số trạm y tế. Các tỉnh xây dựng lộ trình, phấn đấu hoàn thành trong 05 năm, từ 2019-2023.
Theo Bộ trưởng, chậm nhất đến quý I/2019, các tỉnh, thành phố xây dựng đề án, lộ trình triển khai thực hiện. Tùy theo năng lực của địa phương mà có thể triển khai dần dần theo lộ trình, cuốn chiếu để vừa làm, vừa rút kinh nghiệm, mở rộng mô hình. Nguồn tài chính để thực hiện dự án là ngân sách địa phương, vốn ODA, nguồn xã hội hóa, bảo hiểm y tế, thu dịch vụ của trạm y tế xã...