Kéo dài thời gian dùng chất cực độc Paraquat: "Tôi có cảm giác rất khó chịu!"

Paraquat và hoạt chất 2,4D đã được chứng minh là thuốc độc tiêu diệt hàng trăm nghìn người, gây quái thai dị tật cho hàng triệu người

Mới đây, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (Bộ NN & PTNN)  đã quyết định đưa nhóm diệt cỏ Paraquat và các sản phẩm chứa hoạt chất 2,4D ra khỏi danh mục thuốc bảo vệ thực vật vì nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe con người.

Tuy nhiên, kèm theo quyết định này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng cho phép sản xuất và nhập khẩu các loại thuốc này trong 1 năm và buôn bán tối đa trong vòng 2 năm nữa. Như vậy, phải đến năm 2019 thì loại thuốc này mới bị cấm lưu hành.

Lý giải về vấn đề này, ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ Thực vật cho biết, theo quy định của Luật BVTV và Thông tư 21 về Quản lý thuốc BVTV đã quy định rõ, khi loại bỏ một loại thuốc hoặc một hoạt chất ra khỏi danh mục thì cho phép các doanh nghiệp 1 năm nhập khẩu và 2 năm buôn bán các chất này. Ngay cả thông lệ quốc tế họ cũng quy định như vậy.

“Khi thay đổi chính sách, cần có độ trễ để doanh nghiệp thích ứng với các quy định mới, không gây phương hại lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp. Nhiều doanh nghiệp đã ký kết hợp đồng với nước ngoài nên phải cho họ hoàn tất. Doanh nghiệp cần có thời gian để chuyển sang các loại thuốc khác phù hợp”, ông Trung cho hay.

Theo ông Trung, khi loại bỏ các hoạt chất này, Bộ NN&PTNT đã có lộ trình cụ thể, kiểm tra kiểm soát và giải pháp thay thế.

Ông Trung cũng khẳng định, có thể kiểm soát được việc loại bỏ các hoạt chất này bởi lượng thuốc trừ cỏ nói chung và hai hoạt chất nói riêng được cơ quan quản lý nắm rõ. Các địa phương có thể làm tốt, kiểm tra, kiểm soát việc sử dụng trong hai năm nữa.

“Số lượng thuốc tồn đọng trên thị trường sẽ phải xử lý hết. Khi kiểm soát đầu vào thì chúng ta sẽ kiểm soát được ngay”, ông Trung khẳng định.

Nói thêm về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Hà Công Tuấn cho biết: Mặc dù Luật quy định gia hạn 1-2 năm cho việc tiếp tục sản xuất, nhập khẩu, buôn bán các chất này nhưng phải đảm bảo rút ngắn thời gian.

Cục BVTV phải công bố với các doanh nghiệp, chỉ cho nhập lô hàng đã ký hợp đồng, không ký hợp đồng mới. Bên cạnh đó, vận động, tuyên truyền bà con dần dần không sử dụng các hoạt chất này.

“Bộ sẽ sửa các quy định để rút ngắn thời gian, ví dụ như Thông tư 21 của Bộ, Bộ có thể sửa. Không để xảy ra tình trạng, cho gia hạn một năm nhập khẩu nên doanh nghiệp lại đi ký thêm hợp đồng mới”, Thứ trưởng Tuấn nói.

Thứ trưởng cũng khẳng định: “Không có chuyện Bộ dung túng cho doanh nghiệp hay tự dưng đẻ ra những cái thời hạn như vậy”.

Liên quan đến việc gia hạn thêm 2 năm đối với nhóm diệt cỏ Paraquat và các sản phẩm chứa hoạt chất 2,4D, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với TS Trần Tuấn – Chuyên gia y tế cộng đồng tại Việt Nam trước quyết định này.

Muộn còn hơn không

Thưa TS Tuấn, Bộ NN&PTNT cấm Paraquat và 2,4D vì nó ảnh hưởng tới sức khỏe con người. Quan điểm của ông về quyết định này như thế nào?

TS Trần Tuấn: Tôi thực sự mừng vì cuối cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đi đến quyết định cấm Paraquat và các hóa chất diệt cỏ chứa hoạt chất 2,4D.

Tôi cho rằng thông tin về tác hại tới sức khỏe của Paraquat và hóa chất diệt cỏ chứa 2,4D từ lâu đã được tất cả các Bộ NN&PTNN, Bộ Khoa học Công nghệ, Bộ Công thương, Bộ Thông tin truyền thông,  Bộ Y tế… biết rõ!

Bản thân người nông dân cũng biết hóa chất diệt cỏ độc như thế nào. Vì không ai trong chúng ta quên được hàng vạn cảnh tang thương về dị tật bẩm sinh, bệnh hệ thống, tâm thần,... là hậu quả của việc quân đội Mỹ rải chất diệt cỏ chứa hoạt chất 2,4D trong chiến trường miền Nam giai đoạn 1965-1972.

Bao năm qua, trong đời sống thường nhật, chúng ta gọi đó là “Chất độc da cam”, Hóa chất diệt cỏ… Tiếc thay, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn khi đưa các sản phẩm chứa 2,4D và Paraquat vào canh tác nông nghiệp ở nước ta, lại thay bằng một cái tên mang nghĩa khuyến khích người nông dân sử dụng: "Thuốc bảo vệ thực vật".

Chính cái tên này đẩy người nông dân và xã hội nói chung “quên đi” phần độc hại đích thực, chỉ nhìn vào cái tác dụng “diệt cỏ” trước mắt, dẫn đến tình trạng dùng tràn lan khắp cả nước những năm vừa qua.

Nó là mầm mống gia tăng gánh nặng bệnh tật ở nước ta, nhất là các bệnh không lây nhiễm, sẩy thai, dị tật bẩm sinh... Chưa kể đến biết bao hậu quả đau lòng do uống phải paraquat. Tôi nghĩ, đến bây giờ "lô cốt" Paraquat và các hóa chất diệt cỏ chứa 2.4 D được nhổ là quá muộn. Nhưng thôi, muộn còn hơn không!

Mặc dù loại bỏ 2 hoạt chất này nhưng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng cho phép sản xuất và nhập khẩu các loại thuốc này trong 1 năm và buôn bán tối đa trong vòng 2 năm nữa. Lãnh đạo Bộ cho rằng, đó là làm theo luật. Ông có ý kiến gì về việc duy trì thêm thời gian như thế này?

Điều 1 loại bỏ 2 hoạt chất là 2,4D và Paraquat nhưng điều 2 của quyết định này lại cho phép sản xuất, nhập khẩu tối đa 1 năm, sử dụng tối đa 2 năm khi quyết định có hiệu lực.

TS Trần Tuấn: Đọc cái quyết định của Bộ, từ điều 1 nói cấm, sang điều 2 lại cho phép sản xuất thêm một năm, lưu thông sử dụng thêm trong 2 năm, tôi có cảm giác rất khó chịu!

Cái quyết định này, khiến tôi khẳng định thêm có vấn đề trầm trọng về mặt đạo đức của bộ phận làm chính sách. Dù người có trách nhiệm của Bộ viện dẫn quy định pháp lý khác để giải thích rằng, trước khi quyết định điều gì phải có thời hạn. Theo tôi, việc tiếp tục dùng 2 năm nữa là không chấp nhận được về mặt đạo lý.

Vậy theo ông tới đây có thể làm gì để tránh được sự khủng hoảng này?

TS. Trần Tuấn: Sở dĩ một quyết định mâu thuẫn, vì người có trách nhiệm không xem chính sách công phải được làm theo một quy trình khoa học liên ngành, có sự tham gia phản biện rộng rãi của các chuyên gia khoa học chuyên ngành và xã hội.

Tiến sĩ Trần Tuấn

Đặc biệt những chính sách liên quan tới sinh mệnh con người, sự an toàn của môi trường sống, càng phải được tham khảo ý kiến của bên Y tế.

Tôi không rõ từ trước tới nay Bộ Y tế, Tổng hội Y học, Hội Y tế công cộng, hội Y học Dự phòng... được Bộ NN&PTNN tham khảo ý kiến về chính sách liên quan tới hóa chất dùng trong nông nghiệp đến đâu, nhưng riêng vấn đề Paraquat và hóa chất diệt có chứa hoạt chất 2.4 D này, tôi tin rằng không ai trong ngành y tế lại có thể đồng ý rằng dù biết rất độc vẫn cố dùng thêm hai năm nữa.

Người dân bắt đầu biết được hai năm nữa Paraquat và hoạt chất 2,4 D sẽ không còn trên thị trường Việt Nam nhưng từ trước đến nay chúng ta đều thấy rằng, ở nước ta dù quy định cấm thì người ta vẫn bán chui được. Quyết định này liệu có hiệu quả, đẩy sạch được chất độc ra khỏi thị trường Việt Nam không thưa ông?

TS Trần Tuấn: Tôi nghĩ nếu người có trách nhiệm điều hành hệ thống thực sự muốn làm, nhất là làm điều tốt, bảo vệ sức khỏe người dân và an toàn môi sinh, thì chả có điều gì là không thể.

Nếu thực sự, thì không khó khăn gì để giành được sự ủng hộ của dân chúng, của các nhà khoa học chân chính, và của cả những cán bộ nhân viên có tâm và có tài đang còn trong hệ thống. Phải có niềm tin như thế, mới xây được ý chí và giữ được ý chí vượt qua sự cám dỗ của các nhóm thủ lợi, vượt qua những khó khăn, thử thách trước mắt, tập hợp được lực lương chung tay hành động.

Việc giải quyết thông thoáng vỉa hè đang diễn ra ở TP. HCM có thể làm bài học tham khảo cho việc chấm dứt hoàn toàn sử dụng hóa chất độc hại trong canh tác nông nghiệp mà quyết định này đã đề cập và còn sẽ phải đưa ra thêm trong thời gian tới.

Vâng xin cảm ơn ông!