Jordan có thể giúp hòa giải quan hệ Trung Đông - Nga?

Quốc vương Jordan và Tổng hống Nga Putin

Quyết định rút bớt lực lượng quân sự Nga khỏi Syria của Tổng thống Nga Putin có thể khiến nhiều quốc gia bất ngờ. Tuy nhiên, Jordan có thể đã biết về việc Nga sẽ rút bớt lực lượng quân sự khỏi Syria nửa tháng trước khi Moscow chính thức đưa ra tuyên bố về vấn đề này.

Kế hoạch này dường như đã được Moscow thông báo cho Amman vào ngày 28/2 vừa qua, trong thời gian Bộ trưởng Quốc phòng Jordan Mashaal Mohammad Al Zaben đến thăm Nga.

Chi tiết trên cho thấy, dường như Jordan đang đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hòa giải giữa Nga với các quốc gia Hồi giáo theo dòng Sunni.

Theo các thông tin do tạp chí Defence News có được, tham gia vào cuộc hội đàm về “các vấn đề an ninh cấp bách của khu vực Trung Đông” giữa Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu với Bộ trưởng Quốc phòng Jordan Mashaal Mohammad Al Zaben còn có cả Bộ trưởng Quốc phòng Syria Fahd Jassem al-Freij.

Theo các chuyên gia phân tích, Jordan có thể trở thành bên trung gian tích cực để hòa giải các bất đồng giữa Nga với Arab Saudi, quốc gia đứng đầu liên minh các quốc gia vùng Vịnh Persic và cũng là quốc gia chỉ trích mạnh mẽ nhất chiến dịch quân sự của Nga tại Syria.

Có thể, khi thông báo cho Jordan về kế hoạch rút quân của mình, Moscow muốn phát đi tín hiệu cho El-Riyadh thấy rằng Nga hoàn toàn không muốn thách thức và tranh giành ảnh hưởng với Arab Saudi.

Arab Saudi chỉ trích mạnh mẽ chiến dịch quân sự của Nga tại Syria

Việc Moscow bắt đầu thực hiện chiến dịch quân sự chống IS ở Syria đã khiến giới lãnh đạo Arab Saudi không hài lòng. Cho dù phần lớn các quốc gia có liên quan đến cuộc khủng hoảng Syria đều không phản ứng hoặc có những phản ứng không đáng kể thì Arab Saudi lại là quốc gia chỉ trích Nga mạnh mẽ nhất.

Ngay sau ngày đầu tiên Nga thực hiện chiến dịch không kích tại Syria, Đại sứ thường trực của Arab Saudi tại Liên Hợp Quốc đã lên tiếng kêu gọi Nga ngừng thực hiện không kích vì cho rằng mục tiêu của các đợt không kích này là phe đối lập Syria chứ không phải lực lượng IS.

Khi đó, một nhóm thần học ở Arab Saudi thậm chí còn tuyên bố thánh chiến Hồi giáo chống Nga.

Nga và Arab Saudi vẫn bất đồng sâu sắc xung quanh hai vấn đề. Thứ nhất, Moscow luôn công khai quan điểm ủng hộ chế độ Tổng thống Syria Bashar al-Assad, trong khi đó Arab Saudi luôn cho rằng cần phải thay thế chế độ này. Thứ hai, một loạt tổ chức vũ trang bị Nga liệt kê vào danh sách các tổ chức khủng bố lại đang được Arab Saudi tài trợ về tài chính.

Cụ thể, El-Riyadh lên án mạnh mẽ việc thủ lĩnh của nhóm “Jaish al-Islam” là Zahran Allyusha bị tiêu diệt bởi các cuộc không kích của Nga. Nga không đồng ý để đại diện của nhóm này tham gia vào các vòng đàm phán tại Geneva về tương lai của Syria. Trong khi đó, nhóm này lại nhận được sự hỗ trợ tích cực về tài chính của Arab Saudi.

Ngoài ra, nhiều lần Arab Saudi cũng bày tỏ sự không hài lòng với việc Nga tăng cường hợp tác với Iran- đối thủ chính của Arab Saudi trong khu vực.

Tuy nhiên trong thời gian gần đây đã có nhiều thông tin cho thấy giữa Moscow và El-Riyadh đã bắt đầu có các cuộc tiếp xúc ngoại giao khác nhau. Tổng thống Nga Putin thậm chí đã vài lần tiến hành điện đàm với Quốc vương Arab Saudi Ben Abdel Aziz Al-Saud để thảo luận về vấn đề Syria.

Nhiều khả năng trong các cuộc tiếp xúc này, hai bên đã đạt được thỏa thuận về một số vấn đề. Theo Thư ký báo chí của Tổng thống Nga Dmitri Peskov, nghị quyết do Nga và Mỹ thông qua về giải pháp cho cuộc khủng hoảng Syria đã được thảo luận với Arab Saudi và Qatar.

Trung gian hòa giải Jordan

Giới phân tích nhận định rằng những cuộc tiếp xúc giữa Moscow với El-Riyadh đạt được là do vai trò trung gian của Jordan. Chính trong cuộc gặp với Quốc vương Jordan Abdullah Ben Al-Hussein, Tổng thống Nga Putin đã lên tiếng chỉ trích kịch liệt Thổ Nhĩ Kỳ, quốc gia được coi là đồng minh của Arab Saudi.

Trong bối cảnh quan hệ giữa Nga với Thổ Nhĩ Kỳ và Arab Saudi trở nên căng thẳng, vai trò trung gian hòa giải của Quốc vương Jordan Abdullah lại càng trở nên rõ nét hơn.

Việc Quốc vương Jordan đồng ý thực hiện vai trò hòa giải có lẽ là do mối quan hệ lâu năm của ông Abdullah với Tổng thống Putin. Trong số tất cả lãnh đạo các quốc gia Trung Đông, ông Abdullah là người có quan hệ tốt nhất với Tổng thống Putin.

Jordan được đánh giá là quốc gia có quan điểm ôn hòa nhất Trung Đông khi duy trì được quan hệ hài hòa với các quốc gia được coi là “kẻ thù” của thế giới Arab là Israel và Iran.

Chính vì vậy, một quốc gia trung lập như Jordan có thể trở thành trung gian hòa giải giữa các lực lượng có các lợi ích đối lập nhau ở Syria. Vai trò này tương tự như vai trò của Belarus trong giải quyết cuộc khủng hoảng ở miền Đông Ukraine.

Theo các thông tin của Defence News, trong vòng vài tháng trở lại đây, người đứng đầu Ủy ban An ninh Syria Ali Mamluk đã vài lần đến Jordan để gặp gỡ giới lãnh đạo cấp cao Jordan.

Defence News cũng khẳng định rằng Jordan rất quan ngại trước sự gia tăng của phong trào “Thánh chiến Hồi giáo” ở khu vực biên giới phía Bắc của mình nên rất ủng hộ việc thành lập một mặt trận thống nhất chống khủng bố.

Liên minh này nếu được thành lập sẽ giúp các quốc gia vượt qua bất đồng để đặt “dấu chấm hết” cho tổ chức IS.

Tuy nhiên, không phải những nỗ lực của Jordan sẽ đem lại kết quả tích cực. Jordan được đánh giá là quốc gia có nguồn lực eo hẹp nhất Trung Đông khi không có dầu mỏ, Quân đội Jordan quân số ít và không có trang bị hiện đại.

Do đó, chưa chắc tiếng nói của Jordan đã được các nước lớn trong khu vực lắng nghe. Bằng chứng là sau khi Moscow thông báo sơ bộ trước cho Amman về kế hoạch rút bớt lực lượng khỏi Syria, El-Riyadh đã đưa ra những tuyên bố về việc sẽ áp dụng các biện pháp quân sự kiên quyết để “lập lại trật tự” trong cuộc chiến chống khủng bố.

Mới đây nhất, các phương tiện truyền thông Pakistan đã đưa ra các thông tin về việc Arab Saudi đang bắt tay vào thực hiện kế hoạch thành lập một “NATO” của các quốc gia Arab để đẩy mạnh cuộc chiến chống khủng bố.

Do mục đích của Arab Saudi luôn là lật đổ chế độ Tổng thống Syria al-Assad nên hành động này của Arab Saudi có thể sẽ khiến Nga buộc phải quay trở lại Syria. Khi đó, tình hình sẽ diễn tiến hết sức khó lường.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ báo “Gazeta”, một trong những tờ báo điện tử uy tín, có lượng truy cập lớn nhất tại Nga hiện nay.