Iran cho phép phương Tây kiểm tra cơ sở hạt nhân bất cứ lúc nào

Ngoại trưởng Iran Javad Zarif trong vòng đàm phán hạt nhân ở Geneva ngày 15 - 16 tháng Mười

Iran cho biết đây là hy vọng cho một “giai đoạn mới trong quan hệ của chúng tôi” với cộng đồng quốc tế sau 2 ngày đàm phán mà Nhà Trắng đã ca ngợi cho rằng đã có một bước tiến về “mức độ và chất” cao hơn bao giờ hết.

Nước Đức cũng tỏ ra tích cực, nói rằng các cuộc đàm phán mới nhất đã tăng hy vọng về một giải pháp ngoại giao. Trong khi đó, Nga thận trọng cảnh báo “không có lý do gì để vỗ tay”.

Cuộc họp tiếp theo sẽ được tổ chức tại Geneva vào ngày 7 và 8 tháng Mười Một. EU là quyền lãnh đạo của nhóm P5 +1, bao gồm các nước Anh, Trung Quốc , Pháp , Nga và Hoa Kỳ, cộng với Đức, đã dành nhiều năm cố gắng để đạt được một thỏa thuận với Iran vì lo ngại về vũ khí hạt nhân. Nước cộng hòa Hồi giáo này luôn kịch liệt phủ nhận và khẳng định chương trình hạt nhân của họ là dành cho mục đích hòa bình.

Báo cáo kết quả đã mô tả các cuộc đàm phán ở Geneva trong tuần là “hướng tới tương lai”, gọi kế hoạch của Iran là một “cơ sở đề xuất cho đàm phán” và “đóng góp quan trọng”.

Đây là cuộc đàm phán đầu tiên của tất cả các bên kể từ khi Tổng thống Iran Hassan Rouhani, người có tư tưởng ôn hòa, chiến thắng đối thủ Mahmoud Ahmadinejad trong cuộc bầu cử hồi tháng Tám.

Những nỗ lực về chương trình hạt nhân của ông Rouhani nhằm loại bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế lên Iran đã khiến quốc gia này cạn kiệt.

Tuy các chi tiết của cuộc đàm phán vẫn được giữ bí mật, kế hoạch của Iran đã được công bố bao gồm 3 bước có thể giải quyết tranh chấp, sẽ diễn ra trong vòng một năm. Triển vọng giải quyết vấn đề thậm chí còn được đẩy lên “trong vòng một hoặc hai tháng”. Việc thanh tra các cơ sở nguyên tử của Iran sẽ là một phần của bước cuối cùng.

Đại diện đàm phán đến từ Nga Sergei Ryabkov  tỏ ra ít lạc quan hơn. Ryabkov đồng ý rằng các kết quả tốt hơn so với vòng đàm phán hồi tháng Tư ở Kazakhstan, khi Ahmadinejad nắm quyền , và các cuộc đàm phán lúc đó hoàn toàn bế tắc. Lúc đó, Iran đã vạch ra một ranh giới đỏ, nói rằng nước này sẽ không chấp nhận yêu cầu ngừng làm giàu uranium hoặc tiết lộ về kho dự trữ nguyên liệu mua của nước ngoài.

Mối quan hệ được tái lập sau khi Ngoại trưởng Iran Javad Zarif đã tổ chức một cuộc họp mang tính bước ngoặt với Ngoại trưởng Mỹ John Kerry tại cuộc họp của Đại hội đồng Liên Hợp Quốc ở New York vào tháng trước, và Tổng thống Rouhani cũng đã nói chuyện qua điện thoại với Tổng thống Mỹ Barack Obama.

Trong khi các nhà đàm phán phương Tây nhấn mạnh rằng họ sẽ không bao giờ chấp nhận cho Iran phát triển vũ khí hạt nhân, thì Israel, quốc gia duy nhất ở Trung Đông không khai báo sức mạnh vũ khí hạt nhân, đã lên tiếng cảnh báo về sự cởi mở của Iran.

Ngoại trưởng Yuval Steinitz của Israel hôm 16/10 cho biết nước này đang theo dõi các cuộc đàm phán với “ sự hy vọng và mối quan tâm".

" Chúng tôi thấy những dấu hiệu đáng lo ngại và chúng tôi không muốn Geneva 2013 sẽ biến thành Munich năm 1938", ông Steinitz nói trên đài phát thanh quân đội Israel, ám chỉ đến nước Anh và sự không nỗ lực của Pháp trong việc ngăn chặn chiến tranh bằng cách đồng ý sáp nhập dải Tiệp Khắc của Đức Quốc xã.

Israel đã không loại trừ khả năng tấn công quân sự để ngăn chặn chương trình hạt nhân của Iran.