“Hợp đồng nhập cư” EU - Thổ Nhĩ Kỳ sẽ đổ bể?

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Thủ tướng Đức Merkel.

Mâu thuẫn EU-Thổ Nhĩ Kỳ đang ngày càng gia tăng

Trong số các điều kiện Thổ Nhĩ Kỳ từ chối thực hiện có các điều kiện như phải tự do hóa Luật Báo chí theo hướng cho phép báo chí đăng tải các thông tin về các chiến dịch của lực lượng sức mạnh Thổ Nhĩ Kỳ áp dụng trong các khu vực của cộng đồng người Kurd.

Theo các thông tin do tạp chí Le Monde của Pháp đăng tải, Nghị viện châu Âu (cơ quan sẽ quyết định phê chuẩn hay không thỏa thuận của EU với Thổ Nhĩ Kỳ) đã quyết định chuyển thời hạn xem xét thỏa thuận này từ tháng 6 sang tháng 9/2016.

Đầu tháng 5/2016, Chủ tịch Nghị viện châu Âu Martin Schultz đã có những tuyên bố cứng rắn đối với Thổ Nhĩ Kỳ khi cáo buộc nước này vi phạm tự do ngôn luận. Khi đó, Tổng thống nước này Recep Tayyip Erdogan đã quyết định cách chức Thủ tướng đối với ông Ahmet Davutoglu, người được coi là nhân vật quyền lực số 2 ở Thổ Nhĩ Kỳ và theo đuổi trường phái hợp tác với Nghị viện châu Âu.

Mâu thuẫn giữa Nghị viện châu Âu với ông Erdogan càng gia tăng sau vụ tòa án Thổ Nhĩ Kỳ ngày 6/5 đã quyết định xử tù đối với hai nhà báo do đăng tải phóng sự  về việc Ankara cung cấp vũ khí cho các lực lượng IS tại Syria. Hai nhà báo này bị kết tội làm lộ bí mật quân sự nên phải chịu án phạt tù.

Theo quan điểm của ông Erdogan, chính sách EU đang áp dụng là chính sách “kiêu ngạo” vì khi chỉ trích luật chống khủng bố của Thổ Nhĩ Kỳ, EU đã cản trở Thổ Nhĩ Kỳ thực hiện quyền tự bảo vệ mình.

Trong khi đó, ông Martin Schultz lại cho rằng những điều luật do ông Erdogan ban hành lại không liên quan gì đến việc chống khủng bố mà là sự vi phạm trắng trợn quyền tự do ngôn luận.

Mâu thuẫn hai bên càng thêm căng thẳng khi đầu tháng 5/2016, ông Erdogan đưa ra tuyên bố: “Việc EU từ chối hủy bỏ chế độ visa (cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ) đồng nghĩa với việc đặt dấu chấm hết cho thỏa thuận về người nhập cư”.

Thổ Nhĩ Kỳ luôn cho rằng mình là quốc gia tiếp nhận nhiều người nhập cư nhất trên thế giới (2,7 triệu người). Tuyên bố trên đồng nghĩa với việc Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng ngừng việc cản trở người nhập cư tìm cách xâm nhập vào EU.

Tình thế trên đang đặt giới lãnh đạo EU vào cảnh “trên đe, dưới búa”. Dư luận EU phần lớn đang đồng tình với quan điểm của Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu Frans Timmermans.

Frans Timmermans cho rằng thỏa thuận giữa EU với Thổ Nhĩ Kỳ là hoàn toàn hợp lý vì nó “có thể khiến người nhập cư không đổ về châu Âu”. Quan điểm này nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của Thủ tướng Angela Merkel khi cho rằng thỏa thuận với Ankara “là cần thiết cho dù còn nhiều khó khăn”.

Hồi cuối tháng 4/2016, Chính phủ Đức đã bày tỏ sự ủng hộ đối với ông Erdogan bằng hành động cụ thể: đến thăm trại Nizip dành cho người tị nạn ở Thổ Nhĩ Kỳ. Hành động này đã bị phe đối lập Đức phản đối mạnh mẽ.

Nguyên nhân là do trại Nizip không phải là trại duy nhất không đáp ứng được các tiêu chí của EU, đồng thời chuyến thăm trại Nizip của bà Merkel không cho các phóng viên đi cùng.

Tổng thống Pháp Hollande.

Pháp sẽ kiên quyết phản đối vì bị “qua mặt”?

Đáng chú ý, cho dù bà Merkel và Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk liên tục các nỗ lực thúc đẩy hợp tác với Thổ Nhĩ Kỳ khi coi Thổ Nhĩ Kỳ “là điển hình tích cực nhất về cách đối xử với người nhập cư” nhưng số người châu Âu phản đối thỏa thuận EU-Thổ Nhĩ Kỳ đang ngày càng gia tăng.

Trong số những người phản đối này có cả các chính trị gia nổi tiếng của Pháp như Bruno le Maire (ngôi sao chính trị mới nổi thuộc đảng Cộng hòa Pháp). Bruno le Maire cho rằng không thể coi Thổ Nhĩ Kỳ là một phần châu Âu, việc thông qua quyết định hủy quy chế thị thực đối với công dân Thổ Nhĩ Kỳ mà không có sự phê chuẩn của quốc hội các nước thành viên là sự xâm phạm chủ quyền của các nước thành viên EU.

Le Maire thậm chí còn đưa lên Internet đơn thỉnh cầu đề nghị người dân Pháp phản đối việc hủy viza cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ.

“Nếu như Ủy ban châu Âu cho rằng sẽ có rất ít người dân Thổ Nhĩ Kỳ muốn đến châu Âu thì điều gì sẽ xảy ra trong tương lai? Nếu như Thổ Nhĩ Kỳ xảy ra khủng hoảng chính trị hoặc khủng hoảng kinh tế, liệu Pháp có thể tiếp nhận dòng người nhập cư đến từ Thổ Nhĩ Kỳ? Dân số Thổ Nhĩ Kỳ là 80 triệu người. Quyết định thực hiện quy chế miễn visa cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ đang được thực hiện một cách ngấm ngầm”- Bruno le Maire tức giận.

Sự tức giận của Bruno le Maire là hoàn toàn có cơ sở. Nguyên nhân là do Tổng thống Pháp F.Hollande không được mời đến buổi đàm phán về thỏa thuận giữa EU và Thổ Nhĩ Kỳ.

Thỏa thuận này được bàn luận theo hình thức “1+1” giữa Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan và Thủ tướng Đức Merkel. Các nước thành viên EU khác bị đặt vào tình cảnh “sự đã rồi”.

Chính sự bất mãn của các lực lượng phản đối thỏa thuận EU-Thổ Nhĩ Kỳ có thể làm bùng phát xung đột mới trong nội bộ EU. Pháp nhiều khả năng sẽ trở thành quốc gia phản đối mạnh mẽ nhất những gì mà Thủ tướng Đức đã thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ “Expert – Chuyên gia”.