Hành động của Nga buộc Mỹ quay ngược thái độ với chính quyền Assad?

Hai ngày sau khi Mỹ tiến hành “dội” tên lửa vào một căn cứ không quân ở Syria nhằm đáp trả vụ tấn công vũ khí hóa học mà Nhà Trắng khẳng định do chính quyền Assad thực hiện, bà Haley nhận định sự ra đi của Tổng thống Syria là điều chắc chắn sẽ xảy ra.

Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây là trước khi xảy ra vụ tấn công nghi sử dụng khí độc ở thị trấn Khan Sheikhoun khiến 89 người thiệt mạng đó, cũng chính bà Haley nói rằng việc đi hay ở của ông Assad đã không còn là ưu tiên của Hoa Kỳ. Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump trước khi chính thức bước vào Nhà Trắng từng nói rằng kế hoạch đánh bại IS và buộc ông Assad rời khỏi ghế lãnh đạo cùng một lúc là hết sức “ngu ngốc”.

Sau khi chứng kiến những hình ảnh kinh hoàng của vụ tấn công hóa học, ông Trump đã yêu cầu phóng tên lửa Tomahawk vào căn cứ không quân Shayrat ở phía Tây Syria, mà theo Mỹ đó là nơi đã tiến hành vụ tấn công nói trên. Đây là lần đầu tiên Hoa Kỳ trực tiếp nhằm vào chính quyền Syria kể từ khi cuộc nội chiến ở nước này bắt đầu 6 năm trước.

Bà Nikki Haley trả lời phỏng vấn CNN ngày 9/4. Nguồn: CNN

Trong phần trả lời phỏng vấn chuyên mục “State of the Union” của CNN, đại sứ Mỹ tại LHQ khẳng định đưa Assad khỏi chiếc ghế Tổng thống là một trong những ưu tiên của chính quyền Donald Trump.

“Việc loại bỏ Assad không phải là ưu tiên duy nhất. Vì vậy, những gì mà chúng tôi đang cố gắng làm tất nhiên là đánh bại IS. Thứ hai, chúng tôi không thấy có hy vọng hòa bình ở Syria khi ông Assad vẫn còn ở đó. Thứ ba, loại bỏ sức ảnh hưởng của Iran. Và cuối cùng là tiến đến một giải pháp chính trị, bởi nói cho cùng đây là một tình huống hết sức phức tạp, không hề có được câu trả lời dễ dàng và một giải pháp chính trị chắc chắn sẽ phải được đưa ra”, bà Haley nói với người dẫn chương trình Jake Tapper.

Đại sứ Mỹ tại LHQ cũng cho biết quan điểm của chính quyền Donald Trump là không thể có được một giải pháp chính trị nếu ông Assad vẫn tại vị. “Nếu mọi người nhìn vào những hành động của ông Assad, nếu nhìn vào tình hình ở đây thì sẽ rất khó để thấy một viễn cảnh hòa bình và ổn định dưới sự lãnh đạo của ông Assad. Thay đổi thể chế là điều mà chúng tôi nghĩ sẽ xảy ra bởi rất nhiều bên mong muốn ông Assad rời khỏi vị trí lãnh đạo Syria”, bà Haley nói.

Trong khi đó, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson lại tỏ ra khá “lập lờ” về tương lai của Tổng thống Syria. Ông phát biểu trên kênh CBS rằng cần phải cắt giảm mối đe dọa từ IS đầu tiên”, sau đó “tôi nghĩ là chúng ta có thể chuyển sự chú ý trực tiếp sang ổn định tình hình ở Syria”.

Thay đổi giọng điệu

Quyết định tấn công Syria bất ngờ cũng như việc thay đổi giọng điệu của bà Haley được đưa ra sau khi Tổng thống Donald Trump bình luận rằng “vụ tấn công hóa học đã vượt qua rất nhiều đường giới hạn đối với tôi”.

Hình ảnh tàu chiến Mỹ phóng tên lửa Tomahawk vào căn cứ không quân Syria. Nguồn: CNN

Năm ngày trước vụ Khan Sheikhoun, bà Haley ám chỉ rằng Mỹ đã thay đổi chính sách đối với ông Assad của chính quyền tiền nhiệm Obama. “Ưu tiên của chúng tôi không còn là ngồi đó và tập trung vào việc làm cách nào để đưa Assad khỏi vị trí hiện tại”, bà Haley cho các phóng viên biết hôm 30/3. Cùng ngày, ông Tillerson phát biểu trong chuyến thăm Thổ Nhĩ Kỳ rằng “nhiệm kỳ của ông Assad có kéo dài hay không sẽ phải do chính người dân Syria quyết định”.

Về phía Nga, Moscow cho rằng các nạn nhân trong vụ tấn công Khan Sheikhoun thiệt mạng là do quân đội chính phủ Syria đã ném bom trúng cơ sở vũ khí hóa học của lực lượng nổi dậy. Ngoại trưởng Nga cho biết ông ủng hộ tiến hành một cuộc điều tra “sâu rộng và công bằng” về vụ việc này. Trong khi đó, chính quyền Assad phủ nhận việc tiến hành vụ tấn công vũ khí hóa học hôm 4/4 và đổ lỗi cho các ngóm khủng bố.

Quan hệ căng thẳng giữa Nga và Mỹ

Trong cuộc họp khẩn của Hội đồng Bảo an LHQ ngay sau khi Mỹ “dội” tên lửa vào Syria, bà Nikki Haley cảnh báo Hoa Kỳ đã chuẩn bị để sẵn sàng hành động xa hơn nữa tại Syria, song không tiết lộ chi tiết những bước đi tiếp theo của chính quyền Donald Trump.

Căng thẳng giữa Moscow và Washington càng leo thang mạnh mẽ kể từ khi ông Trump ra lệnh tấn công tên lửa vào Syria. Nga sau đó đã cử một chiến hạm trang bị tên lửa hàng trình tới cảng ở phía Tây Syria trong một động thái nhằm phô trương lực lượng để đáp trả lại hành động của Mỹ.

Mỹ cho biết Lầu Năm Góc đang tìm kiếm bằng chứng về việc chính phủ Nga đã biết trước hoặc “đồng lõa” trong vụ tấn công bằng vũ khí hóa học với chính phủ Syria. Một quan chức quân sự Mỹ cho CNN biết Bộ Quốc phòng đang xác thực thông tin liệu có phải một máy bay Nga đã ném bom bệnh viện ở Khan Sheikhoun 5 tiếng trước khi xảy ra vụ tấn công bằng khí độc đầu tiên nhằm tiêu hủy bằng chứng hay không.

Tàu khu trục Admiral Grigorovich của Nga trên đường tiến tới một cảng ở phía Tây Syria. Nguồn: CNN

Cho đến nay, Nga vẫn một mực bác bỏ mọi cáo buộc. Trong tuyên bố chung Nga – Iran nhấn mạnh vụ Mỹ tấn công Syria đã “vượt qua giới hạn đỏ”. “Chúng tôi sẽ đáp trả mạnh mẽ mọi hành động gây hấn ở Syria. Nga và Iran sẽ không cho phép Mỹ thống trị thế giới”, tuyên bố nêu rõ.

Trong cuộc phỏng vấn CNN, bà Haley cũng lên tiếng chỉ trích Nga và nhắc lại rằng Moscow từng đảm bảo vũ khí hóa học sẽ không xuất hiện ở Syria. “Cho dù họ biết vẫn có vũ khí hóa học ở Syria hay họ biết vũ khí hóa học sẽ được dùng để tấn công thì Moscow vẫn che giấu trước cộng đồng quốc tế hoặc nói rằng họ chính chính phủ ông Assad lừa dối và họ cũng chỉ ở trong bóng tối và không biết chút gì cả”, bà Haley gay gắt.

Hôm 8/4, Ngoại trưởng Mỹ Tillerson và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov đã có cuộc điện đàm và do phía Mỹ liên lạc trước. Tuyên bố từ Bộ Ngoại giao Nga cho biết: “Ông Lavrov nhấn mạnh rằng tấn công vào một quốc gia mà chính phủ đang chiến đấu chống khủng bố chỉ càng có lợi cho lực lượng phiến quân cực đoan tạo thêm những mối đe dọa tới an ninh khu vực và toàn cầu”.

Ông Lavrov cũng cho rằng việc Mỹ cáo buộc quân đội chính phủ Syria tiến hành vụ tấn công vũ khí hóa học là hoàn toàn không phù hợp với thực tế. Dự kiến, hai bộ trưởng sẽ có cuộc hội đàm trực tiếp tại Moscow vào ngày 12/4 tới.