Hai thủ lĩnh phải tự sát để tránh bị Mỹ bắt, nhóm khủng bố IS đã tới lúc tàn?

Trong vòng 2 năm, 2 thủ lĩnh IS phải tự sát để tránh bị Mỹ bắt giữ nhưng lực lượng khủng bố vẫn được cho là mối đe dọa an ninh nguy hiểm.

Chỉ 2 ngày sau khi thủ lĩnh nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi tự sát trong lúc bị đặc nhiệm Mỹ vây bắt ở phía bắc Syria, một báo cáo của Liên Hợp Quốc (LHQ) nhấn mạnh nhóm khủng bố vẫn chưa bị đánh bại. Bởi trên thực tế, IS vẫn đang duy trì lực lượng cực lớn ở Iraq và Syria, đồng thời tăng cường sự hiện diện ở Afghanistan và Tây Phi.

Bản báo cáo của các chuyên gia LHQ nghiên cứu về IS và al Qaeda cho thấy lực lượng khủng bố vẫn đang nắm giữ số tiền 50 triệu USD trong két sắt. Thông tin này được công bố trước khi thủ lĩnh IS Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurayshi tự kích hoạt đai thuốc nổ vào ngày 2/2 để tự sát thay vì để bị lực lượng đặc nhiệm Mỹ bắt giữ trong chiến dịch chống khủng bố của Mỹ ở tỉnh Idlib, Syria.

Thủ lĩnh IS tự sát trong căn nhà ở tỉnh Idlib của Syria để tránh bị Mỹ bắt giữ. (Ảnh: The Times)

Ngay cả trước khi al-Qurayshi chết, các chuyên gia LHQ nhấn mạnh IS đã mất đi nhiều thành viên quan trọng, song lực lượng này vẫn tiếp tục là mối đe dọa an ninh. Theo phân tích của LHQ, tình hình bất ổn ở Iraq và Syria là “cơ hội để IS tái trỗi dậy trong khu vực”.

Các quan sát viên LHQ cũng cho biết không có bằng chứng nào cho thấy Taliban đang cố gắng hạn chế hoạt động của các tay súng khủng bố nước ngoài hoạt động ở Afghanistan.

“Trái lại, các nhóm khủng bố đang nhận được sự tự do lớn hơn bao giờ hết trong lịch sử gần đây”, CNN dẫn báo cáo của LHQ.

Cũng theo báo cáo của LHQ, IS đang duy trì lực lượng từ 6.000 – 10.000 tay súng ở Iraq và Syria, nơi tổ chức khủng bố cho mở rộng các mạng lưới và huấn luyện thành viên thực hiện tấn công khủng bố, cũng như sử dụng các hang ổ ẩn náu nằm ở sa mạc.

Báo cáo của LHQ mô tả trước khi tự sát, thủ lĩnh IS al-Qurayshi đã mai danh ẩn tích rất kỹ. Một quan chức chính phủ Syria cho hay al-Qurayshi đã cho áp dụng “các biện pháp cực kỳ nghiêm khắc để đảm bảo an toàn cá nhân như không để bất cứ thiết bị điện tử nào ở sát gần”. Thủ lĩnh IS cũng được biết tới thường xuyên di chuyển giữa Syria và Iraq. Nhưng dù đã vô cùng cẩn trọng, al-Qurayshi vẫn bị phát hiện có mặt ở tỉnh Idlib của Syria. Từ đó, Mỹ đã cho triển khai đột kích để bắt giữ thủ lĩnh IS.

Hiện tại, IS đang đối mặt với vấn đề lớn là tìm người thay thế khi trong vòng 2 năm, 2 thủ lĩnh của IS đều đã tự sát để tránh bị Mỹ bắt giữ. Trước đó, Abu Bakr al-Baghdadi, người được biết tới là nhà sáng lập tổ chức khủng bố cũng bị lực lượng đặc nhiệm Mỹ tiêu diệt ở tỉnh Idlib của Syria vào tháng 10/2019. Để không bị quân đội Mỹ bắt giữ, al-Baghdadi đã cho kích hoạt đai thuốc nổ và cùng chết với 2 con.

Ông Edmund Fitton-Brown, người đứng đầu phái bộ LHQ giám sát IS, al-Qaeda và Taliban, nhận định cái chết của trùm khủng bố al-Qurayshi là “bước lùi lớn” đối với IS, sau khi cựu phó thủ lĩnh đồng thời là người nắm giữ tài chính của nhóm khủng bố Sami Jasim al al-Jaburi bị chính quyền Iraq bắt giữ vào tháng 10/2021.

Cũng theo ông Fitton-Brown, cái khó của IS là có tìm được một người thay thế có ngang tầm ảnh hưởng và kinh nghiệm điều hành như al-Qurayshi hay không.

Báo cáo của LHQ cho biết thêm khoản quỹ chiến tranh của IS hiện eo hẹp hơn so với thời kỳ hoàng kim khi nhóm khủng bố chiếm được nhiều vùng đất rộng lớn ở Syria và Iraq. Song điều này không có nghĩa IS đang rơi vào túng quẫn. Cụ thể, khoản ngân sách của IS hiện vào khoảng 25 – 50 triệu USD và phần lớn là ở Iraq. Song chính phủ các nước tin rằng IS đang chi nhiều hơn thu.

Trong đó, các chuyên gia LHQ tin rằng một phần ngân sách của IS đang được đổ vào Afghanistan để giúp chi nhánh ISIS-K mở rộng tuyển dụng và hoạt động. Trong những tháng gần đây, ISIS-K thường xuyên cho đăng tải các đoạn video ghi lại cảnh tấn công các quan chức và binh sĩ Taliban ở cả phía tây Afghanistan và thủ đô Kabul. Trong đó, vụ tấn công của ISIS-K vào sân bay Kabul hồi tháng 8/2021 đã cướp đi sinh mạng của hơn 170 người bao gồm 13 binh sĩ Mỹ trong quá trình quân đội Mỹ rút quân khỏi Afghanistan.

Các nước thành viên LHQ tin rằng sức mạnh của ISIS-K đang gia tăng nhanh chóng khi số lượng thành viên của tổ chức tăng từ 2.200 lên thành 4.000 người sau khi hàng ngàn tù binh ở Afghanistan được phóng thích. Do đó, tình hình an ninh ở Afghanistan được dự báo sẽ còn vô cùng phức tạp trong tương lai.

Theo nhóm chuyên gia LHQ, sau 6 tháng Taliban nắm quyền kiểm soát Afghanistan, "quốc gia này đã trở thành thiên đường an toàn đối với al Qaeda và nhiều nhóm khủng bố có mối quan hệ với khu vực Trung Á và bên ngoài”.

Nói rộng hơn, báo cáo của LHQ cho rằng một thế hệ các tay súng khủng bố mới đang hình thành từ những trại tị nạn ở phía bắc Syria. Một trong số này là trại tị nạn al-Hawl, nơi ở của khoảng 60.000 người và đang chịu “sự kiểm soát xã hội từ IS”.

“Bị mắc kẹt trong điều kiện khắc nghiệt và xung quanh bao trùm tư tưởng cực đoan, nhiều người trẻ sẽ bị nhào lặn và được huấn luyện thành những tay súng khủng bố. Thế hệ trẻ em này sẽ bị ươm mầm cực đoan và đó là mối đe dọa thực sự”, các chuyên gia LHQ kết luận.