Giữa Nga và phương Tây, Armenia sẽ chọn ai?

Giữa Nga và phương Tây, Armenia sẽ chọn ai?

Mới đây, cựu Tổng thống của Armenia Serzh Sargsyan được bổ nhiệm làm Thủ tướng của nước này, thay vào vị trí của ông là nguyên đại sứ Armenia tại London, ông Armen Sarkisyan. Tổng thống thứ Tư của Armenia có nhiều kinh nghiệm ngoại giao và kinh doanh, cũng như có mối liên hệ sâu rộng với giới tinh hoa chính trị và kinh doanh phương Tây. Điều này sẽ ảnh hưởng thế nào đến quan hệ Erevan - Moscow, và chính sách đối ngoại của Armenia sẽ thay đổi theo hướng nào?

Cần lưu ý rằng người đứng đầu hiện tại của Armenia có nhiều kinh nghiệm trong ngành ngoại giao ở phương Tây - sau khi Liên Xô sụp đổ, ông Armen Sarkisyan trở thành đại sứ Armenia đầu tiên tại Vương quốc Anh, sau đó trở thành đại diện cho đất nước tại Liên minh châu Âu, và là Đại sứ của nước Cộng hoà tại Bỉ từ năm 1995.

Ông Sarkisyan có một thời gian dài là một công dân Anh, thậm chí còn là một giáo sư tại Cambridge. Các chuyên gia lưu ý rằng hiện nay Tổng thống vẫn duy trì liên lạc tốt với đại diện của giới tinh hoa chính trị và kinh doanh phương Tây.

Tất cả những chi tiết này khiến cho người ta tò mò về tương lai của chính sách đối ngoại Armenia- Nga hay phương Tây sẽ là ưu tiên của Armenia trong những năm tới?.

Cộng đồng người Armenia ở Nga

Hôm 10/4, trong ngày đầu tiên với cương vị Tổng thống, ông Armen Sarkisyan đã tiếp đón đại diện của truyền thông Nga tại dinh thự của ông ở Eerevan, trong đó có các phóng viên của tờ "Gazeta.Ru". Cần lưu ý rằng các nhà báo Nga là khách mời đầu tiên gặp ông Sarkisyan ngày hôm đó.

Trong cuộc trò chuyện với các nhà báo, Tổng thống lần đầu tiên nói về vai trò của cộng đồng Armenia ở Nga trong cuộc đối thoại giữa Moscow và Eerevan. Theo cuộc điều tra dân số năm 2010, có khoảng 1.182.000 người Armenia ở Nga. Ông Sargsyan nhấn mạnh rằng cộng đồng người Armenia tại Nga là cộng đồng lớn nhất hiện nay.

Đối với câu hỏi của phóng viên "Gazeta.Ru" về các vấn đề liên quan đến cộng đồng người Armenia tại Nga, và cách thức để tìm ra giải pháp cho các vấn đề này, Tổng thống nhấn mạnh: "Tôi nghĩ rằng họ cần trở thành một phần tích cực trong công việc của Nga. Người Armenia nên là một phần của xã hội Nga – họ nên là những công dân Nga thực sự không chỉ trong các hoạt động kinh tế mà còn trong các hoạt động chính trị".

Đồng thời, người đứng đầu nước Cộng hòa ghi nhận sự hài lòng, rằng không có vấn đề nghiêm trọng nào đối với cộng đồng Armenia ở Nga. Người đứng đầu nước cộng hòa này nói thêm rằng ở tất cả các khu vực của Nga, những người Armenia mà ông gặp đều tạo ấn tượng về công dân "được tích hợp hoàn toàn".

Lựa chọn giữa Moscow và Brussels

Armenia, cũng giống như nhiều nước CIS (Cộng đồng các quốc gia độc lập), đang cố gắng để thực hiện "chính sách đa phương" - đó là cam kết để phát triển cuộc đối thoại với Nga và phương Tây.

Nước này là một phần của Cộng đồng kinh tế Á- Âu Á, một thành viên của khối quân sự-chính trị CSTO (Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể bao gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan, Kyrgyzstan và Tajikistan do Nga lãnh đạo), và năm ngoái Armenia đã ký "Hiệp định về hợp tác toàn diện và mở rộng" với EU, mà thực chất đây là một phiên bản của "Hiệp định về hợp tác với EU". Việc Erevan ký kết văn bản này gây ra nhiều nghi vấn ở Nga - liệu sẽ có một xung đột lợi ích trong khuôn khổ xây dựng quan hệ với Moscow và các hoạt động của Erevan tại Không gian Á-Âu?

Việc một Tổng thống có nhiều kinh nghiệm và liên hệ với phương Tây chỉ bổ sung vào vấn đề có liên quan. Trong khi đó, các chuyên gia nhận định: dưới thời ông Sarkisyan, chính sách đối ngoại đa phương sẽ vẫn là ưu tiên của Erevan. Trong một cuộc phỏng vấn với Gazeta.Ru, cựu đại sứ của nước Cộng hòa tại Liên bang Nga Armen Smbatyan chỉ ra rằng điều này chỉ là một trong nhiều số yếu tố, và mối quan tâm của Tổng thống đương nhiệm trước tiên vẫn là lợi ích của Armenia.

"Tổng thống mới của Armenia là một "người chuộng hòa bình", ông biết rất rõ phương Tây và phương Đông, phương Bắc, cũng như phương Nam. Ông cũng biết lợi ích của Armenia là ở đâu và tôi có thể khẳng định chắc chắn rằng hướng ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Armenia tất nhiên vẫn là Nga". Ông giải thích rằng điều này xuất phát từ hai lý do: lịch sử và thực dụng thuần túy. Ông nói: " 80% doanh nghiệp ở Armenia - là doanh nghiệp Nga. Chúng tôi cũng liên kết với Nga trong nhiều thế kỷ, thực sự, mối liên hệ này rất thuận tiện và có lợi cho chúng tôi. Do đó, chúng tôi luôn nói rằng Nga là đối tác chính của chúng tôi".

Đồng thời, ông Smbatyan cũng làm sáng tỏ rằng Tổng thống mới nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của việc phát triển đối thoại với các đối tác khác, bao gồm cả phương Tây. Nhà ngoại giao lưu ý: "Ông ấy tin rằng chúng tôi cần phải giao tiếp tốt với cả thế giới và tìm kiếm cơ hội ở mọi nơi: trong kinh doanh, và trong các mối quan hệ văn hoá".

Nhà chính trị học Areg Galstyan bày tỏ tin tưởng, rằng về tổng thể sẽ không có thay đổi trong chính sách đối ngoại của Armenia dưới thời ông Sarkisyan - theo quan điểm của ông, thì Erevan sẽ duy trì quan hệ tốt đẹp với Moscow trong khi vẫn cân bằng giữa Nga, EU và Mỹ.

Nhà báo nổi tiếng Ashot Jazoyan cũng có một quan điểm tương tự, khi lưu ý rằng dưới thời Sarkisyan, Armenia có thể trở thành một cầu nối giữa phương Bắc, phương Nam, và phương Tây. "Ông ấy có một cái đầu rất sáng suốt, và nhờ đó ông có thể đóng góp vào việc làm cho Erevan trở thành một chủ đề quan trọng về chính trị quốc tế. Chúng tôi cần những giải pháp mới, và tôi nghĩ rằng Tổng thống mới có thể đưa ra những giải pháp như vậy: ông là một nhà toán học, nhà ngoại giao, doanh nhân, tất cả điều này đều rất quan trọng", ông Jazoyan nói.

Trong một cuộc gặp với các nhà báo vào ngày 10/4, ông Armen Sarkisyan ám chỉ rằng trước hết ông sẽ đến thăm Nga. Tổng thống cũng nhắc lại rằng khi ông nhậm chức Thủ tướng của Armenia năm 1996, ông đã có chuyến thăm chính thức đầu tiên tới Moscow. Cần lưu ý rằng, khi trở thành ứng cử viên Tổng thống vào tháng 2/2018, ông Sarkisyan cũng đã tới thủ đô của Nga, và sau đó mới tới London và Milan.

Vấn đề Karabakh: "Cách duy nhất là đối thoại"

Một trong những vấn đề nhạy cảm nhất đối với Armenia vẫn là cuộc xung đột Nagorno-Karabakh. Trong bài diễn văn nhậm chức của mình, Tổng thống Armen Sarkisyan liên tục nhắc đến chủ đề này, ông Karabakh cũng tích cực thảo luận về đề tài này với các nhà báo Nga. Theo ông Sarkisyan, cách duy nhất để giải quyết xung đột Karabakh là đối thoại.

"Cần phải hiểu rằng vấn đề Karabakh không và không thể có giải pháp quân sự. Bất kỳ giải pháp quân sự nào cũng sẽ vô cùng có hại đối với tất cả. Không ai được lợi từ điều đó - không phải Armenia, cũng không phải Karabakh, hay Azerbaijan", ông Sarkisyan nói, đồng thời giải thích rằng chiến tranh chắc chắn sẽ hủy hoại cơ sở hạ tầng trong khu vực.

"Cơ sở hạ tầng sẽ bị phá hủy - không chỉ ở Armenia. Ai sẽ phục hồi nó? Tiền ở đâu ra? Ai sẽ đến đầu tư vào khu vực của chúng ta - không chỉ ở mỗi Armenia? Cách duy nhất là đối thoại ", người đứng đầu nước Cộng hòa nhấn mạnh. Ông nói thêm rằng những nỗ lực của Nhóm Minsk đã dẫn đến kết quả là trong những năm gần đây các cuộc đàm phán đã gặt hái được khá nhiều thành công.

Ngược lại, trong một cuộc phỏng vấn với "Gazeta.Ru" chuyên gia phân tích chính trị Areg Galstyan bày tỏ lập trường khá bi quan về vấn đề Karabakh: "Thật là khó mong đợi bất kỳ bước đột phá quan trọng trong các cuộc đàm phán, bởi vì bản thân định dạng Minsk không còn tham gia vào việc giải quyết các xung đột, nó chỉ đơn giản là tham gia vào các cuộc họp ngoại giao và đàm phán để các bên tìm kiếm một số cơ hội và điểm tiếp xúc".

Theo các chuyên gia, cuộc chiến tháng 4/2016 cho thấy không có đột phá nghiêm trọng nào, chủ yếu là vì Azerbaijan không muốn giải quyết xung đột bằng các biện pháp chính trị.