Ghế Chủ tịch Hạ viện Mỹ được quyết định như thế nào?

Theo Hiến pháp Mỹ, Chủ tịch Hạ viện là người đứng thứ 2 trong danh sách kế nhiệm Tổng thống, sau Phó Tổng thống trong trường hợp lãnh đạo Nhà Trắng không thể tiếp tục điều hành đất nước hết nhiệm kỳ.

Chủ tịch Hạ viện là người đứng đầu, thiết lập chương trình nghị sự lập pháp cũng như giọng điệu chính trị của cơ quan này. Thông thường, chức vụ thuộc về một nhà lập pháp thuộc đảng nắm quyền kiểm soát Hạ viện, dù những người khác có thể được bầu vào vị trí này, kể cả một người bên ngoài không phải là nghị sĩ đắc cử.

Cách thức bầu chọn Chủ tịch Hạ viện

Toàn bộ Hạ viện sẽ bỏ phiếu bầu chức danh chủ tịch vào ngày đầu tiên của Quốc hội khóa mới, năm nay là ngày 3/1.

Ứng viên thắng cử phải giành được tối thiểu 218 phiếu ủng hộ trong tổng số 435 ghế hạ nghị sĩ. Nếu không có ứng cử viên nào đạt ngưỡng đó, Hạ viện sẽ tiếp tục bỏ phiếu cho đến khi có người đáp ứng tiêu chuẩn.

Kỷ lục bầu chọn lâu nhất được thiết lập năm 1856, khi phải mất 133 vòng bỏ phiếu kéo dài trong 2 tháng, Hạ viện mới tìm được nhà lãnh đạo.

Ai đang là Chủ tịch Hạ viện?

Hạ viện Mỹ khóa mới hiện chưa có chủ tịch. Sau khi giành lại quyền kiểm soát cơ quan lập pháp này từ tay đảng Dân chủ nhờ đạt đa số ghế tối thiểu trong bầu cử giữa kỳ hồi tháng 11/2022, đảng Cộng hòa (GOP) đang cố gắng bầu chọn một vị chủ tịch.

Tuy nhiên, sau 6 vòng bỏ phiếu liên tiếp trong 2 ngày kể từ ngày 3/1, GOP vẫn chưa lựa chọn được ai do ứng cử viên hàng đầu Kevin McCarthy không thể hội đủ số phiếu cần thiết.

Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1923, Hạ viện không tìm được nhà lãnh đạo trong lần bỏ phiếu đầu tiên.

Các ứng cử viên hàng đầu

Lãnh đạo phe Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy từ lâu đã mong muốn ngồi vào ghế chủ tịch cơ quan lập pháp này. Theo Reuters, năm 2015, ông McCarthy từng phải từ bỏ tham vọng do sự phản đối của các chính khách bảo thủ theo đường lối cứng rắn.

Năm nay, cơn ác mộng lặp lại khi 20 hạ nghị sĩ GOP cực hữu từ chối bỏ phiếu cho ông. Ông McCarthy và các đồng minh đang tìm mọi cách thuyết phục những người này ủng hộ ông trong bất kỳ hoàn cảnh nào, kể cả nhượng bộ một số yêu cầu của họ. Tuy nhiên, các nỗ lực tạm thời chưa đem lại kết quả.

Ngoài ông McCarthy, trong đảng GOP còn có một số gương mặt sáng giá có thể đảm nhiệm chức Chủ tịch Hạ viện. Đó là Steve Scalise, hạ nghị sĩ quyền lực thứ 2 của đảng. Nhưng chính khách này công khai ủng hộ ông McCarthy và hai người được đánh giá là có quan điểm chính trị cũng như mục tiêu lập pháp rất giống nhau.

Hạ nghị sĩ Jim Jordan, người theo đường lối bảo thủ cực đoan, nhận được sự ủng hộ của tất cả 20 thành viên GOP bỏ phiếu chống ông McCarthy. Song, giới quan sát nhận định, các hạ nghị sĩ ôn hòa trong đảng ít khả năng bỏ phiếu cho ông. Bản thân ông Jordan cũng đề cử và nhiều lần bỏ phiếu ủng hộ ông McCarthy.

Một ứng viên tiềm năng khác là Hạ nghị sĩ Byron Donalds, một trong số ít chính khách GOP da màu tại Hạ viện và thuộc khối cực hữu của đảng. Năm 2023 đánh dấu nhiệm kỳ 2 năm thứ hai của ông Donalds tại Quốc hội.