Gặp người phụ nữ cắm lá cờ Việt Nam trên bản đồ Y học sinh sản thế giới

Giải thưởng khoa học Tạ Quang Bửu do Bộ KH&CN tổ chức thường niên nhằm ghi nhận và tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên và kỹ thuật.

Kể từ khi giải thưởng ra đời từ năm 2014 đến nay, 14 nhà khoa học là tác giả của các công trình khoa học xuất sắc và 3 nhà khoa học trẻ đã được trao tặng Giải thưởng trong tổng số hơn 270 hồ sơ đăng ký tham dự.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh trao Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020 cho PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020 được trao tặng cho 3 nhà khoa học thuộc các ngành Khoa học Y Dược, Toán học và Vật lý. Đây cũng là năm thứ 2, một nhà khoa học nữ  được trao tặng Giải thưởng Tạ Quang Bửu. Đó chính là PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan – Phó Trưởng khoa Y, Trường Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.

Công trình khoa học đem lại Giải thưởng Tạ Quang Bửu cho nữ nhà khoa học trẻ tuổi này đã được công bố trên Tạp chí Y học hàng đầu thế giới The New England Journal of Medicine. Công trình mang tên “Lan N. Vuong, Vinh Q. Dang, Tuong M. Ho, Bao G. Huynh, Duc T. Ha, Toan D. Pham, Linh K. Nguyen, Robert J. Norman and Ben W. Mol, 2018. IVF transfer of Fresh or Frozen embryos in women without Polycystic Ovaries. The New England Journal of Medicine, 378(2): 137-147” – tạm dịch:  “IVF chuyển phôi tươi hoặc đông lạnh ở phụ nữ không có hội chứng buồng trứng đa nang.”

PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan phát biểu tại Lễ trao giải.

Trao đổi với PV ngay sau Lễ trao giải, PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan cho biết, đây là công trình được nhóm nghiên cứu thực hiện trong vòng 4 năm. Nhóm tác giả đã tiến hành nghiên cứu trên 782 phụ nữ vô sinh không có hội chứng buồng trứng đa nang thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm (IVF), so sánh tỉ lệ thai diễn tiến và tỉ lệ trẻ sinh sống của chuyển phôi đông lạnh với chuyển phôi tươi.

Sau khi sánh kết quả của việc chuyển phôi đông lạnh và chuyển phôi tươi ở những người thực hiện phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm, kết quả cho thấy chuyển phôi đông lạnh có hiệu quả tương đương chuyển phôi tươi. Do đó, có thể thực hiện đông lạnh phôi để giảm số phôi chuyển vào buồng tử cung, giảm biến chứng đa thai của thụ tinh trong ống nghiệm.

“Chúng tôi tìm thấy hiệu quả giữa hai phương pháp này là tương đương, điều này mang lại ý nghĩa, thứ nhất là không nên chuyển quá nhiều phôi tươi vào buồng tử cung của bệnh nhân trong một lần, vì như vậy sẽ gây ra đa thai, làm ảnh hưởng đến cả người mẹ và thai nhi.” - PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan cho hay. “Ngược lại, chúng ta cũng không cần phải trữ lạnh phôi hết toàn bộ rồi sau đó mới chuyển phôi, bởi việc làm này dẫn đến kéo dài thời gian điều trị, làm tăng chi phí cho bệnh nhân.”

Với kết quả nghiên cứu trên, các bác sỹ hoàn toàn có thể cá thể hóa tùy từng bệnh nhân để quyết định phương pháp chuyển phôi như thế nào (chuyển phôi đông lạnh hoặc phôi tươi).

Việc cá thể hóa biện pháp thực hiện sẽ giúp ích rất nhiều cho bệnh nhân, thay vì trước đây các bác sỹ lâm sàng vẫn luôn phải đặt câu hỏi làm sao để chọn lựa cách nào hiệu quả nhất cho bệnh nhân.

PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan và gia đình tại Lễ trao giải thưởng Tạ Quang Bửu chiều 18/05/2020.

Chủ nhân của Giải thưởng Tạ Quang Bửu năm 2020 trong lĩnh vực Y dược chia sẻ, dù nhóm nghiên cứu chính chỉ có 11 người, nhưng để ra được kết quả như ngày hôm nay, đã có rất nhiều cùng tham gia vào công trình nghiên cứu ở nhiều công đoạn dù là nhỏ nhất.

“Quá trình nghiên cứu, việc theo dõi, lấy thông tin của gần 800 bệnh nhân là một việc không hề dễ dàng. Trong khi thông tin của bệnh nhân phải được cập nhật đầy đủ từ khi chưa có thai cho đến khi sinh nở. Hơn nữa, không phải tất cả đều sinh sống tại thành phố Hồ Chí Minh, nên việc liên hệ, giữ liên lạc và làm sao lấy được những thông tin một cách chính xác nhất, phục vụ cho kết quả nghiên cứu một cách tốt nhất, là một thách thức lớn nhất đối với nhóm nghiên cứu.”

Quá trình thực hiện đề tài, nhóm nghiên cứu nhận được hỗ trợ rất lớn từ hai Giáo sư người Úc. Họ là những người giàu kinh nghiệm và có những nghiên cứu chuyên sâu, nên PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan thường trao đổi để có những kinh nghiệm quý báu phục vụ cho công tác nghiên cứu.

Song song với công trình này, từ năm 2016 đến nay nhóm nghiên cứu của đã công bố hơn 10 công trình, đặc biệt là có 4 công trình liên quan đến đề tài nghiên cứu chính. Điều này cho thấy vừa làm nghiên cứu vừa xây đựng đội ngũ nghiên cứu là rất quan trọng.

Giải thưởng Tạ Quang Bửu là một giải thưởng được xem là danh giá nhất dành cho các nhà khoa học Việt Nam. Giáo sư Tạ Quang Bửu là một nhà khoa học lớn của nước ta, là người đã đặt nền móng cho lĩnh vực khoa học kỹ thuật và công nghệ quân sự Việt Nam. Giáo sư đã để lại những dấu ấn sâu sắc đối với nền giáo dục và khoa học Việt Nam.

PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan cùng hai thành viên nhóm nghiên cứu.

Việc nhận giải thưởng mang tên giáo sư Tạ Quang Bửu là vinh dự và niềm tự hào của các nhà khoa học. Những tiêu chí xét chọn của giải thưởng cùng với sự công minh của Hội đồng xét chọn giải thưởng đã càng nâng cao hơn nữa uy tín của giải thưởng này. Giải thưởng thật sự là nguồn động viên lớn lao cho các nhà khoa học, thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ có chất lượng ở Việt Nam.

Chia sẻ tại Lễ trao giải, PGS-TS Vương Thị Ngọc Lan cho hay: “Đối với tôi, được nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu, bên cạnh vinh dự, tôi hiểu rằng đây còn là một trách nhiệm và kỳ vọng mà các quý vị lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, giới khoa học và cộng đồng đã giao cho tôi. Trách nhiệm đó là làm sao phát huy hơn nữa, làm tốt hơn nữa những công trình nghiên cứu có chất lượng, có tính ứng dụng, phục vụ chăm sóc sức khỏe cho người dân; đó là làm sao xây dựng được đội ngũ nghiên cứu có chất lượng; đào tạo các thế hệ kế thừa; truyền lửa và nhân rộng hơn nữa tấm gương của nhà khoa học được nhận giải thưởng Tạ Quang Bửu.”

Người phụ nữ xinh đẹp có vóc dáng nhỏ bé này cũng bày tỏ sự khiêm nhường khi cho rằng mình chỉ là đại diện cho một tập thể đã cùng nhau hoàn thành nghiên cứu có phẩm chất khoa học cao này.

Có thể nói, việc hoàn thành nghiên cứu này cùng với việc công bố công trình nghiên cứu trên tạp chí Y khoa hàng đầu thế giới, The New England Journal of Medicine, đã góp phần cắm lá cờ Việt Nam, xác định vị trí của Việt Nam trên bản đồ chuyên ngành Y học sinh sản thế giới.

“Dựng lá cờ lên đã khó, giữ cho lá cờ bay càng khó hơn. Ý thức được điều này, chúng tôi luôn chú trọng đến xây dựng đội ngũ và lực lượng kế thừa. Cũng sau nghiên cứu này, chúng tôi đã xây dựng được một đội ngũ làm nghiên cứu chuyên nghiệp, chất lượng và ngày càng được giới khoa học thế giới biết đến.” - PGS-TS Vương Thị Ngọc Lan chia sẻ.

PGS-TS. Vương Thị Ngọc Lan trong ngày nhận Quyết định bổ nhiệm Phó Trưởng khoa Y, ĐH Y dược TP.HCM ngày 03/10/2019.

Nhà khoa học nữ này tâm niệm các bệnh nhân chính là “những người thầy” của mình với những đặc điểm, triệu chứng, vấn đề bệnh lý khác nhau. Họ chính là động lực cho nhóm nghiên cứu tìm ra những phương cách chữa trị hiệu quả và phù hợp nhất.

“Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đối với những bệnh nhân đã tham gia vào nghiên cứu để giúp chúng tôi trả lời được câu hỏi nghiên cứu, tìm ra giải pháp điều trị tốt nhất và ngược lại, giúp điều trị hiệu quả cho nhiều bệnh nhân khác hơn nữa.”

Là một người làm khoa học, lại là nữ, cùng với công việc, nghiên cứu, thì việc gia đình cũng giữ một vị trí quan trọng. Việc sinh con, nuôi dạy con là thiên chức của người phụ nữ. Do đó, PGS-TS Vương Thị Ngọc Lan cho rằng mình không thể hoàn thành công việc, toàn tâm toàn ý cho nghiên cứu nếu không có sự hy sinh của gia đình.

"Bà đỡ" Vương Thị Ngọc Lan là người đem lại niềm hy vọng cho các sản phụ.

Sau 7 năm ra đời, Giải thưởng Tạ Quang Bửu đã trở thành một sự kiện trọng đại trong cộng đồng khoa học ở Việt Nam. Điều này đạt được chính bởi vì các công trình được trao tặng giải thưởng thực sự tiêu biểu cho những thành tựu trong nghiên cứu cơ bản ở Việt Nam, trở thành nguồn khích lệ và động viên lớn lao đối với các nhà khoa học Việt Nam tiến bước trên con đường nghiên cứu khoa học.

Năm 2020 có 48 đề cử trong 8 liên ngành. Các hội đồng liên ngành đã đánh giá các đề cử và chỉ có 5 liên ngành đề xuất 5 công trình cho giải thưởng chính và 3 công trình cho giải thưởng trẻ.

Hội đồng giải thưởng, trong đó có 2 nhà khoa học ở nước ngoài, đã xem xét và bỏ phiếu trao tặng 2 giải thưởng chính cho PGS-TS.  Vương Thị Ngọc Lan (ĐH Y Dược TPHCM) trong lĩnh vực Y học; PGS-TS. Phạm Tiến Sơn (ĐH Đà Lạt) trong lĩnh vực Toán học; Giải thưởng trẻ được troa cho TS Nguyễn Trương Thanh Hiếu (ĐH Tôn Đức Thắng) trong lĩnh vực Vật lý.

Các công trình được giải thưởng năm nay cho thấy dù nghiên cứu về các vấn đề thực tiễn ở  Việt Nam hay về các vấn đề lý thuyết của quốc tế ở ngay cả những đại học địa phương vẫn có thể đạt được những kết quả xuất sắc được thế giới công nhận.

Nguyễn Tuân