G7 sẽ bàn gì về Nga và Trung Quốc?

Tại Hội nghị thượng đỉnh G7 ở Nhật Bản, sẽ có nhiều vấn đề được thảo luận như việc Anh trưng cầu dân ý về việc rút khỏi Liên minh châu Âu, các vấn đề ở Ukraine, Syria, Iran, Triều Tiên hay Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP). Trong đó, với tư cách là Chủ tịch luân phiên của G7 năm nay, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe được dự đoán sẽ đưa ra 2 đề xuất đáng chú ý nhất. Một là tuyên bố chung lên án sự hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông và Hoa Đông; hai là kết nạp lại Nga vào nhóm G8.

Trước đó, trong một cuộc họp của G7 tại Hiroshima, Ngoại trường của các nước này cũng đã đưa ra một tuyên bố chung, phản đối những hành động gây hấn trên Biển Đông và biển Hoa Đông của Trung Quốc.

Các nhà lãnh đạo G7 tại Nhật Bản hôm nay (26/5/2016).

Đúng như dự đoán, Bắc Kinh đã phản ứng gay gắt với tuyên bố chung của G7. Vào ngày 29/4, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị vẫn khăng khăng không muốn giải quyết vấn đề Biển Đông bằng con đường đối thoại đa phương mà thay vào đó là các cuộc đàm phán song phương giữa Trung Quốc và nước có liên quan.

Trước đó Trung Quốc đã cảnh báo Nhật Bản không được đưa các tranh chấp ở Biển Đông vào G7.

Forbes đánh giá, đề xuất đầu tiên của ông Abe sẽ dễ dàng nhận được sự đồng thuận của G7 bởi hành động hung hăng của Trung Quốc ở Biển Đông đang gây lo ngại không chỉ cho khu vực mà còn cho cả cộng đồng thế giới. Tuy nhiên, đề nghị thứ hai của ông về việc kết nạp lại Nga sẽ khó khăn hơn. Nga gia nhập G7 vào năm 1998, nhưng đã ngừng tham gia vào năm 2014 do mâu thuẫn với phương Tây về việc Moscow sáp nhập Crimea của Ukraine.

Các em nhỏ Nhật Bản chào mừng các nhà lãnh đạo G7 đến thăm đềnIse Jingu hôm 26/5/2016.

Ông Abe đã bắt đầu đề cập đến vấn đề này ngay sau khi Nhật Bản đảm nhiệm vị trí Chủ tịch luân phiên của G7. Mỹ không đồng tình với đề xuất này. Trong cuộc hội đàm hôm 9/2/2016, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã yêu cầu ông Abe không tiếp tục theo đuổi mục tiêu trên.

Bất chấp yêu cầu từ phía Mỹ, ông Abe vẫn quyết tâm thúc đẩy đề xuất này.

Mục tiêu chính của Nhật Bản là cải thiện các mối quan hệ với Nga nhằm cân bằng và tạo hàng rào chống lại sự trỗi dậy hung hăng của Trung Quốc trong khu vực.

Forbes nhận định, ông Abe cũng đang hướng tới một quyền tự chủ hơn về chiến lược và chính sách đối ngoại độc lập hơn chứ không chỉ phụ thuộc vào liên minh Mỹ - Nhật.

Trong khi đó, Washington cũng như G7 chắc chắn chưa muốn bỏ trừng phạt Nga về vấn đề Ukraine. Các biện pháp trừng phạt đối với Moscow sẽ hết hạn với cuối tháng Sáu tới, nhưng chắc chắn sẽ được tái tục. Đây cũng sẽ là chủ đề tại Hội nghị Thượng đỉnh G7 lần này.

Các nhà lãnh đạo G7 tại Nhật Bản hôm 26/5/2016.

Đức, đất nước có quan hệ kinh tế mạnh mẽ nhất đối với Nga trong số các thành viên G7, đã thẳng thừng tuyên bố không có ý định kết nạp lại Nga vào G7.

Ngoài ra, một điểm khác đáng chú ý bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G7 lần này là chuyến thăm của ông Obama tới Hiroshima (một trong 2 thành phố của Nhật Bản đã bị Mỹ ném bom nguyên tử năm 1945). Forbes nhận định, trong chuyến công du tới Nhật Bản để tham dự Hội nghị thượng đỉnh G7 và thăm Hiroshima lần này, ông sẽ rất khó xử bởi ông có hai mục đích khá mâu thuẫn nhau.

Thứ nhất, với tư cách là Tổng thống Mỹ, ông sẽ thảo luận với các nhà lãnh đạo G7 về nền kinh tế toàn cầu, đồng thời tái khẳng định mối quan hệ với một đồng minh không thể thiếu là Nhật Bản. Thứ hai, với tư cách là người từng được nhận giải Nobel Hòa bình, ông Obama sẽ tới thăm Hiroshima để thúc đẩy giải trừ vũ khí hạt nhân. Căng thẳng giữa những lý tưởng nhân đạo và chiến lược là điều không thể tránh khỏi. Nhiều nhà phân tích cho rằng dù ông có phát biểu hay không phát biểu gì khi đến tham Hiroshima, ông vẫn phải đối mặt với sự chỉ trích ở Washington.

Do những quan điểm chính trị trái ngược ở Mỹ và Nhật Bản nên ông Obama đã lựa chọn không nói lời xin lỗi vì đã thả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki trong Thế chiến hai.

Theo Tiến sĩ Jeffrey Hornung thuộc Quỹ Hòa bình Sasakawa của Mỹ, bất kỳ phát biểu nào của ông Obama ở Hiroshima đều có nguy cơ bị hiểu sai, bị chính trị hóa, và bị phân tích thái quá.

Nhiều chính trị gia Nhật Bản lo ngại, một bài phát biểu về giải trừ vũ khí hạt nhân, hoặc bất kì điều gì nghe có vẻ có lỗi cũng sẽ dẫn đến một sự thể không thể lường trước được đối với những thay đổi về chính sách quốc phòng và an ninh quốc gia của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, số phận của các chương trình hạt nhân của Nhật Bản.

Tuy vậy, Forbes cho rằng, dù không có một lời xin lỗi chính thức, nhưng ông Obama vẫn có thể nhắc nhớ lại thảm kịch nhân loại đó và thúc đẩy giải trừ vũ khí hạt nhân cũng như cảnh báo mối đe dọa của các chương trình phổ biến vũ khí hạt nhân. Đồng thời ông sẽ nhấn mạnh cách thức Nhật Bản và Mỹ từ kẻ thù trở thành đồng minh chiến lược trong việc xây dựng lại trật tự quốc tế sau chiến tranh và rằng liên minh Nhật – Mỹ vẫn tiếp tục là nền tảng trong kiến trúc an ninh ở Đông Á .

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ trang Forbes.com thuộc Tập đoàn truyền thông Forbes của Mỹ, cùng chủ sở hữu của Tạp chí Forbes.