Đưa quân tới Địa Trung Hải, Trung Quốc có ý đồ gì?

Hãng tin Bloomberg dẫn lời ông Noah Feldman, một giáo sư thuộc Đại học luật Harvard đã đưa ra 2 khả năng. Thứ nhất, Trung Quốc đang muốn phản ứng với hoạt động của Mỹ ở Thái Bình Dương. Thứ hai, Trung Quốc muốn tiếp tục gia tăng ảnh hưởng ở Trung Đông và Bắc Phi.

Nếu xét đến khía cạnh địa chính trị, thì lý do Trung Quốc tiến hành tập trận ở Địa Trung Hải khá đặc biệt. Mục tiêu quân sự và an ninh của Trung Quốc chủ yếu tập trung ở Thái Bình Dương và Trung Quốc không thể mong cạnh tranh được với Mỹ và các cường quốc châu Âu tại Địa Trung Hải. Tuy vậy, sự xuất hiện của Trung Quốc ở khu vực vẫn có thể nâng cao vị thế của nước này trên toàn cầu, một giá trị mang tính tượng trưng.

Tàu hải quân Trung Quốc và Nga tập trận chung trên Biển Đông hồi năm 2014.

Một cuộc tập trận hải quân ở Địa Trung Hải, dù nhỏ, là hành động mà các cường quốc hay thực hiện. Do đó, việc loan báo cuộc tập trận trên sẽ được xem là một cách để Bắc Kinh thế hiện quyết tâm trỗi dậy đối với thế giới. Thậm chí, ở trong nước, điều này còn có ý nghĩa hơn khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đang nuôi dưỡng khẩu hiệu “Giấc mơ Trung hoa”.

Ngoài ra, cuộc tập trận hải quân giữa Trung Quốc và Nga được xem là một phản ứng mang tính biểu tượng đối với việc Mỹ đang tăng cường các mối quan hệ an ninh với các nước láng giềng châu Á của Trung Quốc.

Chuyến thăm gần đây của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tới Washington là một minh chứng cho những nỗ lực đó của Mỹ. Ông Abe đang muốn sửa đổi hiến pháp hòa bình để lực lượng phòng vệ nước này có thể hoạt động gần giống như quân đội bình thường của các nước khác nhằm đối phó với các mối đe dọa từ Trung Quốc.

Hải quân Trung Quốc và Nga sẽ lần đầu tiên tập trận chung trên Địa Trung Hải vào tuần tới.

Dù vậy, nếu chỉ nhìn vào góc độ địa chính trị thì không đủ để giải thích tại sao Trung Quốc lại lựa chọn Địa Trung Hải. Việc tổ chức tập trận hải quân ở bất cứ nơi nào đều có thể phát đi tín hiệu tương tự đối với Mỹ, thậm chí còn mạnh mẽ hơn bởi tài sản hải quân của Trung Quốc tại Địa Trung Hải không có gì đáng để khoe khoang.

Lời giải thích hợp lý cho việc Trung Quốc chọn Địa Trung Hải dường như đơn giản hơn. Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã 2 lần phải điều tàu đến cứu hộ và sơ tán một số lượng lớn công nhân Trung Quốc đang gặp nguy hiểm do những bất ổn trong khu vực. Lần đầu tiên ở Libya. 35.000 công nhân Trung Quốc đã phải sơ tán sau cuộc nổi dậy năm 2011. Lần thứ hai ở Yemen vào cuối tháng Ba và đầu tháng Tư năm nay. Trung Quốc đã phải điều tàu đưa hàng trăm người Trung Quốc rời khỏi Yemen do tình hình ở đây có nhiều diễn biến xấu.

Dù cho tới giờ, các nhà hoạch địch chính sách Trung Quốc vẫn không hề thể hiện ý muốn “kế thừa” vai trò truyền thống của Mỹ trong việc duy trí bá quyền ở Trung Đông nhằm có được sự ổn định về nguồn dầu mỏ. Tuy nhiên, ở một mức độ nhất định, Trung Quốc buộc phải có những sách lược ở Trung Đông như xây dựng cơ sở hạ tầng ở những nước kém phát triển và xây dựng các khu định cư cho công nhân Trung Quốc đang làm việc ở đây. Số người Trung Quốc đang làm việc ở các quốc gia trong khu vực như Libya, Algeria lên tới hàng chục nghìn người.

Hải quân Trung Quốc.

Ở khu vực châu Phi vùng cận sa mạc Sahara, trọng điểm chiến lược của Bắc Kinh là xây dựng các mối quan hệ liên chính phủ và bảo đảm nguồn cung cấp nguyên vật liệu thô cần thiết cho sự phát triển kinh tế Trung Quốc.

Theo thời gian, sự hiện diện ngày càng tăng của Trung Quốc ở khu vực sẽ làm thay đổi lợi ích của Trung Quốc ở Địa Trung Hải. Sự mất ổn định ở đây có thể được xem là lý do rất tốt lý giải cho việc hải quân Trung Quốc đang hiện diện ở Địa Trung Hải. Việc hải quân Trung Quốc hiện diện với quy mô lớn có thể góp phần đảm bảo sự ổn định trong khu vực chứ không chỉ để giải cứu công nhân Trung Quốc khi xảy ra bất ổn.

Tuy nhiên, Trung Quốc mới đang ở trong giai đoạn rất sớm của quá trình xây dựng vị trí ở Trung Đông và các cuộc tập trận hải quân ở Địa Trung Hải này là một phần trong quá trình đó. Dù vậy, một khi một nước là cường quốc và muốn phô trương lực lượng hải quân trong một khu vực thì lực lượng hải quân đó cần phải đáp ứng được các mục tiêu chiến lược. Hiện tại, hải quân Trung Quốc đang có nhiệm vụ chính là cứu trợ người Trung Quốc trong khu vực khi cần thiết, nhưng về lâu dài nó cần phải làm được nhiều hơn thế nếu không sẽ trở thành một biểu tượng cho thấy sự yếu kém chứ không phải sức mạnh Trung Quốc.

Ông Noah Feldman kết luận, trở thành một cường quốc quan trọng tại Trung Đông đối với Trung Quốc vẫn còn xa vời. Việc phô trương sức mạnh có thể đem lại cho Trung Quốc nhiều lợi ích nhưng cũng khiến nước này phải trả giá đáng kể.

Nội dung được thực hiện qua thảm khảo nguồn tin từ Bloomberg News. Bloomberg News cùng tờ BusinessWeek là hai chuyên trang về kinh tế, phân tích tài chính và cung cấp dữ liệu cho các đối tác doanh nghiệp của Tập đoàn truyền thông Bloomberg.