Donald Trump thay đổi “180 độ” chính sách với Trung Quốc

Dù chưa chính thức nhậm chức, nhưng ông Donald Trump đã thể hiện sự quan tâm rất lớn đối với các chính sách về Trung Quốc.

Đầu tiên, ông cáo buộc Trung Quốc đã cướp việc làm của Mỹ hay gây hại cho nền kinh tế Mỹ bằng các hoạt động thương mại không công bằng. Ông dọa sẽ nâng rất cao thuế nhập khẩu các mặt hàng Trung Quốc.

Sau đó, ông đặt câu hỏi về việc Mỹ có nên tiếp tục công nhận chính sách “Một Trung Quốc” của Bắc Kinh nữa hay không. Ông cũng khiến Bắc Kinh tức giận khi nhận cuộc gọi chúc mừng của nhà lãnh đạo Đài Loan Thái Anh Văn.

Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump (trái) vàChủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Trung Quốc đã đáp lại những tuyên bố và hành động trên của ông Trump bằng một thái độ tức giận rõ ràng. Hôm 14/12, đại sứ Trung Quốc tại Mỹ tuyên bố Bắc Kinh sẽ không bao giờ dùng Đài Loan để mặc cả với Mỹ.

Ngoài ra, mối quan hệ Mỹ - Trung còn bị xấu đi hơn nữa khi Trung Quốc lấy một chiếc tàu không người lái của Mỹ đang hoạt động tại vùng biển quốc tế trên Biển Đông.

Ông Trump đã rất tức giận và gọi những hành động của Trung Quốc là “chưa có tiền lệ” và viết trên trang Twitter cá nhân của mình rằng: “Chúng ta nên nói với Trung Quốc rằng chúng ta không cần con tàu mà bọn họ đã đánh cắp, hãy để họ giữ lại nó”.

Từ những va chạm ban đầu đó, nhiều chuyên gia lo sợ về khả năng hai nước này sẽ có những cuộc đối đầu rõ ràng hơn sau khi ông Trump nhậm chức.

Theo ông Feldman, cho đến giờ, sự đối đầu giữa Mỹ và Trung Quốc đang được giảm nhẹ bởi các lợi ích kinh tế chung. Tuy nhiên, hợp tác kinh tế giữa hai nước đang có nguy cơ giảm sút, thậm chí kết thúc do những bất đồng về tiền tệ và các hoạt động thương mại. Từ đó mối quan hệ Mỹ - Trung sẽ bị biến thành một cuộc đối đầu địa chính trị.

Trong khi đó, cả Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump dù có muốn cũng không dễ tránh được cuộc đối đầu trên bởi cả hai cùng phải chịu những áp lực từ trong nước.

Ông Trump liên tục có những tuyên bố cứng rắn với Trung Quốc.

Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông Trump cam kết sẽ “đại tu” chính sách với Trung Quốc, đặc biệt là về thương mại, để “đòi” việc làm và nhiều lợi ích kinh tế khác về cho người Mỹ. Trong khi đó, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình cũng đang chịu áp lực thực hiện “giấc mơ Trung Hoa”.

Do vậy, khả năng mối quan hệ Mỹ - Trung sẽ bị biến thành một cuộc đối đầu địa chính trị rất cao. Bên cạnh đó, để nhấn mạnh hơn về nguy cơ này, ông Feldman nhắc đến yếu tố ôn hòa trong chính sách của Mỹ với Trung Quốc trong hai thập kỉ qua. Khi Trung Quốc biến thành một cường quốc có khả năng thách thức trật tự chính trị khu vực Thái Bình Dương, Tổng thống Mỹ George W. Bush và Barack Obama đã phản ứng một cách thận trọng.

Lý do cho sự ôn hòa đó khá phức tạp và đa dạng. Lý do hàng đầu là quan điểm cho rằng tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc không gây ra vấn đề gì cho nước Mỹ. Thương mại Trung - Mỹ chủ yếu diễn ra theo các thỏa thuận thương mại với ý nghĩ rằng Trung Quốc cung cấp hàng giá rẻ cho người tiêu dùng Mỹ và Mỹ cung cấp việc làm cho Trung Quốc.

Ngoài ra, theo ông Feldman, còn một lý do lớn khác dẫn đến sự ôn hòa trong chính sách đối với Trung Quốc của Mỹ là chính quyền của ông George W. Bush và ông Barack Obama nhận định rằng, họ không có nhiều biện pháp đối với sự trỗi dậy của Trung Quốc và sức mạnh đàm phán đi kèm theo đó, đặc biệt khi Trung Quốc vẫn là một trong những nước nắm giữ nhiều nhất trái phiếu Kho bạc Mỹ.

Trong khi đó, những lý do cho sự ôn hòa trên có nguy cơ biến mất khi ông Trump lên nắm quyền bởi ông Trump có quan điểm rất khác. Ông cho rằng Trung Quốc có chính sách tiền tệ và các hoạt động thương mại không công bằng. Ông khẳng định có thể thay đổi điều đó bằng các chính sách mang tính “trừng phạt” Bắc Kinh.

Vì vậy, theo ông Feldman, nguy cơ đầu quân sự và kinh tế giữa Mỹ và Trung Quốc không hề nhỏ bất chấp việc ông Trump tỏ ra không quan tâm tới tham vọng địa chính trị của Trung Quốc trong khu vực. 

Đây cũng là một nét khác biệt khác trong suy nghĩ của ông Trump đối với chính sách về Trung Quốc hiện tại của Mỹ. Trong chiến dịch tranh cử của mình, ông chỉ trích các nghĩa vụ bảo vệ Nhật Bản của Mỹ và kêu gọi Nhật Bản trả nhiều hơn cho quân đội Mỹ đóng quân ở đó. Trong khi đó, cả Tổng thống Bush và Obama đều duy trì mối quan hệ an ninh theo kiểu “Trục và nan hoa” truyền thống với các quốc gia Thái Bình Dương. Theo đó, Mỹ sẽ đóng vai trò là trục còn các nước đồng minh là nan hoa. Mỹ cam kết bảo đảm an ninh cho các đồng minh. Điều này giúp Washington kiềm chế Trung Quốc mà không cần sử dụng nhiều biện pháp khác.