Điều gì ẩn chứa đằng sau việc đổi tên các lực lượng quân đội Trung Quốc?

Một sĩ quan quân đội đã nghỉ hưu cho South China Morining Post biết: “Số seri của 13 quân đoàn có thể sẽ bắt đầu từ 71 và kết thúc ở 83”.

Quân đội Nhân dân Trung Quốc (PLA) từng có 70 quân đoàn, đánh số từ 1 đến 70, khi đảng Cộng sản giành được chính quyền năm 1949. Hiện chỉ còn lại 13 đơn vị sau khi ông Tập Cận Bình giải tán 5 quân đoàn trong năm nay.

Vì vậy, các quân đoàn của PLA sẽ phải đối mặt với viễn cảnh đổi tên bao gồm cả Quân đoàn số Một, vốn là một phần của Lộ quân số 1 mà cha của ông Tập là Tập Trọng Huân từng giữ chức chính ủy trong thời gian nội chiến.

Các nhà phân tích cho biết kể cả những người tiền nhiệm của ông Tập và Mao Trạch Đông hay Đặng Tiểu Bình cũng không cố thay đổi tên của các quân đoàn, nhưng đương kim Chủ tịch Trung Quốc lại bắt tay thực hiện một nhiệm vụ mang tính tư tưởng tồn tại từ lâu đời trong quân đội.

Vị sĩ quan nghỉ hưu cho biết 13 quân đoàn phải đổi tên nằm trong số 84 đơn vị cấp binh đoàn phải tái cơ cấu mà ông Tập Cận Bình đã tuyên bố ngày hôm qua (24/4) trong buổi gặp gỡ với các lãnh đạo quân đội tại trụ sở của PLA ở Bắc Kinh. Tại cuộc gặp này, ông Tập đã yêu cầu các tướng lĩnh thể hiện lòng trung thành tuyệt đối với đảng lãnh đạo.

Danh sách các quân đoàn mới. Nguồn: SCMP

Sơ đồ các quân đoàn cũ. Nguồn: SCMP

84 đơn vị quân sự nói tên là một phần trong kế hoạch đại tu quân đội mà ông Tập đề ra vào cuối năm 2015 nhằm biến PLA thành một lực lượng chiến đấu hiện đại và tinh nhuệ hơn. Các đơn vị cấp binh đoàn khác bao gồm chỉ huy quân sự tỉnh, các đại học và học viện quân sự trực thuộc Bộ Quốc phòng và các cơ quan chỉ huy lực lượng bộ binh, hải quân, không quân và tên lửa.

Một cựu chiến binh khác cho biết: “Ngoại trừ Mao Trạch Đông, chưa một ai dám thực hiện những hành động thay đổi mạnh mẽ như vậy trong quân đội theo một cách cực kỳ quyết liệt. Hoạt động lớn nhất mà ông Mao đưa ra là vào đầu những năm 1970 mới chỉ dừng lại ở mức thay đổi 8 chỉ huy quân sự để tránh tư tưởng bè phái”.

Một nguồn tin thân cận cho SCMP biết, việc thay đổi tên của các đơn vị là nhằm “cắt bỏ mọi tư tưởng bè phái trong quân đội cũng như những ảnh hưởng nguy hiểm khác” do hai cựu phó Chủ tịch Quân ủy Trung ương Quách Bá Hùng và Từ Tài Hậu để lại.

Chủ tịch Tập Cận Bình đã tiến hành một chiến dịch chống tham nhũng quy mô lớn khi ông trở thành Tổng Bí thư năm 2012, khiến rất nhiều quan chức cấp cao, trong đó có cả ông Quách và ông Từ, bị “ngã ngựa”.

Quách Bá Hùng, 75 tuổi, đã bị kết án tù chung thân vì tội tham nhũng vào tháng 7/2016, trong khi Từ Tài Hậu đã qua đời vì ung thư ở tuổi 72 hồi tháng 3/2015 khi đang trong quá trình chuẩn bị ra tòa cũng vì tội danh tham nhũng.

Trần Đạo Ấn, giáo sư Luật và Khoa học chính trị tại ĐH Thượng Hải, nhận định, ông Tập Cận Bình đang cố “tạo ra thứ gì đó đổi mới và vượt trội” so với những người tiền nhiệm. “Hệ thống các quân đoàn PLA đã thay đổi trong nhiều thập kỷ qua sau khi quân đội được thành lập vào cuối những năm 1920 và ông Mao Trạch Đông đóng một vai trò quan trọng trong việc thành lập cũng như tái hiện đại hóa lực lượng này trước năm 1949. Còn ông Đặng Tiểu Bình lại đóng vai trò thay đổi quy mô của PLA vào cuối những năm 1970”, ông Trần nói.

Chuyên gia Trần cho biết thêm: “Tuy nhiên, tham vọng của ông Tập không chỉ dừng lại ở đó. Ông Tập đang cố gắng tái cơ cấu trúc quân đội một cách sâu rộng hơn”.

Chủ tịch Tập Cận Bình có kế hoạch thay đổi tên gọi của các quân đoàn. Nguồn: SCMP

Trước khi thông báo kế hoạch mới vào hôm qua, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tái cơ cấu 7 đại quân khu thành 5 Bộ tư lệnh chiến trường, với 4 cơ quan quân đội bao gồm: bộ tổng tham mưu, tổng cục chính trị, tổng cục hậu cần và tổng cục trang bị, được tổ chức lại thành 15 cơ quan vào năm 2016. Ông Tập cũng đã ra lệnh cắt bỏ 300.000 binh lính từ con số 2,3 triệu quân.

Như vậy, số lượng các quân đoàn PLA đã giảm ít nhất qua 10 lần tái điều động lớn từ sau năm 1949. Sách trắng quốc phòng Trung Quốc năm 2006 cho biết năm đó PLA có 18 quân đoàn. Các chuyên gia quân sự cho hay những đơn vị được giữ lại toàn bộ đều là các lực lượng hàng đầu, đã từng trải qua nhiều thử thách chiến trường trước đây.

Các quân đoàn này bao gồm những đơn vị nổi tiếng như quân đoàn 38, 42, 27 và 39, tham gia vào cuộc Chiến tranh Triều Tiên. Quân đoàn 38, đóng quân ở Bảo Định, Hà Bắc, từng đánh bại Sư đoàn 2, Bộ binh Hoa Kỳ trên chiến trường.

Chuyên gia quân sự Antony Wong Dong phân tích, việc thay đổi tên hiệu có thể xóa đi những “chiến công lừng lẫy” của các đơn vị này trong lịch sử. “Mỗi quân đoàn được giữ lại cho đến ngày nay là bởi vì có một lịch sử đầy máu và nước mắt, và không thể để lãng quên”, ông Wong nói thêm rằng, là một chuyên gia quân sự, ông không thể chấp nhận được việc đổi tên quân đoàn 38 thành quân đoàn 81.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Trần, kế hoạch thay đổi tên quân đoàn của ông Tập không phải là nhằm vào “lịch sử huy hoàng” mà là một biện pháp kỹ thuật cần thiết để đơn giản hóa hệ thống chỉ huy quân đội, do đó phát huy được tối đa vai trò của PLA trong các cuộc chiến tranh hiện đại cũng như các hoạt động tác chiến chung.

“Ông Tập Cận Bình sẽ vẫn gìn giữ và phát huy lịch sử huy hoàng của quân đội bởi đó chính là tính chất anh hùng cách mạng và tinh thần tập thể mà “quân đoàn Đỏ” để lại. Và bởi lịch sử sẽ giúp ông Tập kiểm soát được quá trình giáo dục lý tưởng trong quân đội. Phần còn lại chỉ là quyết định mang tính sáng tạo kỹ thuật để giúp các quân đoàn hợp nhất với lực lượng tên lửa, không quân, hải quân và các đơn vị khác nhằm thúc đẩy mọi năng lực chiến đấu đầy đủ của PLA mà thôi”, ông Trần nhận định.