Để đối phó với Trung Quốc, Philippines tăng cường tìm 'vây cánh'

Philippines đã bắt đầu quan hệ đối tác chiến lược với Nhật Bản và Australia nhằm thúc đẩy mối quan hệ song phương, trong đó ưu tiên hợp tác về an ninh, bên cạnh kinh tế, chính trị và văn hóa xã hội. Với việc nâng quan hệ song phương với các nước khác lên một tầm cao chiến lược, Manila hy vọng sẽ tạo ra sự hợp tác chặt chẽ đặc biệt là trong các vấn đề quân sự và hàng hải.

Thủy quân lục chiến Philippines và Hoa Kỳ trong cuộc tập trận chung tại Vịnh Ulugan, phía tây Philippines hồi tháng 4/2012.

Những kế hoạch này cho thấy Philippines sẵn sàng mở rộng quan hệ song phương và đa phương và làm sâu sắc thêm mối quan hệ với các quốc gia có cùng quan điểm. Philippines cũng tìm cách tăng cường các mối quan hệ đa phương của mình trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) và hiệp ước phòng thủ chung với Mỹ nhằm nâng cao vị thế của mình trong khu vực Đông Á.

Nhật Bản

Mối quan hệ chiến lược giữa Philippines-Nhật Bản ban đầu chỉ là về kinh tế. Với Hiệp định Đối tác kinh tế Philippines-Nhật Bản, hai nước đã quyết định rằng việc xây dựng mối quan hệ đối tác chiến lược chỉ tập chung vào những mục tiêu chính sách chung của hai bên. Năm 2011, Hiệp định Đối tác Chiến lược này được chính thức công bố bởi một tuyên bố chung giữa Tổng thống Philippines Benigno S. Aquino III và Thủ tướng Yoshihiko Noda. Tuyên bố cho rằng những giá trị cơ bản chung như tự do, dân chủ, nhân quyền và các quy định của pháp luật sẽ là căn cứ chính cho việc tăng cường các mối quan hệ. Một lợi ích chiến lược chung trong việc bảo vệ các đường giao thông trên biển của hai nước cũng được xác định là một nền tảng của mối quan hệ này.

Tổng thống Philippines Benigno Aquino III và Thủ tướng Nhật Bản Yoshihiko Noda.

Manila trở thành địa điểm công du nước ngoài đầu tiên của Ngoại trưởng Nhật Bản Fumio Kishida khi ông đến gặp Ngoại trưởng Albert Del Rosario vào ngày 09/1/2013 để thảo luận về mối quan tâm chung trong khu vực và các hoạt động song phương. Tại cuộc gặp tiếp theo ở Tokyo, ông Del Rosario và Kishida đồng ý rằng Nhật Bản sẽ cung cấp cho Cảnh sát biển Philippines một số tàu tuần tra. Những tàu này dự kiến sẽ giúp Philippines tuần tra bờ biển rộng lớn của mình và tăng cường an ninh hàng hải.

Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Itsunori Onodera cũng đã có chuyến thăm tới Philippines vào cuối tháng 6/2013 để gặp người đồng nhiệm Philippines, Voltaire Gazmin. Hai bên tuyên bố sẽ hợp tác với nhau chặt chẽ để đảm bảo rằng các tranh chấp lãnh thổ sẽ được giải quyết theo các quy định pháp luật. Nhật Bản cũng có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc về quần đảo Senkaku/Điếu Ngư ở Biển Hoa Đông. Philippines và Nhật Bản cũng đã đồng ý làm việc cùng nhau để giúp Hoa Kỳ tối đa hóa việc tái cân bằng đối với khu vực châu Á Thái Bình Dương. Ngoài ra, Manila bày tỏ sự sẵn sàng cho phép các tàu hàng hải Nhật Bản và Mỹ quyền đi vào một số căn cứ hải quân của Philippines.

Australia

Philippines cũng bày tỏ mong muốn tăng cường mối quan hệ với Australia lên tầm chiến lược. Mặc dù Australia vẫn chưa chính thức đáp ứng yêu cầu này nhưng các mối quan hệ song phương hiện nay giữa hai nước vẫn rất tốt.

Australia cùng với Mỹ là đối tác chính của Philippines trong việc triển khai chương trình giám sát bờ biển Coast Watch South với mục tiêu là tăng cường an ninh khu vực. Năm 2007, Australia và Philippines đã khí Hiệp định Các Lực lượng Ghé thăm (SOFVA), có hiệu lực từ tháng 9/2012.  SOFVA là một thỏa thuận nhằm thiết lập những thủ tục giao lưu của quân đội hai nước. SOFVA cung cấp một khuôn khổ pháp lý toàn diện cho sự hiện diện của các lực lượng Australia ở Philippines.

Những nỗ lực của Philippines trong việc thiết lập các mối quan hệ đối tác chiến lược trên là nhằm đối phó lại với những căng thẳng với Trung Quốc.

Theo nhiều chuyên gia, những mối quan hệ này đã góp phần tăng cường thế trận quốc phòng cho Philippines. Philippines đã có được cam kết quan trọng là Nhật Bản sẽ giúp nước này tăng cường khả năng giám sát hàng hải. Bên cạnh những lợi ích vật chất thì về mặt lý thuyết nó có thể gián tiếp ngăn chặn những hành động hiếu chiến đối với nước này trong tương lai.

Đối với Philippines, bản chất của những mối quan hệ đối tác chiến lược chỉ là về mặt kinh tế. Tuy nhiên, Manila đã dần dần đưa vấn đề an ninh vào các thỏa thuận nhằm tránh được sự ‘bắt nạt’ từ nước ngoài và bảo vệ những gì mà Del Rosario gọi là "giá trị dân chủ cốt lõi" của nước này.