Đái tháo đường thai kỳ: Kiểm soát đúng cách sẽ tránh được biến chứng

Đái tháo đường thai kỳ: Gần 20% thai phụ mắc phải 

Tình trạng thai phụ mắc ĐTĐTK hiện nay đã trở nên rất phổ biến. Theo thống kê của Hiệp hội Sản phụ khoa thế giới (FIGO) năm 2015, tỷ lệ mắc ĐTĐTK chiếm khoảng 16% tổng số phụ nữ mang thai. Tại Việt Nam, khảo sát riêng ở bệnh viện phụ sản Hùng Vương (TP.HCM) trong 4 năm 2014-2017 cho thấy, tỷ lệ mắc ĐTĐTK luôn ở mức 18-25%. Điều này nghĩa là trung bình cứ 5 thai phụ đến khám thì có 1 người mắc ĐTĐTK.

ĐTĐTK nếu được phát hiện và kiểm soát tốt sẽ không gây nên ảnh hưởng cho mẹ và em bé. Ngược lại, nếu chủ quan lơ là, đây sẽ là một trong những “sát thủ thầm lặng”, gây nguy hiểm cho thai phụ lẫn thai nhi. Ở mẹ, ĐTĐTK không được kiểm soát có thể gây tăng huyết áp, tiền sản giật, sản giật, sinh khó, sang chấn và băng huyết sau sinh, rối loạn đường huyết dẫn tới hôn mê… Ở em bé, ĐTĐTK có thể dẫn đến thai chết lưu, gia tăng tỉ lệ dị tật thai, thai nhi dễ bị rối loạn tăng trưởng, có thể gặp phải các sang chấn lúc sinh như trật khớp vai, gãy xương đòn, liệt đám rối thần kinh cánh tay. Sau khi chào đời, trẻ sơ sinh có mẹ bị ĐTĐTK thường dễ bị suy hô hấp, hạ đường huyết, hạ canxi, vàng da, đồng thời gia tăng nguy cơ mắc bệnh béo phì, cao huyết áp, tim mạch khi trưởng thành.  

Cụ thể như trường hợp của chị N.T, trong gia đình vốn đã có những người mắc ĐTĐ bao gồm mẹ, chị ruột nhưng chị vẫn chủ quan không chú ý. Ở tuần thai thứ 23-24, các bác sĩ đã cảnh báo về mối nguy hiểm của ĐTĐTK, song chị vẫn chủ quan cho rằng chị gái mình từng mắc ĐTĐTK và vẫn sinh con bình thường nên không cần quá lo lắng. Điều này dẫn đến sự việc đáng tiếc xảy ra. Bác sĩ cho biết, với kết quả siêu âm, ở tuần thứ 34-35, thai chết lưu đã nặng đến 3.5kg, trong khi theo tiêu chuẩn quốc tế thai chỉ nặng trung bình 2.2-2.3kg.

Nhấn mạnh thêm cùng các thai phụ, PGS.TS.BS. Nguyễn Huỳnh Khánh Trang cho biết: “ĐTĐ là hội chứng liên quan đến rối loạn chuyển hóa chất đường trong cơ thể, dẫn đến tăng lượng đường trong máu. Trong vòng 10 năm gần đây, ĐTĐ gia tăng nhanh chóng tại Việt Nam lẫn trên thế giới, do lối sống ít vận động và tiêu thụ nhiều thức ăn giàu năng lượng như đường, tinh bột, chất béo. Tỷ lệ mắc ĐTĐ ở Việt Nam đã tăng đến 211% trong 10 năm, trong đó 65% người mắc ĐTĐ không biết mình mắc hội chứng này”. 

Riêng với thai phụ, ĐTĐTK thường gặp còn do thay đổi nội tiết của cơ thể mẹ trong thai kỳ dẫn đến tăng đề kháng với insulin, làm cơ thể không thể điều chỉnh được lượng đường trong máu. Đặc biệt những người có bệnh sử gia đình mắc ĐTĐ, những thai phụ mang thai khi trên 35 tuổi, những thai phụ trước đó bị thừa cân, béo phì, mắc hội chứng buồng trứng đa nang, những người có tiền sử bất thường về dung nạp glucose hoặc tiền sử sinh con trên 4kg… chính là nhóm có nguy cơ cao mắc ĐTĐTK.

Chuẩn hóa kiến thức ĐTĐTK đến các nhân viên y tế

 Hiện nay, ĐTĐTK đang có chiều hướng gia tăng tại Việt Nam. Tuy nhiên, thông tin và hướng dẫn về ĐTĐTK vẫn còn thiếu đồng bộ và chưa nhất quán và chưa tập trung vào các thực hành cụ thể cho các nhân viên y tế. Ngay từ những việc như làm thế nào để phát hiện sớm, kịp thời thai phụ mắc ĐTĐTK cũng không phải mọi cơ sở y tế tại các địa phương đều làm được.  

Trước thực trạng đó, Bộ Y tế và công ty chăm sóc sức khỏe hàng đầu thế giới Abbott đã hợp tác và triển khai nhiều chương trình cụ thể để phòng ngừa và quản lý ĐTĐTK. Mới đây nhất, tháng 10/2018 vừa qua, Bộ Y tế phối hợp cùng Abbott đã chính thức cho ra mắt Hướng dẫn Quốc gia về Dự phòng và Kiểm soát ĐTĐTK.

Đây là Hướng dẫn Quốc gia đầu tiên được xây dựng và ban hành rộng rãi tại Việt Nam, giúp chuẩn hóa kiến thức, tạo sự đồng bộ trên toàn quốc cho nhân viên y tế để có thể hỗ trợ tốt nhất cho thai phụ mắc ĐTĐTK.  Trong Hướng dẫn Quốc gia về Dự phòng và Kiểm soát ĐTĐTK vừa được ban hành, các chuyên gia đã đưa ra những  hướng dẫn cụ thể cho các nhân viên y tế về thông tin về ĐTĐTK, hướng dẫn về cách tầm soát và chuẩn đoán ĐTĐTK cũng như cách quản lý ĐTĐTK trong giai đoạn mang thai và sau khi sinh. Bên cạnh đó, nội dung của hướng dẫn cũng đã dành sự chú trọng rất lớn cho việc nâng cao kiến thức cộng đồng về dinh dưỡng trong việc kiểm soát đái tháo đường thai kỳ vì đây được xem là liệu pháp hàng đầu để kiểm soát tốt ĐTĐTK và người mẹ nào cũng có thể thực hiện được.

Hướng dẫn Quốc gia về ĐTĐTK này sẽ sớm được phổ biến đến nhân viên y tế tại các bệnh viện trên toàn quốc vào năm tới.