Đại sứ Nguyễn Quang Khai: Tổng thống Mỹ là ai, chính sách với Trung Đông vẫn vậy

Là khu vực chưa bao giờ được bình yên kể từ sau Thế chiến II, Trung Đông giờ đây lại nổi lên như điểm nóng quan trọng nhất của tình hình chính trị thế giới. Nếu như vào năm 2008, Barack Obama trở thành Tổng thống nhờ vào cam kết sẽ rút quân khỏi Afghanistan và Iraq thì nay, liệu chính sách nào với Trung Đông sẽ giúp các ứng viên tiềm năng của nước Mỹ bước lên ghế tổng thống?

Hai ứng cử viên tổng thống Mỹ 2016: Donald Trump và Hillary Clinton

Một Donald Trump của đảng Cộng hòa cùng những phát ngôn gây sốc về Nhà nước Hồi giáo, về cuộc chiến tại Trung Đông cũng như những vấn đề đối ngoại lớn khác của nước Mỹ. Một Hillary Clinton được đánh giá là thuộc phe diều hâu với nhiều quyết sách bảo thủ trong vấn đề đối ngoại. Hai nhân vật được cho là sẽ trở thành nhân tố chính trong cuộc đua vào Nhà Trắng hiện vẫn chưa bộc lộ được nhiều về các chính sách đối ngoại mà họ sẽ thực hiện nếu trở thành người đứng đầu nước Mỹ. Vậy, liệu chính sách đối với Trung Đông của họ có thay đổi hơn so với dưới thời Tổng thống Obama hay không?

Khi bình luận về quan điểm đối ngoại của Mỹ dành cho Trung Đông sẽ như thế nào sau cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11/2016, cựu Đại sứ Việt Nam tại Trung Đông, ông Nguyễn Quang Khai cho biết: “Tổng thống mới của nước Mỹ sẽ không thay đổi nhiều các chính sách đối ngoại, dù tổng thống là Donald Trump hay một nhân vật nào của đảng Dân chủ đi chăng nữa”.

Theo ông Khai, Trung Đông buộc phải ổn định, nước Mỹ mới có thể khẳng định lại vị trí cường quốc số 1 tại khu vực này của mình. “Ông Trump phát biểu thế nào thì về cơ bản nước Mỹ vẫn cần một sự ổn định và giải quyết ổn thỏa vấn đề Trung Đông”.

Ông Nguyễn Quang Khai cũng cho biết, nếu tân Tổng thống Mỹ thuộc Cộng hòa đảo ngược lại chính sách với Trung Đông hiện nay sẽ hoàn toàn không có lợi cho họ. Nước Mỹ phải duy trì chính sách đối ngoại của mình, đó là chính sách chung và hai đảng vẫn phải thống nhất về nhiều điểm.

Trên tạp chí Chính sách đối ngoại (Foreign Affairs), khi được hỏi về những thách thức mà Mỹ đang phải đối mặt, cựu chuyên gia phân tích tình báo của CIA, ông Ken Pollack từng nhận định: “Tổng thống Mỹ tiếp theo sẽ phải đối mặt với lựa chọn khó khăn ở Trung Đông: Làm nhiều hơn nữa để ổn định khu vực, hay tiếp tục bớt hiện diện ở đây. Tuy nhiên, dù là tiến lên hay lùi bước cũng sẽ khiến Mỹ hao tổn hơn tưởng tượng rất nhiều. Việc ổn định khu vực chắc chắn sẽ đòi hỏi nhiều hơn nữa mọi nguồn lực, năng lượng và sự tập trung chính trị. Tương tự, việc Mỹ nới lỏng hơn nữa cam kết với khu vực và từ bỏ quyền kiểm soát cũng sẽ mang tới nhiều rủi ro nghiêm trọng”.

Theo học giả trên, suy cho cùng tổng thống Mỹ tiếp theo vẫn nên đưa ra một lựa chọn rõ ràng, sau khi đã cân nhắc kĩ lưỡng. Chọn “tiến” hay chọn “lùi” dù sao vẫn tốt hơn là không có lựa chọn nào và cứ để mọi thứ rối bời trong tình trạng mông lung như vậy.

Còn Đại sứ Nguyễn Quang Khai thì cho rằng, việc đặt vấn đề rõ ràng với Trung Đông sẽ trở thành sự ghi điểm lớn của vị tổng thống mới đối với công chúng của mình. “Tổng thống Barack Obama đã làm được một số vấn đề lớn, có thể coi là thành quả trong suốt hai nhiệm kỳ qua. Ông Obama đạt thỏa thuận hạt nhân với Iran, bình thường hóa quan hệ với Cuba, tham gia giải quyết tình hình Syria.

Ngoài ra, hiện chính quyền ông Obama cũng đang tỏ ra thân thiện với Nga, một đất nước đang trở thành đối trọng lớn với Mỹ trên chính trường thế giới. Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hàng ngày trao đổi với nhau qua đường dây nóng, thảo luận tình hình Syria với nhau. Ít hay nhiều điều này sẽ đóng góp vào cải thiện tình hình hiện nay ở Syria”.

Cuộc bầu cử tổng thống năm 2016 đã bắt đầu, nhưng chưa có ứng viên nào cho công chúng thấy một tầm nhìn về chính sách đối ngoại của Mỹ ở khu vực Trung Đông. Tất cả các ứng cử viên vẫn chỉ tiếp tục phản ứng rời rạc với từng sự kiện, tuyên bố rằng họ sẽ làm gì và không làm gì nhằm thu hút sự ủng hộ trong cuộc vận động tranh cử, mà không thể đưa ra một sách lược thực tế và khả quan cho khu vực hiện thời. Đây rõ ràng là vấn đề cần phải được đề cập trong cuộc bầu cử tổng thống của một đất nước như Mỹ.