"Đại chiến" truyền thông Nhật - Trung trong vụ Senkaku/Điếu Ngư (P3)

Tại Trung Quốc, nhiều nhà xưởng, cơ sở kinh doanh của người Nhật bị đốt phá, tình hình sản xuất, buôn bán bị đình trệ, nhiều công dân Nhật gặp nguy hiểm... Ước tính, những người biểu tình Trung Quốc đã khiến Nhật thiệt hại hơn 10 tỷ yen.

Người Nhật ở Trung Quốc lao đao vì người biểu tình

Ở trong nước, nền kinh tế vĩ mô của Nhật bị tổn thương nhất định, ngành công nghiệp  ô tô lao đao bởi những hành động trả đũa của Trung Quốc. 

Ngoài ra, khi những xung đột ở Hoa Đông ngày càng lên cao, Nhật càng phải đương đầu với nhiều khó khăn đối nội, đối ngoại khác: sức ép từ người dân Nhật, từ đồng minh Mỹ và các nước trong khu vực kêu gọi hòa bình và kiềm chế ở Hoa Đông...

Nhưng vượt qua tất cả, Nhật vẫn quốc hữu hóa thành công Senkaku và quyết tâm theo đuổi chiến lược của mình.

Trong cuộc chiến dài hơi này, truyền thông và chính phủ Nhật đã có những bước đi khôn ngoan và kín kẽ. Một mặt khẳng định thực quyền đối với quần đảo Senkaku, mặt khác, đáp trả những đòn tấn công liên tiếp từ truyền thông Trung Quốc, bằng cả lời lẽ và hành động.

Đầu tiên, truyền thông Nhật đã làm tốt việc cung cấp đầy đủ thông tin về quá trình quốc hữu hóa Senkaku cũng như chiến lược của chính phủ Nhật Bản ở quần đảo này. 

Mọi diễn biến của cả đôi bên Nhật – Trung, cũng như những động thái của Mỹ được truyền thông Nhật theo dõi sát sao và phản ánh đầy đủ và luôn thể hiện rõ Nhật mới là nước đang-có-thực-quyền ở Senkaku.

Trong nước, trên truyền hình và các trang báo lớn, các quan chức cấp cao như Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao luôn giữ thái độ ôn hòa nhưng quyết liệt và dứt khoát trong các hành động “bảo vệ chủ quyền của Nhật ở Senkaku”. 

Không có những phát ngôn mang tính kích động, không chỉ trích cá nhân cũng như không khơi gợi chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chính phủ Nhật chỉ thường ra tuyên bố ngắn gọn về việc “Trung Quốc đang cố tình gây rối trên biển Hoa Đông” và khẳng định “Nhật Bản sẽ không nhân nhượng ở Senkaku”.

Đồng thời, những hình ảnh Thủ tướng Shinzo Abe thăm các lực lượng tuần tra bờ biển Nhật, cổ vũ tinh thần của các lực lượng tự vệ khác cũng thường xuyên xuất hiện trên mặt báo hơn. 

Những động thái này không chỉ khiến người dân Nhật yên tâm về quyền kiểm soát của Nhật đối với Senkaku mà, theo Asahi Shimbun, nó còn khiến nghề Cảnh sát Biển trở thành một trong những nghề “hot” nhất ở Nhật.

Việc chính phủ Nhật luôn “giữ lời” trước những gì đã phát biểu trên truyền thông khiến bầu không khí ở Nhật luôn ổn định và dịu hơn, ngay cả lúc sự tình trên biển Hoa Đông căng thẳng nhất. 

Người Nhật biểu tình khẳng định chủ quyền một cách ôn hòa, trật tự và thật sự đẹp mắt

Ở Nhật, cũng có những lúc người dân xuống đường tuần hành, biểu tình chống Trung Quốc, nhưng chính một nhà báo Trung Quốc cũng phải công nhận rằng “không hề có sự hỗn loạn, quá khích nào” trong các cuộc tuần hành trên.

Đối với Trung Quốc, mỗi khi truyền thông có những tuyên bố về việc tàu bè và phương tiện của Trung Quốc đang ra vào khu vực Senkaku/Điếu Ngư như “chỗ không người”, nhằm gây tâm lý hoang mang cho dư luận quốc tế, truyền thông Nhật Bản thường có ngay những cú đáp trả khiến Trung Quốc nhiều phen bị “ê mặt”.

Tàu CSB Nhật Bản rượt đuổi tàu Trung Quốc

Điển hình là khi Trung Quốc tuyên bố 4 tàu Hải Giám của Trung Quốc đã tiến vào vùng nước 12 hải lý của một đảo phụ thuộc quần đảo Senkaku, đài NHK của Nhật đã phát đi video tàu Cảnh sát Biển Nhật xua đuổi các tàu Hải giám Trung Quốc chạy tơi tả.

Một sự khôn ngoan khác, khi truyền thông phương Tây và các lãnh đạo Trung Quốc dùng nhiều lời lẽ hiếu chiến, hung hăng nhắm vào Nhật, đôi khi nhắm đến công kích cá nhân Thủ tướng Nhật thì Tokyo lại luôn tỏ ra “biết lý lẽ hơn”, đáp trả Trung Quốc bằng ngôn từ sắc gọn, quyết liệt nhưng không kích động. Động thái này cũng khiến Nhật chiếm được nhiều thiện cảm của dư luận thế giới hơn.

Đồng thời, những bằng chứng cho thấy “Senkaku thuộc về Nhật Bản” được truyền thông Nhật đăng tải rộng rãi trên các chuyên trang tiếng Anh và những tờ báo lớn của thế giới.

Ở một khía cạnh nào đó, vì Nhật là đồng minh, nằm trong sự bảo trợ an ninh của Mỹ, có quan hệ gắn bó lâu dài và thân thiết với các nước phương Tây nên Nhật Bản nhận được sự ưu ái nhất định từ truyền thông phương Tây hơn là Trung Quốc.

Điển hình nhất, ngày 31/10, tờ Wall Street Journal đã công khai kêu gọi chính quyền Obama hãy thừa nhận nhóm đảo Senkaku là của Nhật Bản để khiến Bắc Kinh lùi bước, liên minh giữa Washington với Tokyo và Đông Nam Á đã được tăng cường. Bài báo này đã khiến Trung Quốc “giãy như phải bỏng” và chỉ trích nặng nề sự “thiên vị của truyền thông phương Tây dành cho Nhật”.

Những sự việc xảy ra trên biển Hoa Đông và cuộc chiến truyền thông giữa Nhật Bản và Trung Quốc đã để lại nhiều bài học hữu ích đối với chiến lược ngoại giao và làm truyền thông hình ảnh quốc gia đối với bất cứ nước nào. 

Khi biết nhìn nhận những sai lầm của mỗi nước để tránh né và sửa chữa, học tập những kinh nghiệm thành công của mỗi bên để vươn lên, hình ảnh và vị thế của đất nước sẽ tất dần dần được cải thiện trong trường quốc tế.