"Cuộc chiến" Nga - Mỹ ở Syria và Ukraine (P1)

Sáng sớm hôm 30/9, vị tướng 3 sao của Nga đã tới đại sứ quán Mỹ ở Baghdad, để thông báo về việc Moscow chuẩn bị chiến dịch không kích tại Syria trong vài giờ tới và quân đội Mỹ nên dọn dẹp khu vực này ngay lập tức. 

Quyết định tiến hành các cuộc không kích ở Syria cho thấy Tổng thống Nga Vladimir Putin muốn tổ chức một "cuộc chiến ủy nhiệm" với Mỹ, trong bối cảnh quân đội hai nước đang ủng hộ các bên khác nhau trong cuộc xung đột đa cực ở Syria. 

Nga triển khai hàng loạt chiến đấu cơ S-30 tham gia chiến dịch không kích ở Syria.

Theo MilitaryTimes.com, chiến dịch quân sự của Moscow ở Syria phụ thuộc vào các tuyến cung ứng tạo hành lang trên không qua không phận Iran và Iraq. Ngoài ra, Moscow có thể chọn tuyến đường cung ứng hải quân chạy từ bán đảo Crimea. Nhưng không rõ những tuyến đường cung ứng này sẽ được Nga duy trì ra sao. 

Trong khi đó, câu hỏi về năng lực quân sự và mục tiêu của Nga hiện là mối quan tâm chiến lược đối với giới lãnh đạo Mỹ. Khi mà Tổng thống Putin thể hiện sẵn sàng dùng quân sự để khôi phục vị thế quốc gia. Ngoài ra, Nga có thể cho triển khai quân đội hoạt động từ Ukraine tới Baltics, và từ Syria tới Trung Đông. 

Chính những hành động đầy quyết đoán của Nga trong thời gian qua cũng đã đặt ra không ít thách thức với giới hoạch định chính sách quốc phòng của Mỹ cũng như kế hoạch phản ứng bất ngờ trong trường hợp bùng nổ xung đột với Nga. Câu hỏi chưa có lời giải đáp đối với giới lãnh đạo cấp cao Lầu Năm Góc trong hơn 20 năm qua là: "Năng lực thực sự của Nga như thế nào? Đâu là nơi Nga muốn tiến hành chiến tranh? Cuộc chiến với Nga trong hiện tại sẽ có "hình thù" như thế nào?"

Giới chuyên gia nhận định chính sách mở rộng các lực lượng hoạt động trên toàn cầu của Mỹ sẽ đánh bại hoàn toàn quân đội Nga trong một cuộc chiến truyền thống. Tuy nhiên, chiến tranh thời hiện đại không còn chỉ dừng lại ở việc huy động các loại vũ khí truyền thống mà còn tận dụng yếu tố địa lý, chính trị và địa thế vượt trội của mỗi bên. 

Hiện tại, chi tiêu ngân sách quốc phòng của Mỹ đang cao hơn Nga 10 lần. Ngoài ra, Mỹ triển khai 10 tàu sân bay còn Nga chỉ có một. Quân đội Mỹ còn sở hữu nhiều công nghệ quân sự hiện đại và vượt trội về năng lực chiến đấu. 

Song dù quân đội Nga bị đánh giá thấp hơn Mỹ nhưng Moscow hiện đang tập trung phát triển một số công nghệ chủ chốt, chiến thuật chiến tranh mới và chiến lược địa chính trị mà Mỹ từng dựa vào để tự nhận mình là một cường quốc trên thế giới trong 25 năm qua. 

Cựu quan chức Lầu Năm Góc và hiện là chuyên gia phân tích quốc phòng tại Tập đoàn RAND, ông David Ochmanek từng nhận định: "Rõ ràng, Nga có khả năng điều động các lực lượng vượt trội". 

Một điểm nhấn khác là mối quan hệ Nga – Mỹ trong lĩnh vực hạt nhân. Nga vẫn đang duy trì và thậm chí hiện đại hóa các thế hệ tên lửa đạn đạo liên lục địa mang đầu đạn hạt nhân do chính Moscow sản xuất và "thử nghiệm", cùng một phi đội lớn máy bay tấn công tầm xa và các loại tàu ngầm hạt nhân hiện đại. 

"Ngành công nghiệp quốc phòng Nga đang được khôi phục. Năng lực hạt nhân là cán cân sức mạnh quân sự của Nga và chi phí phát triển không đắt đỏ như mọi người vẫn nghĩ", ông Vadim Kozyulin, chuyên gia quân sự tại Trung tâm PIR nhấn mạnh.  

Trong khi các lực lượng truyền thống Nga bị đánh giá  không tạo được ấn tượng mạnh như lực lượng hạt nhân song vẫn có một số trường hợp ngoại lệ như lực lượng máy bay, hệ thống phòng không, tàu ngầm và chiến tranh điện tử. 

Ngoài ra, các cục thiết kế vũ khí ra đời từ thời Liên Xô cũ vẫn duy trì vị thế trên trường quốc tế. Đển hình, ngành công nghiệp hàng không vũ trụ của Nga vẫn đang thu lợi lớn từ hoạt động xuất khẩu sang các nước phi phương Tây. Họ chọn Nga để mua các chiến đấu cơ hoạt động tốt nhưng giá thành lại rẻ hơn phiên bản của các nước phương Tây. Ngay cả Trung Quốc, quốc gia có mức chi tiêu cho quốc phòng hàng năm cao hơn Nga nhưng Bắc Kinh vẫn là đối tác lớn mua các loại vũ khí hiện đại của Moscow. 

Giới chuyên gia nhận định so sánh năng lực quân đội Nga – Mỹ giống như việc so sánh giữa một quả táo và một quả cam bởi Moscow có mục tiêu chiến lược và cấu trúc quân sự khác biệt so với Washington. Nga tự nhận mình là lực lượng dựa vào sức mạnh trên mặt đất và mở rộng tầm ảnh hưởng từ trung tâm Âu Á sang Đông Âu, Trung Á và khả năng cả Trung Đông cũng như vành đai Thái Bình Dương. Điều này hoàn toàn phù hợp với tiêu chí nâng cao năng lực "chống tiếp cận, chống xâm nhập" của Nga. 

Nga mạnh tay đầu tư mở rộng hạm đội tàu ngầm tấn công.

Điển hình, theo ông Galeotti, dù Hải quân Mỹ có quy mô vượt trội so với Nga. Nhưng Nga cũng không có kế hoạch triển khai năng lực quân sự ra toàn cầu như Mỹ. Điều này được phản ánh qua thực tế Nga chỉ duy trì duy nhất một tàu sân bay còn Mỹ vận hành tới 10 tàu. Thay vì thiết kế năng lực tấn công cho hạm đội tàu sân bay triển khai khắp các vùng biển trên thế giới, Nga lại chú trọng mở rộng hạm đội tàu ngầm để triển khai năng lực hạt nhân. Chính sách này nhằm đe dọa hạm đội tàu mặt nước của đối phương hoạt động gần hải phận Biển Đen, biển Baltic và Địa Trung Hải. 

Không phận của Nga cũng đang được canh chừng hết sức cẩn thận. Mặc dù các máy bay tàng hình của Nga bị đánh giá kém hơn Mỹ nhưng Moscow lại sở hữu các hệ thống chống tàng hình hiện đại cũng như mạnh tay đầu tư vào những hệ thống tên lửa đất đối không và đưa các lực lượng truyền thống đi bảo vệ những vùng đất biên giới. 

"Bức tranh sức mạnh không quân đang nghiêng về phía Nga bởi Moscow sở hữu năng lực phòng không vượt trội cùng các loại tên lửa đạn đạo, hành trình và chiến thuật", chuyên gia phân tích quân sự người Nga tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu quốc tế, ông Paul Schwartz nói. 

Năng lực chiến tranh điện tử của Nga cũng đang trở thành thách thức với các nhà hoạch định quân sự Mỹ khi mà Moscow có thể thâm nhập và làm tắc nghẽn cơ sở tình báo tín hiệu và radar, nền tảng làm nên sức mạnh của Không quân Mỹ. 

Ngoài ra, quân đội Nga đang thực hiện chính sách trở thành một lực lượng chuyên nghiệp mang phong cách Mỹ. Cụ thể, Nga hiện sở hữu 2 đội quân. Trong đó, khoảng 2/3 trong tổng số 800.000 quân nhân vẫn chỉ được đào tạo sơ sài nhưng 1/3 còn lại là các đơn vị được trang bị nhiều loại vũ khí hiện đại như xe tăng chiến đấu chủ lực Armata T-14 cùng năng lực chiến đấu vượt trội. 

Chiến dịch không kích ở Syria

Việc Nga nhanh chóng xây dựng căn cứ hoạt động tại Syria đã trở thành mối quan ngại lớn với giới chức Mỹ. Chỉ trong vài tuần, quân đội Nga đã cho thiết lập một căn cứ thường trực ở Latakia, khu vực nằm bên bờ biển Địa Trung Hải của Syria. Ngoài ra, Moscow còn cho triển khai hàng chục máy bay chiến đấu, xe tăng và tòa nhà phục vụ hoạt động đóng quân của hàng trăm binh sĩ. 

Gần đây, Nga còn ra thông báo về kế hoạch tổ chức các cuộc tập trận hải quân ở phía đông Địa Trung Hải vào mùa thu năm nay nhưng không công bố chi tiết chính xác khi nào các loại tàu chiến sẽ được triển khai tới khu vực. 

Theo TASS, cuộc tập trận này sẽ có sự góp mặt của tuần dương hạm tên lửa Moskva - tàu chỉ huy của Hạm đội Biển Đen cũng như các tàu hộ tống quy mô nhỏ hơn cùng tàu tấn công và đổ bộ cỡ lớn. Một số quan chức quân sự Mỹ nghi ngờ cuộc tập trận này sẽ đưa thêm các tàu chở quân và vũ khí của Nga tới khu vực bờ biển Syria. 

Khói bốc lên từ cuộc không kích đầu tiên của Nga tại Talbiseh, thành phố phía tây tỉnh Homs của Syria hôm 30/9.

Ngoài ra hoạt động ở căn cứ Latakia sẽ giúp Nga triển khai các loại máy bay chiến đấu, máy bay tình báo và máy bay trinh sát cùng máy bay không người lái dọc khu vực Trung Đông. Ngay cả Iraq cũng đã mời Nga tới hỗ trợ quân đội nước này tiêu diệt lực lượng Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS. 

Thậm chí, Latakia còn giúp đảm bảo an ninh cho căn cứ hỗ trợ hải quân lâu dài của Nga ở cảng Tarus ở Syria. Khu vực này được xem là địa điểm chủ chốt để quân đội Nga duy trì và triển khai sức mạnh ra Địa Trung Hải.  

Nói cách khác, đây là tín hiệu cho thấy Moscow đang chú trọng tới lợi ích lâu dài mở rộng chiếc ô năng lực "chống tiếp cận, chống xâm nhập" ở Trung Đông. Theo đó, Nga được cho đang triển khai một trong số những hệ thống tên lửa đất đối không hiện đại nhất ở Latakia. Và thông tin này khiến giới chức Lầu Năm Góc không khỏi lo ngại bởi hoạt động triển khai của Nga đã vượt qua quy mô mà Moscow thông báo chỉ tập trung các hành động quân sự nhằm tiêu diệt các nhóm nổi dậy ở Syria như IS. 

"Chúng tôi phát hiện một số hệ thống phòng không cùng các máy bay vô cùng hiện đại. Tôi chưa từng thấy IS sử dụng loại máy bay gì mà cần tới Nga triển khai tên lửa SA-15 hay SA-22. Tôi cũng chưa từng thấy IS sở hữu loại máy bay cần tới những hệ thống không đối không hiện đại như của Nga để tiêu diệt. Những vũ khí này không chỉ chiến đấu chống lại IS mà còn một số lực lượng khác", Tổng Tư lệnh lực lượng NATO tại châu Âu, Tướng Phillip Breedlove phát biểu hôm 28/9. 

Ngoài ra, Nga còn có thể thách thức khả năng duy trì thế thượng phong trên không mà Mỹ đã thiết lập ở Trung Đông trong hơn 20 năm qua. Bởi hiện tại Nga đang liên minh với Iran, một đồng minh thân thiết khác của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Nga cũng đang sử dụng không phận của Iran để thiết lập hành lang chiến đấu tại Syria cũng như chuẩn bị hỗ trợ các lực lượng bộ binh Iran tham gia chiến đấu trong đội hình quân chính phủ Syria. 

Giới chuyên gia Nga nhận định quyết định can thiệp vào cuộc khủng hoảng ở Syria cùng với bài phát biểu thẳng thắn của Tổng thống Putin tại Liên Hợp Quốc hôm 28/9 cho thấy chiến lược lâu dài của nhà lãnh đạo Nga là trở thành "người chơi chính" ở Trung Đông.  

"Rõ ràng, Nga đang chuẩn bị tiến hành một chính sách tham vọng hơn ở Trung Đông. Tổng thống Putin muốn chứng minh mô hình dân chủ và cách xử lý xung đột trong khu vực của phương Tây đã không phát huy hiệu quả", chuyên gia người Nga Yury Barmin nhận định. 

Song theo ông Barmin, việc Nga có đủ năng lực để chiếm thế dẫn đầu ở Trung Đông từ tay Mỹ trong tương lai gần, vẫn còn là điều đáng nghi ngờ bởi sự hiện diện của Moscow trong khu vực vẫn còn bị giới hạn so với quy mô của Washington. 

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ MilitaryTimes.com, một trong những nguồn tin trực tuyến hàng đầu về lĩnh vực quân sự do Tập đoàn truyền thông Sightline xuất bản và là chi nhánh của TEGNA, công ty xuất bản báo chí lớn nhất tại Mỹ.