Crimea sẽ ra sao sau 'ngày định mệnh'?

Theo các nhà phân tích, cuộc trưng cầu dân ý của Crimea chưa từng có tiền lệ trước đó, vì vậy rất khó đoán hành động của các bên sau khi nó kết thúc. Nga, Ukraine và thế giới sẽ phản ứng ra sao? Liệu cuộc trưng cầu dân ý này có tạo ra sự khác biệt gì hay không?

Igor Burakovsky, giám đốc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Tư vấn Chính sách tại Kiev nhận định, sau cuộc trưng cầu dân ý, tình hình ở Crimea sẽ hoàn toàn khác.

Nga sẽ ‘lãnh hậu quả’?

Các nhà lãnh đạo của Mỹ và châu Âu liên tục lên án cuộc trưng cầu dân ý của Crimea là bất hợp pháp và cảnh báo rằng nó có thể dẫn đến một cuộc nội chiến. Còn chính phủ mới ở Kiev khẳng định cuộc trưng cầu dân ý đã vi phạm hiến pháp và cho biết sẽ không công nhận kết quả của nó. 

Hôm 13/3, Tổng thống Obama đã nhắc lại cảnh báo rằng Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ phải trả giá nếu tiến hành sáp nhập Crimea vào Nga sau cuộc trưng cầu dân ý.

Người dân Crimea biểu tình phản đối chính phủ mới ở Kiev và đòi sáp nhập vào Nga.

Ngay sau khi cuộc trưng cầu dân ý vừa kết thúc, Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố khởi động các lệnh trừng phạt đối với Nga.

Tuy nhiên, cho đến nay, các biện pháp trừng phạt của Mỹ và EU dành cho Nga mới chỉ dừng lại ở việc cấm cấp thị thực và phong tỏa tài sản đối với một số quan chức Nga và Ukraine. Vì phương án hành động quân sự khó có thể thực hiện được, nên hiện vẫn chưa rõ phương Tây sẽ làm thế nào để khiến Putin “lùi bước” tại Crimea.

Trong khi đó, ông Putin cho rằng bất kì biện pháp trừng phạt nào chống lại Nga cũng sẽ có tác động ngược lại đối với chính Mỹ và châu Âu.

Quyết định ‘nằm trong tay’ Putin

Trong bối cảnh phương Tây chưa dám đưa ra hành động gì đáng kể đối với Nga, nhiều nhà phân tích cho rằng quyết định đối với tình hình hiện nay ở Ukraine nằm trong tay ông Putin.

Tổng thống Obama điện đàm với Tổng thống Putin về tình hình ở Ukraine.

Ông Kadri Liik, chuyên gia về chính sách tại Hội đồng Quan hệ đối ngoại châu Âu nói: "Mọi việc xảy ra đều do ông Putin quyết định. Ông vẫn chưa lên tiếng về việc liệu có sáp nhập Crimea vào Nga hay không. Nhưng tất cả các cơ sở đều đã sẵn sàng. Về cơ bản ông ấy có quyền tự do hành động”.

Theo các nhà phân tích, ông Putin đã sử dụng quyền đó và ông cũng có khả năng xử lý mọi tình huống có thể xảy ra.

Sở dĩ ông Putin có được lợi thế đó bởi vì ông dường như đã nắm mọi “quân bài” trong tay.

Theo nhiều phương tiện truyền thông, hàng nghìn binh sĩ Nga đang có mặt tại Crimea, tuần tra biên giới để ngăn chặn việc quân đội Ukraine xâm nhập vào khu vực này. Mặc dù Nga luôn phủ nhận các lực lượng hiện đang chiếm giữ Crimea là của Nga, nhưng ông Putin khẳng định rằng Nga có quyền đưa quân vào đây nếu như công dân Nga ở Crimea đang gặp nguy hiểm.

Bên cạnh đó, Nga đang có căn cứ quân sự lớn ở Crimea. Konrad Muzkya, một chuyên gia quân sự tại Tập đoàn tư vấn và phân tích quốc phòng IHS Jane ở London cho biết: “Hạm đội Biển Đen của Nga đóng quân tại Sevastopol, Crimea có 40 tàu, trong khi đó toàn bộ Hải quân Ukraine có chỉ có 19 tàu".

Susan Stewart, Phó giám đốc bộ phận nghiên cứu về Đông Âu và Âu Á tại Viện Quốc tế và An ninh Đức tại Berlin, cho rằng ông Putin muốn gửi một thông điệp tới các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ và tới cả công dân Nga rằng những nỗ lực hướng tới châu Âu chứ không phải Nga sẽ dẫn đến những hậu quả đáng tiếc.

Ông Liik nói: "Nga muốn phương Tây chấp nhận rằng Nga có đặc quyền ở Ukraine. Tôi nghĩ rằng phương Tây không thể chấp nhận được điều đó. Nhưng phương Tây không thể thay đổi được tình hình ở đây".

Tâm lý ly khai lây lan sang các phần khác của Ukraine

Tình hình căng thẳng ở bán đảo Crimea sẽ có thể lan sang cả những khu vực khác.

Việc Crimea có thể tổ chức một cuộc trưng cầu để đưa ra quyết định sáp nhập vào Nga sẽ kéo theo nguy cơ các khu vực khác cũng sẽ hành động tương tự, gây bất ổn hơn nữa cho tình hình ở Ukraine trừ khi ông Putin không chấp nhận sáp nhập Crimea dù đa phần người dân khu vực này muốn như vậy.

Các bên phản đối cuộc trưng cầu dân ý cho rằng đây chỉ là một trò sắp đặt của Điện Kremlin, nhưng ý kiến của các cử tri đi bầu lại cho thấy điều hoàn toàn khác. Hầu hết những người được phỏng vấn đều cho biết họ muốn sáp nhập vào Nga với hy vọng có một cuộc sống tốt đẹp hơn.

Một người nói: “Chúng tôi muốn trở về nhà, và ngày hôm nay chúng tôi sẽ về nhà. Chúng tôi cần phải tự cứu mình khỏi “những chú hề” sai nguyên tắc đang nắm quyền ở Kiev”.

Và tâm lý này được cho là không hề ít ở các cộng đồng nói tiếng Nga khác tại Ukraine, những khu vực có mối liên hệ văn hóa lâu đời với Nga.

Thủ tướng Crimea Sergei Aksenov cho biết, ngay sau khi có kết quả bầu cử, quốc hội Crimea sẽ chính thức yêu cầu sáp nhập vào Matxcơva và các nghị sĩ Crimea sẽ bay tới Matxcơva vào ngày hôm sau để đàm phán.

Theo hãng tin Interfax, nghị sĩ Nga Vladimir Zhirinovsky cho rằng quá trình sáp nhập sẽ chỉ diễn ra trong vòng “từ 3 ngày tới 3 tháng”.