Con đường quay lại chính trường "ngoạn mục" của Thủ tướng Malaysia 92 tuổi

Ông Mahathir Mohamad (giữa) đã giành chiến thắng ngoại mục và sắp trở thành lãnh đạo lớn tuổi nhất thế giới. Nguồn: CNN

CNN đưa tin, ông Najib, 64 tuổi, đã không vượt qua được liên minh do ông Mahathir đứng đầu trong cuộc bầu cử Thủ tướng Malaysia vừa diễn ra. Ông Mahathir từng lãnh đạo Malaysia trong suốt 22 năm và giờ trở lại chính trường để “thách thức” ông Najib trong cuộc bầu cử lần thứ 14 của quốc gia này.

Sự thất bại nói trên được coi là một “đòn trời giáng” đối với ông Najib, vốn là con cháu của dòng họ chính trị nổi tiếng nhất Malaysia, cũng như đối với liên minh đảng Barisan Nasional (BN), đảng đã lãnh đạo đất nước kể từ khi giành độc lập 61 năm trước.

Với tổng số 222 ghế trong Quốc hội, liên minh đảng Pakatan Harapan (PH) của ông Mahathir đã chính thức giành được 121 ghế, đủ để chiếm đa số và kiểm soát Quốc hội. Trong khi đó, liên minh Barisan Nasional chỉ chiếm được 79 ghế, ít hơn rất nhiều so với 133 ghế trong cuộc bầu cử năm 2013.

Trong khi thất bại này được xem là kết thúc cho sự nghiệp chính trị của ông Najib thì đối với ông Mahathir, cuộc bầu cử lần này lại là lần quay trở lại quyền lực đầy ấn tượng, sau 15 năm nghỉ hưu.

Chiến thắng “phi thường”

Chiến thắng của ông Mahathir được xem là tập hợp của mọi sự “phi thường” bởi ông năm nay đã 92 tuổi và “chiến đấu” chống lại chính đảng mà ông đã lãnh đạo hơn 2 thập kỷ.

Bridget Welsh, chuyên gia về chính trị Malaysia của ĐH John Cabot, nhận định liên minh đảng cầm quyền BN có thể đã giành chiến thắng nếu người đứng đầu không phải là Najib.

“Ông Najib là “gánh nặng” của BN. Tính quá chú trọng đến bản thân của ông đã khiến BN thất bại trong bầu cử”, bà cho biết và nói thêm rằng chiến dịch tranh cử của BN đã coi Najib và những lời hứa hẹn của ông là “trọng tâm”.

James Chin, Giám đốc Viện châu Á thuộc ĐH Tasmania, cho rằng ông Najib “cuối cùng đã hết chiêu trò” và ông Mahathir đã thành công trong việc giành lấy các lá phiếu ở khu vực nông thôn từ ông Najib.

Chuyên gia Chin đã so sánh hai bài phát biểu trong chiến dịch tranh cử của ông Najib và Mahathir vào tối ngày 8/5, ngay trước thềm bầu cử. “Ông Najib vẫn sử dụng chiêu trò như một canh bạc, anh cho tôi lá phiếu thì tôi sẽ cho anh cái này hay cái kia. Ngược lại, ông Mahathir lại xuất hiện như một nhà lãnh đạo thực thụ và kêu gọi lòng tự tôn của người Malaysia”, ông Chin nhận định.

Ông Chin chỉ ra hai điều đã khiến Najib thất bại, đó là số lượng người đi bỏ phiếu và sự thay đổi ủng hộ ở khu vực nông thôn. “Cho dù các cử tri nông thôn không hiểu bê bối rửa tiền liên quan đến công ty đầu tư nhà nước 1MDB là gì, nhưng họ cũng biết được rằng có chuyện “kinh doanh đen” đang diễn ra, vì vậy “thương hiệu” Najib đã trở thành một độc tố không tốt”, ông nói.

Người dân Malaysia xếp hàng đi bỏ phiếu ngày 9/5. Nguồn: CNN

“Một Malaysia mới”

Trong chiến dịch tranh cử, phe đối lập chủ yếu tập trung vào các vấn đề cơm áo gạo tiền của người dân. Ông Najib phải đối mặt với sự bất mãn gia tăng vì việc áp thuế hàng hóa và dịch vụ (GST) khiến lạm phát năm 2017 tăng phi mã, nhanh nhất trong một thập kỷ qua.

Trước cuộc bỏ phiếu hôm 9/5, Mahathir đã gọi Najib là "kẻ trộm", người "sống trong sợ hãi ngay cả với những bức ảnh của tôi". Najib phản đối bằng cách nói rằng Mahathir "ám ảnh về sự kiểm soát".

Sau khi giành chiến thắng, ông Mahathir cho biết: "Chúng tôi không tìm cách trả thù. Những gì chúng tôi muốn làm là khôi phục lại quy tắc của pháp luật".

Có thể nói, kết quả bầu cử Malaysia thể hiện một sự thay đổi lớn trong một quốc gia được định nghĩa bởi chính trị chủng tộc mà không có sự chuyển giao quyền lực kể từ khi giành được độc lập vào năm 1957.

Giới quan sát hiện vẫn không chắc liệu kết quả về cơ bản có thể định hình lại mối quan hệ chủng tộc ở Malaysia hay không. Đảng của ông Najib từ lâu đã đặt cược sinh mệnh chính trị của mình qua việc cung cấp ưu đãi cho người bản địa, bao gồm  người Mã Lai và các dân tộc bản địa khác tại Đông Nam Á.

Ông Mak Hon Hoe, một cử tri gốc Hoa 46 tuổi, cho biết Malaysia đã bị chia rẽ theo những chủng tộc khác nhau. Ông nói trong khi bỏ phiếu: “Tôi muốn thấy một hệ thống công bằng hơn. Chủng tộc vẫn là một vấn đề. Chúng tôi cũng là người gốc Malaysia”.

Giáo sư Ahmad Martadha Mohamed, trường ĐH Luật Utara Malaysia nhận định: “Cuộc bầu cử lần này là một khởi đầu mới cho Malaysia”.

Ông Mahathir là người nắm giữ chức vụ Thủ tướng lâu nhất trong lịch sử Malaysia với 22 năm cầm quyền từ 1981 tới 2003 với cương vị là thành viên đảng Tổ chức Thống nhất Dân tộc Malaysia (UMNO) thuộc liên minh BN. Dưới thời của ông, nền kinh tế Malaysia phát triển rất mạnh mẽ.

Năm 2018, ông tuyên bố chuyển sang liên minh đối lập PH và đứng ra tranh cử chống lại Thủ tướng Najib Razak.