Chuyên gia Trung Quốc: "Nên thận trọng với Manila ở Biển Đông"

Hôm 22/3, Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã phủ nhận các cáo buộc cho rằng Bắc Kinh sẽ bắt đầu cho xây dựng một trạm kiểm soát môi trường ngay trên bãi cạn Scarborough ở Biển Đông. 

Vào năm 2012, Trung Quốc đã đơn phương phong tỏa bãi cạn Scarborough đồng thời ngăn không cho ngư dân Philippines tiến vào khu vực này đánh bắt. Tuy nhiên, sau chuyến thăm đầu tiên của Tổng thống Rodrigo Duterte tới Bắc Kinh hồi tháng 10 năm ngoái, ngư dân Philippines đã được phép quay trở lại ngư trường ở Scarborough mà không bị tàu thuyền Trung Quốc ngăn cản. 

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte(trái) và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình gặp mặt hồi tháng 10/2016 tại Bắc Kinh.

Trước đó, chia sẻ với nhật báo Hải Nam hôm 13/3, một quan chức cấp cao có tên là Xiao Jie của cái gọi là "thành phố Tam Sa" cho biết quá trình chuẩn bị cho kế hoạch xây trạm kiểm soát môi trường ở bãi cạn Scarborough đang được tiến hành. 

Theo ông Xiao Jie, kế hoạch chuẩn bị xây dựng trên bãi cạn Scarborough và 5 đảo khác thuộc quần đảo Hoàng Sa (của Việt Nam) là những nội dung ưu tiên hàng đầu của chính phủ Trung Quốc trong năm 2017. 

Thành phố Tam Sa là một căn cứ chính quyền được Trung Quốc thành lập bất hợp pháp nhằm kiểm soát các hòn đảo và bãi đá mà nước này chiếm đóng ở Biển Đông. 

"Điều chắc chắn là Trung Quốc coi trọng việc bảo tồn hệ sinh thái biển ở Biển Đông. Những thông tin liên quan tới việc Trung Quốc xây trạm kiểm soát môi trường ở bãi cạn Scarborough không phải là sự thật. Liên quan tới bãi cạn Scarborough, quan điểm của Trung Quốc lâu nay vẫn thống nhất và rõ ràng. Chúng tôi đặt nặng tầm quan trọng của mối quan hệ Trung Quốc – Philippines", Reuters dẫn lời bà Hoa Xuân Oánh, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc. 

Thậm chí, phía Philippines còn chính thức yêu cầu đại sứ quán Trung Quốc ở Manila giải thích thông tin nhiều tờ báo cho rằng Bắc Kinh chuẩn bị cho xây dựng ở Scarborough. 

"Chúng tôi muốn Trung Quốc làm rõ về những kế hoạch ở Scarborough", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Philippines, ông Charles Jose nói. 

Cũng theo ông Joe, điều quan trọng hiện nay là Philippines cần tăng cường khả năng phòng thủ và năng lực hàng hải. Ngoài ra, Philippines cũng cần mở rộng quan hệ với các đồng minh và đối tác trong khu vực. Đây là những quốc gia có chung mục đích duy trì hòa bình và ổn định ở Biển Đông cũng như giải quyết tranh chấp chủ quyền theo con đường hòa bình và luật pháp quốc tế như Manila.

Trước câu hỏi liệu Philippines có điều tàu chiến ra bãi cạn Scarborough để khẳng định chủ quyền trước Trung Quốc, ông Joe nhấn mạnh: "Manila sẽ duy trì không khí hòa bình để tránh làm căng thẳng leo thang". 

Về phần mình, hôm nay (23/3), Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte cho biết ông tin Trung Quốc sẽ không tiến hành xây dựng bất cứ công trình nào ở Scarborough bởi đây là những "lời nói danh dự" và Bắc Kinh cũng không muốn mất đi một người bạn mới. 

"Tôi được biết họ (Trung Quốc) không làm bất cứ chuyện gì ở bãi cạn Scarborough để tránh làm tổn hại tới tình bạn giữa hai nước. Philippines cũng không xây dựng gì cả. Trung Quốc cũng sẽ không làm vậy bởi họ không muốn mất đi một người bạn mới", Reuters dẫn lời ông Duterte. 

Trước đó, hôm 19/3, Tổng thống Duterte còn khẳng định: "Philippines không thể ngăn cản Trung Quốc" nếu như Bắc Kinh muốn xây một trạm radar ở bãi cạn Scarborough. 

Còn hôm 21/3, Bộ trưởng Tư pháp Philippines Vitaliano Aguirre cho biết Manila sẽ kiện Bắc Kinh vì Trung Quốc đang có kế hoạch đặt một trạm radar ngay trên bãi cạn Scarborough. Theo ông Aguirre, Philippines sẽ tái thiết mối quan hệ mật thiết với Mỹ trong bối cảnh Trung Quốc có những hành động trái phép ở Scarborough. 

Phát ngôn viên Tổng thống Philippines, ông Ernesto Abella cũng nhấn mạnh Philippines sẽ đưa ra các biện pháp cần thiết để phòng thủ và bảo vệ chủ quyền cũng như lợi ích ở những vùng biển đang xảy ra tranh chấp. 

"Tổng thống Duterte đã nhấn mạnh nhiều lần rằng Philippines sẽ không từ bỏ các tuyên bố chủ quyền và quyền lợi ở bãi cạn Scarborough", ông Abella cho biết. 

Trong phán quyết phủ nhận chủ quyền phi lý "đường chín đoạn" của Trung Quốc ở Biển Đông hồi tháng 7/2016, Tòa trọng tài quốc tế ở The Hauge, Hà Lan cũng khẳng định Trung Quốc đã vi phạm quyền lợi của Philippines và không một quốc gia nào được phép một mình đánh bắt ở Scarborough. 

Ông Collin Koh, nhà nghiên cứu tại Trường Nghiên cứu quốc tế S Rajaratnam thuộc Đại học Công nghệ Nanyang của Singapore nhận định Manila sẽ tỏ ý nghi ngờ trước kế hoạch đặt trạm radar của Trung Quốc ở bãi cạn Scarborough bởi nó có thể phục vụ cả mục đích dân sự và quân sự. 

"Những dữ liệu về độ mặn nước biển, điều kiện khí hậu không chỉ phục vụ cho mục đích dân sự mà còn được dùng để lên kế hoạch cho các hoạt động quân sự. Đáng nói, trạm kiểm soát môi trường mà Trung Quốc có ý định xây ở Scarborough có khả năng truyền dữ liệu theo thời gian thức", ông Koh nói. còn triển khai hàng loạt radar và tên lửa ra vài khu vực thuộc 7 hòn đảo nhân tạo mà Bắc Kinh xây dựng trái phép ở Biển Đông. 

Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP) đưa tin giới chuyên gia Trung Quốc cũng nhận định rằng chính quyền Bắc Kinh nên có những hành động thận trọng hơn để tránh làm gia tăng căng thẳng với Manila. 

Cụ thể, nhà phân tích Dai Fan tại Đại học Jinan ở tỉnh Quảng Châu, Trung Quốc cho rằng: "Mối quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines mới chỉ ấm nồng trở lại và chưa ổn định. Những tuyên bố lên án gần đây của giới chức Philippines cho thấy hai nước vẫn còn thiếu lòng tin chính trị. Điều này hoàn toàn dễ hiểu bởi trong quá khứ, quan hệ song phương Bắc Kinh – Manila từng rơi vào sóng gió. Hiện tại là khoảng thời gian nhạy cảm và đặc biệt, Trung Quốc cần thận trọng trong cả lời nói lẫn hành động". 

Còn theo ông Xu Liping tại Viện Khoa học xã hội Trung Quốc, Bắc Kinh cần cân nhắc vị trí của Manila và tránh làm Philippines mất lòng tin. 

"Trung Quốc và Philippines từng có khoảng thời gian khó khăn dưới thời lãnh đạo của cựu Tổng thống Benigno Aquino. Lòng bất tin hiện đang ảnh hưởng lớn tới quan hệ hợp tác giữa hai nước. Trung Quốc nên thận trọng với Philippines trong các vấn đề liên quan tới Biển Đông", ông Xu chia sẻ.