Chống dịch bệnh như thế nào để không phí hằng trăm tỉ đồng?

Có thể lập nhóm theo dõi sức khỏe bệnh nhân, vừa tiết kiệm mà hiệu quả hơn nhiều so với dự trữ thuốc men, máy móc, thu dung. Ai cũng biết thiết bị, thuốc men đều có hạn sử dụng của nó.

Tiến sĩ Trần Tuấn
Cần trăm tỷ chống MERS-CoV

Năm 2015, hệ thống y tế lại đau đầu với dịch MERS-CoV khi dịch này đang hoành hành tại Hàn Quốc. Trong đợt kiểm tra công tác phòng chống dịch tại Bệnh viện Nhiệt Đới Trung ương và Bệnh viện Bắc Thăng Long, hai đơn vị này đều đề xuất khoản kinh phí để mua các thiết bị phòng chống dịch khi dịch có thể xảy ra.

Theo đó, bệnh viện Bệnh nhiệt đới T.Ư đề xuất khoản kinh phí trên 29 tỉ đồng trong năm 2015 để chống dịch MERS-CoV. Trong đó gồm chi phí mua mới một máy ECMO (máy tim phổi nhân tạo), buồng áp lực âm di động, máy lọc máu ngắt quãng, khẩu trang N95, trang phục phòng hộ chống dịch, máy hấp tiệt khuẩn.

Bệnh viện Bắc Thăng Long đề xuất khoản kinh phí trên 23 tỉ đồng. Số tiền này nhằm mua thêm 10 máy thở, các máy truyền dịch tự động, bơm kim tiêm điện, dự trù kinh phí điều trị và cách ly cho 30 bệnh nhân trong 30 ngày, trong đó gồm cả chi phí ăn uống cho bệnh nhân và cán bộ y tế...

Cùng với đó, Trung tâm Y tế dự phòng Hà Nội đề xuất nếu có ca bệnh MERS- CoV xâm nhập VN thì riêng hệ dự phòng, ngành y tế thành phố đề xuất với thành phố khoản kinh phí 30 tỉ đồng... Như thế có khả năng kinh phí đề xuất có thể lên đến hàng trăm tỷ đồng để phòng dịch MERS-CoV.

Trong khi đó, nhớ lại lịch sử chống dịch từ năm 2003 với dịch SARS, dịch H5N1, dịch Cúm H1N1, dịch Ebola người ta lại ám ảnh với những khoản đầu tư khủng khi đánh giá tình hình dịch không sát với thực tế.

Mới vụ Ebola gần đây, Bộ Y tế phải dự trữ 10 tấn Chloramine B, gần 6.000 bộ quần áo chuyên dụng cho hệ thống cán bộ y tế phòng khi có dịch. Vụ H5N1, ngân sách đầu tư 500 tỷ đồng nhập thuốc Tamiflu về dự trữ để phòng bệnh nhưng dịch cúm chẳng thấy đâu và số thuốc Tamiflu hết hạn dùng.

Một bác sĩ công tác tại Bệnh viện lớn ở Hà Nội tâm sự, việc đầu tư chống dịch là rất cần thiết vì chi phí phòng chống sẽ rẻ hơn chi phí điều trị, và khi dịch vào ảnh hưởng đến kinh tế xã hội của cả nước nhưng việc chống dịch như thế nào để hiệu quả, sát với thực tế dường như chưa được đánh giá đúng.

Cần đánh giá y tế độc lập về chống dịch

Nói đến câu chuyện phòng chống dịch như thế nào, Tiến sĩ y tế cộng đồng Trần Tuấn cho biết: "Hiện nay, chúng ta đang làm truyền thông kiểu dấy lên tâm lý hoang mang lo sợ cho người dân như dịch nguy hiểm thế nào, đẩy xã hội chú ý và lo lắng đến điều đó trong khi ai cũng biết dịch bệnh lúc nào cũng xảy ra. Điều quan trọng chúng ta nên tạo ra một đội ngũ lo chống dịch thường xuyên thay vì làm cả xã hội lo lắng như hiện nay.

Muốn phòng chống dịch được phải tuân thủ theo các nguyên tắc, các bước phòng chống dịch. Hay nói khác đi là phải nhớ phòng chống dịch đã có hướng dẫn về mặt khoa học của tổ chức y tế thế giới, có những nguyên lý không thể bỏ qua, đồng thời cũng hiểu áp dụng nguyên lý đó vào thực tế chứ không phải đơn thuần chỉ là văn bản hành chính".

Theo Tiến sĩ Tuấn, Tổ chức y tế thế giới đã khuyến cáo, các bước phòng chống dịch từ vấn đề làm từ kiểm dịch, thu dung giám sát đối tượng, tổ chức các bộ phận xử trí các trường hợp điều trị có kiểm soát, việc làm như thế là đúng nhưng có hiệu quả hay không phụ thuộc vào khả năng thực tế làm đến đâu. Như thế, làm chống dịch cần đội ngũ chuyên gia phòng chống dịch mang tính chiến lược để đưa ra các quyết định tiêu của ngân sách cả tỷ đồng hay tiết kiệm cho ngân sách cả tỷ đồng là điều rất quan trọng.

Các vụ dịch lây nhiễm qua đường hô hấp lây khá nhanh nên làm sao chặn được các đối tượng ban đầu là trường hợp khởi thủy từ vùng dịch đi tới. Vì thế việc giám sát là rất quan trọng. Đầu tư vào tổ chức giám sát tốt là điều quan trọng nhất.

"Tôi nghĩ rằng để giám sát các đối tượng từ vùng dịch đi về cũng không khó vì các đối tượng bắt buộc phải đi về qua các vùng cửa khẩu, vấn đề giám sát ở các cửa khẩu đó, đánh giá fom y tế nhưng khi đối tượng ra khỏi cửa khẩu làm thế nào để giám sát được họ sau đó mới là quan trọng.

Có thể lập nhóm theo dõi, gọi điện hỏi han sức khỏe hàng ngày vừa tiết kiệm mà hiệu quả hơn nhiều so với vấn đề hiện nay chúng ta đang lo vấn đề thuốc men, máy móc, thu dung mà ai cũng biết thiết bị hay thuốc men có hạn sử dụng của nó. Nếu không nhanh nó hết hạn hoặc hỏng hóc. Rồi các tỉnh thành đều túc trực, lập ban bệ, diễn tập chống dịch đều không hiệu quả mà chi phí tốn kém" - TS Tuấn phân tích.

Để chống dịch theo theo Tiến sĩ Tuấn chúng ta chưa tạo được sự truyền thông tiếp nối với đối tượng đi từ vùng dịch về. Hiện nay có thể tiếp nối dễ dàng với điện thoại di động, email. "Thay vì làm đề án nhập máy nọ máy kia, theo tôi nên làm nhiều nhất là quản lý giám sát phát hiện ca đầu tiên và khu trú nó lại, điều đó mới cần làm tốt nhưng hiện nay mình vẫn chưa làm tốt" - TS Tuấn chia sẻ.

Ngoài ra, để phòng chống dịch có hiệu quả, tránh thất thoát cần có giám sát y tế độc lập. Tại Việt Nam chưa có đơn vị giám sát y tế độc lập. Để khẳng định chống dịch có hiệu quả hay không cần có một đơn vị giám sát y tế độc lập, họ có phân tích, đưa ra công luận để xem xét thế nào là phương án chống dịch hiệu quả.

Khánh Ngọc