Chính quyền Mỹ rối loạn binh pháp về Syria

Theo Guardian, từ một người phản đối Mỹ can thiệp quá sâu vào các cuộc xung đột ở Trung Đông, ông Trump mới đây đã quyết định dùng 59 tên lửa hành trình Tomahawk không kích căn cứ không quân Shayrat của Syria. 

Tuy nhiên, cho tới nay, chính sách của Mỹ ở Syria vẫn chưa rõ ràng khi mà cả Tổng thống Trump lẫn giới quan chức cấp cao Washington đang có nhiều điểm bất đồng chưa thể thống nhất. Điều này được thể hiện rõ nét qua các tuyên bố mang tính trái ngược nhau của giới chức Mỹ. 

Từng phản đối Mỹ can thiệp quá sâu vào cuộc chiến ở Trung Đông, Tổng thống Donald Trump đã ra quyết định không kích căn cứ quân sự Syria hôm 7/4.

Tổng thống Syria Assad vẫn nên tại vị

Trong nhiều năm, với tư cách là một công dân Mỹ và ngay cả khi là ứng cử viên tranh cử Tổng thống, ông Trump vẫn duy trì quan điểm Tổng thống Syria Assad tại vị là chuyện bình thường. Theo ông Trump, Mỹ không nên lún sâu vào xung đột ở Trung Đông nhất là cuộc chiến chống lại một chính phủ như Syria vốn được Nga hậu thuẫn. 

Ngay sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, chia sẻ với Wall Street Journal, ông Trump khẳng định: "Quan điểm của tôi là Mỹ đang chiến đấu ở Syria. Syria đang chiến đấu chống lại lực lượng khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) và Mỹ cần loại bỏ IS". Ngay sau đó, Tổng thống Assad đã gọi ông Trump là "đồng minh trời sinh". 

Tới ngày 30/3, đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc cũng nhấn mạnh: "Mối quan tâm hàng đầu của Mỹ hiện tại không phải là chuyện lật đổ ông Assad". Cùng ngày, tại Thổ Nhĩ Kỳ, Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson nói: "Vị trí của ông Assad sẽ do chính người dân Syria quyết định". 

Theo giới chuyên gia, tuyên bố của bà Haley và ông Tillerson cho thấy chính quyền Mỹ đương nhiệm đã thay đổi quan điểm so với cựu Tổng thống Barack Obama về việc Mỹ cam kết lật đổ chính quyền của Tổng thống Assad. 

Thượng nghị sĩ John McCain chia sẻ ông cảm thấy "vô cùng thất vọng" trước quan điểm mà ông Tillerson và bà Haley đã trình bày. 

"Những tuyên bố mà chính quyền Mỹ đưa ra sẽ khiến các đồng minh và đối tác của Mỹ trong cuộc chiến chống IS, lo sợ về những viễn cảnh xấu nhất", ông McCain nói. 

Tổng thống Assad buộc phải từ chức

Hôm 5/4, những bức ảnh đầu tiên được cho là sau vụ tấn công bằng vũ khí hóa học ở thị trấn Khan Sheikhoun của Syria xuất hiện trên mạng internet, ông Trump nhấn mạnh Tổng thống Assad đã vượt qua "nhiều và rất nhiều giới hạn". Theo đó, Mỹ đang có kế hoạch tiến hành một cuộc tấn công đáp trả. 

Ngay trước vài giờ ông Trump quyết định dùng 59 tên lửa hành trình Tomahawk tấn công căn cứ quân sự ở Syria, Ngoại trưởng Tillerson khẳng định ông Trump đã hoàn toàn thay đổi quan điểm về Syria. Và vụ không kích nhằm vào căn cứ không quân Shayrat đánh dấu cuộc tấn công đầu tiên của Mỹ nhằm lật đổ Tổng thống Assad. 

Vũ khí hóa học đã được sử dụng nhưng không phải Tổng thống Assad

Sau vài giờ xảy ra vụ không kích, Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ HR McMaster cho rằng: "Cuộc không kích là phản ứng của Mỹ trước việc nhiều dân thường bị sát hại bằng vũ khí hóa học nhưng quy mô tấn công vẫn chưa là gì so với các cơ sở ở Syria". 

Sau phát biểu của ông HR McMaster, Ngoại trưởng Tillerson nói thêm vụ tấn công hóa học là "vô cùng tàn độc" trên cả những vụ tấn công bằng vũ khí truyền thống mà quân chính phủ của Tổng thống Assad sử dụng. 

Không hề nhắc tới ý định của vụ không kích ngày 7/4 là nhằm lật đổ Tổng thống Assad, ông McMaster nhấn mạnh vụ tấn công là nhằm tạo ra "sự thay đổi lớn trong những tính toán của Tổng thống Assad" nhằm ngăn chặn việc sử dụng vũ khí hóa học. Tuy nhiên, những toan tính của ông Assad sẽ không còn là vấn đề mà Mỹ quan tâm nếu như ông này không còn giữ chức Tổng thống Syria. 

Tới ngày 10/4, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James Mattis cũng đưa ra tuyên bố mang tính chung chung như cố vấn an ninh McMaster rằng: "Chính phủ Syria sẽ thật là khờ dại nếu tái diễn sử dụng vũ khí hóa học". 

Vũ khí hóa học được cho vẫn đang được sử dụng trong các vụ tấn công ở Syria.

Tấn công IS trước, Tổng thống Assad đi hay ở là do Nga

Xuất hiện lần đầu tiên trong một buổi nói chuyện trên truyền hình hôm 9/4, Ngoại trưởng Tillerson đã một lần nữa nhắc lại rằng: "Ưu tiên hàng đầu của Mỹ là đánh bại IS".

Thậm chí, ông Tillerson còn nhấn mạnh: "Mỹ hy vọng có thể hợp tác với Nga để tăng thêm tầm ảnh hưởng nhằm giải quyết tình hình bất ổn ở Syria cũng như tạo điều kiện cho một giải pháp chính trị mà các bên liên quan đều sẽ có mặt ở Geneva để bàn thảo". 

Nhận định này của ông Tillerson hoàn toàn trái ngược với tuyên bố trước đó vào ngày 6/4 rằng cộng đồng quốc tế sẽ "đưa ra quyết định về số phận của Tổng thống Bashar Assad". Nhưng tóm lại, tất cả những tuyên bố của ông Tillerson đều không nhắc tới việc ông Assad sẽ buộc phải từ chức. 

Về phần mình, Nga nhiều lần khẳng định quốc gia này sẽ vẫn tiếp tục ủng hộ chính quyền của Tổng thống Assad trong tương lai. Còn ông Tillerson cũng không đề cập tới việc khi nào Mỹ sẽ "kết thúc" cuộc chiến chống IS ở Syria. 

Bên cạnh đó, sau khi dẫn lại những thông tin về cuộc chiến của Mỹ ở Libya dưới thời lãnh đạo của cựu Tổng thống Obama nhằm lật đổ ông Muammar Gaddafi, Ngoại trưởng Tillerson còn ám chỉ rằng việc lật đổ Tổng thống Assad có thể gây ra thảm kịch. "Mỗi khi có một cuộc lật đổ bằng bạo lực, sẽ khó có thể thiết lập các điều kiện cho một sự ổn định lâu dài", ông Tillerson nói. 

Tuy nhiên, đại sứ Mỹ tại LHQ, bà Haley lại có quan điểm trái ngược với Ngoại trưởng Tillerson. Theo bà Haley, ngoài mục tiêu đánh bại IS, Mỹ còn có nhiều ưu tiên khác ở Syria. Dù đồng thuận với Ngoại trưởng Mỹ về tầm quan trọng của một giải pháp hòa bình ở Syria nhưng bà Haley lại không nhắc tới việc Mỹ sẽ làm gì để đạt được mục tiêu này. 

"Hòa bình sẽ không thể xuất hiện ở Syria nếu ông Assad vẫn giữ chức Tổng thống. Một giải pháp hòa bình sẽ mang lại những điều tốt đẹp cho người dân Syria", bà Haley nói. 

Khi được hỏi về thông điệp gửi tới Nga, chia sẻ với NBC, bà Haley cho rằng: "Mỹ sẽ không cho phép Nga tiếp tục bao che cho chính quyền Syria". 

Còn khi trả lời phỏng vấn hãng tin Fox News, Cố vấn an ninh quốc gia McMaster có vẻ ủng hộ quan điểm của bà Haley về chính sách ngoại giao của Mỹ đối với Syria, tuy nhiên, theo ông McMaster, số phận của Tổng thống Assad lại do Nga quyết định. 

"Thật khó để có thể hiểu được làm thế nào mà một giải pháp hòa bình có thể được thiết lập khi chính quyền của Tổng thống Assad vẫn tồn tại. Mỹ sẽ dùng ảnh hưởng của mình để tạo ra những thay đổi", ông McMaster nói. 

Theo ông McMaster, "Nga sẽ phải tự trả lời những câu hỏi khó như liệu Nga có nên tiếp tục ủng hộ cho một chính quyền bị cáo buộc tàn sát dân thường bằng chính những loại vũ khí tàn độc có sẵn?".

Khi được hỏi vì sao Mỹ lại đặt ra giới hạn cho việc sử dụng vũ khí hóa học thay vì bom thùng đối với quân đội chính phủ Syria, ông Haley cho hay: "Đây là quyết định của Tổng thống và ông ấy là người đưa ra những quyết định mang lại lợi ích lớn nhất cho người dân Mỹ". 

Mỹ sẽ tấn công nếu quân chính phủ Syria sử dụng bom thùng

Hôm 10/4, Thư ký báo chí Nhà Trắng, ông Sean Spicer có tuyên bố ám chỉ Tổng thống Trump đã đưa ra quyết định có phần bị ảnh hưởng từ những lời bình luận trước đó của đại sứ Haley và cố vấn McMaster. Theo đó, ngoài vũ khí hóa học, Mỹ sẽ đưa ra phản ứng nếu như quân chính phủ Syria sử dụng bom thùng trong các cuộc tấn công. 

Sau vụ không kích bằng các tên lửa hành trình Tomahawk nhằm vào căn cứ không quân Shayrat của Syria hôm 7/4, ông Spicer cho biết Mỹ sẽ có thêm hành động quân sự ở Syria dù những sự kiện sắp tới không liên quan tới việc sử dụng vũ khí hóa học. 

Trong khi trước đó, Cố vấn an ninh McMaster cho rằng vụ tấn công hôm 7/4 là lời cảnh báo Mỹ sẽ đưa ra hành động quân sự nếu như quân chính phủ Syria tiếp tục sử dụng vũ khí hóa học trong tương lai. 

"Hình ảnh người dân phải hứng chịu sức tấn công tàn phá của các quả bom thùng khiến Mỹ có thể sẽ đưa ra phản ứng nếu hành động tấn công như trên tái diễn", ông Spicer cho biết. 

Sau khi vấp phải những lời chỉ trích dữ dội, ông Spicer đã buộc phải đính chính rằng Mỹ sẽ cân nhắc đưa ra phản ứng quân sự nếu như quân đội chính phủ Syria sử dụng các loại bom thùng chứa clo hoặc các chất hóa học công nghiệp khác. Tuy nhiên, tuyên bố này của ông Spicer cho thấy Mỹ đang có ý định mở rộng phạm vi tấn công ở Syria. Còn kể từ năm 2013, chính phủ Syria đã bị tình nghi thực hiện ít nhất 16 vụ tấn công dùng khí độc clo. 

Chỉ sau vài giờ, Bộ trưởng Quốc phòng Mattis lại đưa ra tuyên bố khẳng định Mỹ chỉ tấn công quân sự nếu vũ khí hóa học còn được sử dụng ở Syria. 

"Quân đội Mỹ không kích căn cứ không quân Shayrat là vì chính phủ Syria đã sử dụng vũ khí hóa học. Tổng thống Mỹ đưa ra quyết định tấn công Syria là nhằm ngăn chặn việc sử dụng vũ khí hóa học trong tương lai. Vụ không kích còn là lời cảnh báo Mỹ sẽ không đứng nhìn chính quyền Assad sát hại dân thường bằng vũ khí hóa học bởi đây là hành động vi phạm luật pháp quốc tế", ông Mattis nói. 

Điều đáng nói, tuyên bố của ông Mattis không hề nhắc tới việc Mỹ sẽ đưa ra phản ứng nếu quân chính phủ Syria sử dụng bom thùng trong các vụ tấn công như lời Thư ký báo chí Nhà Trắng Spicer đã nêu trước đó.