Chính phủ mới của New Zealand có làm thay đổi cục diện TPP?

Theo Reuters, Thủ tướng mới đắc cử của New Zealand, bà Jacinda Ardern từng khẳng định rằng bà sẽ thúc đẩy đàm phán lại hiệp định thương mại này, bao gồm hạn chế sự đầu cơ tích trữ bất động sản nước ngoài bởi người dân New Zealand đang phải chịu giá nhà tăng cao.

Ban đầu, Hoa Kỳ cũng là một thành viên của TPP nhưng các cuộc đàm phán đã đi vào ngõ cụt từ tháng 1 khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố rút lui khỏi thỏa thuận và ưu tiên bảo vệ công việc cho người dân Mỹ.

Nhật Bản hy vọng sẽ hoàn tất đàm phán TPP vào tháng sau để thống nhất với các quốc gia khác cũng như cho thấy rằng hiệp định về tự do thương mại vẫn được tiếp tục dù không có Mỹ. Song, có nhiều ý kiến lo ngại rằng TPP có khả năng bị đình trệ nếu chính phủ mới của New Zealand không hài lòng với các điều khoản của hiệp định.

Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi. Nguồn: Reuters

Bộ trưởng Kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho biết: “Chúng tôi hy vọng các cuộc đàm phán tới sẽ đem đến một bước tiến xa hơn để hiệp định sớm đi vào hiệu lực”.

Các cuộc đàm phán TPP do Nhật Bản chủ trì sẽ diễn ra từ ngày 30/10 đến 1/11 tới tại quận Chiba, phía đông Tokyo.

TPP 11 thành viên đặt mục tiêu sẽ đạt được thỏa thuận sâu rộng vào tháng 11 tới, tại các cuộc họp của Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á – Thái Bình Dương (APEC) tổ chức ở thành phố Đà Nẵng, Việt Nam.

Các đàm phán TPP nhằm cắt giảm các rào cản thương mại ở một số nền kinh tế tăng trưởng nhanh ở châu Á được cho là rất tham vọng, song cũng còn tồn tại khá nhiều vấn đề.

TPP ban đầu bao gồm Mỹ, Canada, Mexico, Nhật Bản, Australia, New Zealand, Chile, Peru, Malaysia, Singapore, Việt Nam và Brunei, sẽ cắt giảm thuế quan đối với hàng nhập khẩu và xuất khẩu của Mỹ với các nước này. Đổi lại, Mỹ đã thương lượng về lao động, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và môi trường mà các doanh nghiệp lớn tìm kiếm. Những người chỉ trích hiệp định này phê phán rằng TPP không trực tiếp giải quyết vấn đề thao túng tiền tệ.

Và cũng vì TPP chưa có hiệu lực, nên nó không có tác động gì ngay lập tức đến người dân Mỹ. Dù vậy, các doanh nghiệp cũng sẽ mất cơ hội xâm nhập vào các thị trường mới tiềm năng. Những người nông dân chờ đợi việc dỡ bỏ các loại thuế thương mại hiện đang cản trở họ bán sản phẩm ra nước ngoài. "Quyết định này sẽ làm mất cơ hội để thúc đẩy xuất khẩu của Mỹ, làm giảm các hàng rào thương mại, mở cửa thị trường mới, bảo vệ sáng chế và đổi mới của Mỹ", Thượng nghị sĩ John McCain nói.

Trước tiên trong Hiệp Định TPP đã quy định rõ ràng, để TPP có hiệu lực thì phải đảm bảo điều kiện (theo điều 30.5): tất cả các nước ký tên ban đầu đã thông báo lưu chiểu khi hoàn thành các thủ tục pháp lý hiện hành của họ hoặc trong thời hạn hai năm kể từ ngày ký hoặc sau khi kết thúc thời hạn này nếu ít nhất sáu nước ký tên ban đầu, lại chiếm ít nhất 85% GDP kết hợp của các bên ký kết ban đầu trong năm 2013 đã thông báo cho ban lưu trữ hoàn thành áp dụng thủ tục pháp lý tại nước đó.

Hiện tại, GDP của Mỹ chiếm tới gần 50% GDP của cả 12 nước đã ký kết TPP, nếu không có Mỹ, để TPP vẫn tiếp tục, các nước còn lại cần khởi động một vòng đàm phám mới.