Chỉ tuần tra không đủ để Mỹ đối phó với Trung Quốc trên Biển Đông

Biển Đông là một tuyến đường hàng hải rất quan trọng của thế giới, khi mỗi năm có số lượng hàng hóa có giá trị 5 nghìn tỷ USD được vận chuyển qua đây. Đây cũng là nơi có trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tự nhiên rất dồi dào. Vì thế, đây luôn là điểm nóng của thế giới.

Trong buổi chia sẻ về các vấn đề hiện nay trên thế giới, khi đánh giá về tình hình Biển Đông, ông Pawel Behrendt – chuyên gia nghiên cứu về các vấn đề châu Á ở Trung tâm nghiên cứu chính trị quốc tế Ba Lan – cho rằng, dù hiện không phải là vấn đề nóng bỏng, “vấn đề Biển Đông còn quan trọng hơn tình hình tại bán đảo Triều Tiên”, đặc biệt là trong bối cảnh Trung Quốc đã gần như hoàn thành việc cải tạo, thay đổi các thực thể trên biển trong khu vực.

Tuy nhiên, ông Pawel Behrendt nhận định, “rất khó để đảo ngược tình thế hay ngăn chặn triệt để việc Trung Quốc quân sự hóa Biển Đông”.

Ông Pawel Behrendt trả lời trao đổi với phóng viên Báo điện tử Infonet.

Gần đây nhất, Trung Quốc tiếp tục có những hành động leo thang đáng kể trên Biển Đông khi vào 1/9 đã cho tổ chức một cuộc tập trận quân sự bắn đạn thật rầm rộ ngay ngoài cửa Vịnh Bắc Bộ của Việt Nam.

Chỉ sau đó 5 ngày, Bộ Tư lệnh Quân sự Mỹ tại Thái Bình Dương gia tăng hoạt động tuần tra ở Thái Bình Dương lên thành 2 đến 3 lần trong một tháng nhằm khẳng định quan điểm rõ ràng rằng họ phản đối tuyên bố chủ quyền và các hành động leo thang quân sự của Bắc Kinh ở Biển Đông.

Quyết sách đối với vấn đề Biển Đông của Tổng thống Donald Trump khác so với chính sách xay trục dưới thời Tổng thống Barack Obama. Đến thời điểm hiện tại, hoạt động tuần tra của Mỹ đã được định kỳ hoá, thường xuyên hoá, quy trình quyết định được đơn giản hoá, thời gian đưa ra quyết định được rút gọn. Lầu Năm Góc và hải quân được trao nhiều quyền hành hơn trong việc tự quyết định về hoạt động quân sự ở Biển Đông. Tuy nhiên, đến nay, mọi hành động chỉ mới dừng lại ở đấy và chưa thể có những chiến lược rõ ràng hơn trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Tờ Breitbart ngày 22/7 trích dẫn nhận định của ông Harry Kazianis, Giám đốc nghiên cứu quốc phòng tại Trung tâm vì lợi ích quốc gia (Mỹ), cảnh báo kế hoạch tuần tra Biển Đông của Mỹ (FONOP) không thể là công cụ duy nhất mà Washington dùng để chống lại tuyên bố chủ quyền quá đáng của Trung Quốc ở Biển Đông.

Ông Kazianis cho rằng chính quyền Tổng thống Trump cần phải vạch ra chiến lược ngăn chặn những “hành động bắt nạt và ép buộc” của Trung Quốc từ biển Hoa Đông đến Biển Đông. Nếu không, trong vài năm, ông Kazianis cảnh báo, Trung Quốc sẽ thống trị khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Mỹ sẽ tăng cường tuần tra một phần do tình hình Biển Đông hiện nay chưa thực sự yên ắng.

Đánh giá về hoạt động tuần tra ở Biển Đông, ông Pawel Behrendt cho rằng, không phải là chúng không đưa lại được tác dụng gì cho Mỹ nhưng rõ ràng là chưa đủ để ngăn cản được Trung Quốc lộng hành. Ông cho rằng: “Mỹ là quốc gia duy nhất có thể thực hiện được hoạt động tuần tra hàng hải trên Biển Đông và họ có khả năng làm như vậy. Theo ý kiến của tôi, đây không phải là một giải pháp hiệu quả. Đây là một dấu hiệu để cảnh cáo Trung Quốc. Tuy nhiên, nó không đủ để đưa ra thách thức thực sự cho Bắc Kinh”.

Khi các cuộc tập trận của Trung Quốc diễn ra, bất chấp phản ứng của dư luận thế giới yêu cầu Bắc Kinh chấm dứt các hành động leo thang quân sự, người phát ngôn Bộ Ngoại giao nước này Hoa Xuân Oánh ngang ngược tuyên bố vùng biển tập trận “nằm dưới quyền tài phán của nước này”.  Với thái độ này, cùng việc chính quyền Bắc Kinh đang muốn lấy lòng dân trước đại hội Đảng lần thứ 18, một số chuyên gia quân sự cho rằng, Trung Quốc rất có thể sẽ tăng cường triển khai tàu chiến và khí tài quân sự tới khu vực này.

“Trung Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ hoạt động của các tàu chiến Mỹ và sẽ đối phó với chúng”, ông Pang Zhongying thuộc Đại học Hải Dương ở Thanh Đảo (Trung Quốc) trả lời phỏng vấn tờ Sputnik cho biết, “Điều này sẽ khiến quan hệ giữa hai nước trở nên xấu đi”.

Chờ đợi việc Mỹ có nhiều hành động hơn để gây sức ép lên Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông có thể không phải là hành động khả quan. Bởi trong bối cảnh hiện nay, Mỹ vẫn đang phải đối phó với Trung Quốc trong nhiều vấn đề khác nữa, bao gồm cuộc chiến tranh kinh tế giữa hai nước và giải quyết căng thẳng hạt nhân trên bán đảo Triều Tiên.

Rõ ràng, Mỹ đang muốn một bước đi đạt được cả hai mục đích, vừa tránh làm cho Trung Quốc cảm thấy bị khiêu khích và thách thức, vừa cũng là lời cảnh báo sự hiện diện của quân đội nước này tại tất cả các điểm nóng trên thế giới, và Trung Quốc cần phải coi chừng.

Trung Quốc vẫn âm thầm tăng cường sức mạnh ở Biển Đông

Bãi Châu Viên mà Trung Quốc cải tạo thành đảo nhân tạo ở Biển Đông. - Ảnh: CSIS

Báo cáo thường niên về sức mạnh quân sự Trung Quốc do Lầu Năm Góc công bố ngày 7/6 cho biết Bắc Kinh đang ngang nhiên quân sự hóa các đảo nhân tạo do nước này xây dựng trái phép trên Biển Đông bằng cách triển khai nhà chứa máy bay chiến đấu và nhiều loại vũ khí.

“Trung Quốc có thể sẽ sử dụng các thực thể nhân tạo do nước này bồi đắp như những căn cứ quân sự - dân sự lâu dài nhằm tăng cường sự hiện diện của nước này trên Biển Đông, đồng thời nâng cao năng lực của Trung Quốc trong việc kiểm soát các thực thể này cũng như các không gian hàng hải lân cận”, báo cáo của Lầu Năm Góc cho hay.

Theo Lầu Năm Góc, Trung Quốc hiện không còn mở rộng các đá trên Biển Đông, thay vào đó Bắc Kinh đang nỗ lực bổ sung thêm các cơ sở hạ tầng quân sự trái phép trên các đá này. Các cơ sở mới của Trung Quốc bao gồm các sân bay với đường băng dài, kho chứa nước và nhiên liệu, các cầu cảng lớn, nhà chứa máy bay chiến đấu, các cơ sở thông tin liên lạc, các kho chứa vũ khí, các doanh trại quân đội và các tòa nhà hành chính.

Báo cáo của Lầu Năm Góc cho biết thêm rằng Trung Quốc có thể sớm đưa các máy bay chiến đấu mới và hiện đại lên các đảo nhân tạo phi pháp này. Trong đó, hai mẫu máy bay tàng hình mới là J-20 và FC-31 có thể sẵn sàng đi vào hoạt động trong năm tới.