Châu Á vẫn là mối quan tâm của Tổng thống Obama
![]() |
Tổng thống Barack Obama tái đắc cử nhiệm kỳ thứ hai |
Theo dự kiến, ông Obama sẽ tham dự cuộc họp thượng đỉnh của các nhà lãnh đạo Đông Á tại Campuchia vào tháng này, và thực hiện chuyến thăm tới Myanmar. Ông Obama trở thành tổng thống đầu tiên của nước Mỹ tới thăm quốc gia từng bị độc tài bởi chính quyền quân sự này nhằm tán thưởng những cải cách dân chủ mà Myanmar đã đạt được trong thời gian qua.
Nhiều nhà lãnh đạo Châu Á đã gửi lời chúc mừng chiến thắng của ông Obama trước đối thủ Đảng Cộng hòa Mitt Romney. Mối quan ngại trước tiềm lực phát triển ngày càng mạnh và cách cư xử quả quyết của Trung Quốc đã khiến giới lãnh đạo tại Châu Á hy vọng chính quyền của ông Obama quan tâm đặc biệt hơn tới khu vực này trong bối cảnh Mỹ đang rút quân khỏi các cuộc chiến tại Iraq và Afghanistan.
Song, chính phủ các nước Châu Á vẫn hy vọng Mỹ tiếp tục hợp tác với Trung Quốc – nền kinh tế khổng lồ của Châu Á. Trước đây, ông Romney từng thể hiện quan điểm cứng rắn khi đưa ra lời đe dọa coi Trung Quốc như một "kẻ thao túng thị trường tiền tệ", có thể gây gián đoạn mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc và khả năng châm ngòi cho một cuộc chiến tranh thương mại.
Thất bại của ông Romney diễn ra trong bối cảnh Bắc Kinh muốn ổn định mối quan hệ song phương quan trọng nhất của mình là Mỹ. Bởi Trung Quốc đang trải qua giai đoạn chuyển gia quyền lực thông qua Đại hội Đảng Cộng sản lần thứ 18 bắt đầu từ ngày 8/11.
Walter Lohman - Giám đốc nghiên cứu Châu Á tại Qũy Di sản cho rằng đối với Mỹ, Trung Quốc là mối đe dọa chiến lược lâu dài, song mối quan tâm trong chính sách ngoại giao hàng đầu hiện nay là chương trình hạt nhân của Iran. Cuộc chiến này có thể đảo lộn nguồn lực và hạ thấp những mục tiêu mà chính quyền Mỹ kỳ vọng đạt được bên ngoài lãnh thổ của mình.
Trong khi, cuộc chiến tại quốc gia láng giềng Syria cũng không có dấu hiệu lắng dịu. An ninh tại Iraq vẫn trong tình trạng đáng lo ngại. Tại Afghanistan, Mỹ sẽ thực hiện cuộc rút quân vào năm 2014, đẩy nước này vào nguy cơ lâm vào một cuộc nội chiến, từng tàn phá quốc gia này vào những năm 1990 và đưa lực lượng Taliban lên nắm quyền.
Những rắc rối chính trị trong nước cũng sẽ tác động tới quá trình mở rộng tầm ảnh hưởng của Mỹ sang khu vực Châu Á trong các chính sách của ông Obama.
Thách thức lớn nhất trong nước đối với ông Obama là việc làm chậm lại tầm ảnh hưởng của cơn bão nợ công mà theo nhận định của giới kinh tế có khả năng đẩy nền kinh tế lớn nhất thế giới rơi vào suy thoái.
Thậm chí, trước ngày nhậm chức chính thức (20/1), tổng thống Obama sẽ phải cố gắng đạt được thỏa thuận chi tiêu ngân sách với Đảng Cộng hòa nhằm ngăn chặn mối đe dọa hợp nhất giữa việc tăng thuế tự động và cắt giảm chi tiêu ra nước ngoài hay còn gọi là "vách đá tài khóa" chính thức có hiệu lực vào tháng 1 tới.
Trong 1 thập niên tới, Mỹ sẽ cắt giảm chi tiêu quốc phòng 500 tỷ USD, khả năng gây gián đoạn tới các kế hoạch chi tiêu thêm cho lĩnh vực quân sự tới khu vực Châu Á – Thái Bình Dương – nơi mà tiềm năng quân đội Trung Quốc đang ngày càng thách thức tầm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực này.
Trong khi đó, Trung Quốc đang tiến hành ngày càng nhiều hành động khẳng định chủ quyền tại các vùng biển Đông Á.
Trong đó, các vụ tranh chấp chủ quyền đảo với Nhật Bản – một đồng minh của Mỹ, có thể châm ngòi cho một cuộc chiến giữa 2 nền kinh tế lớn nhất Châu Á. Điển hình như trong năm nay, quan hệ giữa Trung Quốc và Philippines đã trở nên căng thẳng do tranh chấp chủ quyền một dải đá ngầm thuộc khu vực Biển Đông mà nguyên nhân có thể từ nguồn cá cũng như trữ lượng dầu mỏ và khí đốt tại khu vực này.
Cách đây 2 năm, bà Clinton đã đưa ra thông báo về việc Mỹ quan tâm tới các giải pháp hòa bình tại Biển Đông. Tuyên bố trên đã khiến Bắc Kinh cảm thấy khó chịu, do đó khả năng những căng thẳng ngoại giao sẽ trở thành vấn đề đáng quan tâm của ông Obama trong nhiệm kỳ thứ hai. Trong khi Washington hỗ trợ các quốc gia Đông Nam Á đàm phán với Trung Quốc xung quanh tranh chấp chủ quyền, thì phía Trung Quốc vẫn tỏ ra thờ ơ tham gia vào bàn đàm phán.
Trong thời gian qua, ông Obama cũng đã cố gắng tạo ra tác động cân bằng trong các mối quan hệ với Bắc Kinh bằng việc thắt chặt thêm mối quan hệ và khuyến khích Trung Quốc hành động theo các quy tắc chung quốc tế để tránh nguy cơ xảy ra đối đầu, song vẫn không quên đưa ra hàng loạt than phiền thương mại nhằm bảo vệ lợi ích của các công ty Mỹ.
Trong nhiệm kỳ thứ hai, tổng thống Obama vẫn sẽ dành sự tập trung lớn hơn cho việc thắt chặt các mối quan hệ kinh tế với Châu Á như hoàn thành Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương với 11 quốc gia ngoại trừ Trung Quốc.