Châu Á – Muốn thành siêu cường phải có tàu sân bay

Tàu sân bay nội địa đầu tiên của Ấn Độ - INS Vikrant

Điển hình, trong năm 2011, Trung Quốc đã công khai thông tin đóng Liêu Ninh – tàu sân bay đầu tiên của quốc gia này, vốn được sửa chữa, nâng cấp từ tàu sân bay mua lại của Ukrainia. Trong khi đó, hồi tháng Tám, Ấn Độ cho ra mắt tàu sân bay nội địa đầu tiên mang tên INS Vikrant – một phần trong kế hoạch triển khai hoạt động nhóm tác chiến 3 tàu sân bay vào năm 2020.

Cũng trong tháng Tám, Nhật Bản đã trình làng tàu sân bay trực thăng Izumo có khả năng chuyên chở 14 trực thăng chống tàu ngầm SH-60K cùng lúc khi tham chiến.  

Bên cạnh việc trang bị các thiết bị phần mềm quân sự hiện đại, máy bay không người lái và tàu ngầm, theo hãng tin CNN, tàu sân bay vẫn được xem là một trong những dự án lớn nhất với mọi cường quốc quân sự. Ngoài ra, cuộc đua tàu sân bay đang diễn ra trong bối cảnh các cường quốc quân sự châu Á quyết tâm thể hiện vị thế và tình hình trong khu vực không ngừng biến đổi.

Với Nhật Bản, mối đe dọa an ninh quốc gia ngày càng hiện hữu từ phía Trung Quốc và Triều Tiên. Với Ấn Độ, sự hiện diện của tàu sân bay là phương thức dằn mặt Pakistan cũng như ngăn chặn Trung Quốc bành trướng trên các tuyến đường thương mại và mở rộng lợi ích trong khu vực.

Hiện nay, chỉ có 20 tàu sân bay đang hoạt động trên khắp thế giới với 10 tàu thuộc quyền điều hành của Mỹ. Song theo giới phân tích quân sự, hiện nay, giá trị của các tàu sân bay thể hiện ở mặt hình ảnh nhiều hơn là hoạt động.

Nhà phân tích tại Viện Chính sách quốc tế Lowy - ông Ashley Townshend cho rằng tồn tại sự khác biệt giữa mục đích thực hiện dự án xây dựng tàu sân bay với thực tế triển khai hoạt động.

"Việc cần một tàu sân bay và muốn một tàu sân bay là hai điều hoàn toàn khác nhau. Khác với Trung Quốc, trước đây, Ấn Độ từng triển khai hoạt động của nhiều tàu sân bay, song Bắc Kinh lại tạo nên bước đột phá mới trong cuộc đua và điều hành tàu sân bay hải quân. Trong khi đó, Nhật Bản từng sở hữu tàu sân bay đầu tiên trên thế giới, ông Townshend nói.

Theo ông Townshend, lực lượng tàu ngầm, tên lửa đạn đạo phóng từ chiến hạm và trong đất liền đều là mối nguy hại với hoạt động của các tàu sân bay.

"Rõ ràng, Trung Quốc sở hữu tàu sân bay nhằm chặn đường hoạt động của Mỹ tại Eo biển Đài Loan cũng như nâng cao vị thế năng lực hải quân trước các quốc gia Đông Nam Á", ông Townshend nhận định.

Trong khi, Ấn Độ, Trung Quốc và Nhật Bản hiện đang dư giả nguồn ngân sách cũng như công nghệ và cơ sở hạ tầng quân sự cần thiết để triển khai hoạt động của các tàu sân bay. Song, trong cuốn sách mang tên "The Diffusion of Military Power", nhà phân tích quân sự Michael Horowitz tại Đại học Pennsylvania nhận định quá trình học hỏi triển khai một tàu sân bay thường vô cùng khó khăn và mất thời gian.

"Cuộc đua tàu sân bay là một trong những cải tiến quân sự lớn đòi hỏi độ hùng mạnh tài chính và tổ chức cấp cao. Việc triển khai một tàu sân bay cần kết hợp với lực lượng tàu hỗ trợ khó khăn hơn rất nhiều so với việc đưa hàng loạt đại bác lên một chiến hạm và khai hỏa", ông Horowitz chia sẻ.

Tiêu hao lớn

Tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc - Liêu Ninh

Phương án triển khai hoạt động tàu sân bay là một trong những lựa chọn rủi ro lớn với mọi quốc gia quân sự. Giáo sư Robert Rubel tại trường Cao đẳng Chiến tranh Hải quân Mỹ cho biết giữa năm 1949 – 1988, Hải quân và Thủy quân lục chiến Mỹ chịu tổn thất 12.000 máy bay và 8.500 phi hành đoàn.

Giới phân tích cho rằng việc Trung Quốc đào tạo dưới 100 phi công điều khiển máy bay cánh cứng hoạt động trên tàu sân bay, sẽ giúp quốc gia này giảm tỷ lệ tổn hao nhân lực.

Trong cuộc chiến đọ quy mô tàu sân bay giữa Ấn Độ và Trung Quốc, các nhà phân tích nhận định cả hai quốc gia này mới chỉ sở hữu lực lượng tàu bằng 1/3 quy mô đội tàu lớp Nimitz của Mỹ.