Cam kết bảo vệ châu Á của Mỹ lung lay do Trung Quốc bành trướng

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel đã dẫn đầu đoàn đại biểu Mỹ tới tham dự Cuộc họp an ninh thường niên Đối thoại Shangri-La được tổ chức tại Singapore và khai mạc hôm qua (30/5). Đối thoại an ninh Shangri-La là nơi quy tụ của các bộ trưởng quốc phòng và lãnh đạo quân sự hàng đầu trên khắp thế giới. Trong đó, trưởng đoàn đàm phán Trung Quốc là cựu Thứ trưởng Ngoại giao Phó Oánh - người nổi tiếng cứng rắn và có tài hùng biện cùng các quan chức của quân đội nước này. 

Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe có bài phát biểu quan trọng tạiCuộc họp an ninh thường niên Đối thoại Shangri-La tối ngày 30/5.

Ngay sau phiên khai mạc, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã có bài phát biểu quan trọng trong tối 30/5. 

Đối thoại Shangri-La được tổ chức trong bối cảnh an ninh khu vực châu Á đang trở thành điểm nhấn trong dư luận quốc tế khi những ngày gần đây, Trung Quốc không ngừng có những hành động khiêu chiến với các quốc gia láng giềng trên biển Hoa Đông và Biển Đông. 

"Trục châu Á" lung lay trước sự bành trướng của  Trung Quốc

Trong chuyến công du tới châu Á hồi tháng Tư, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã một lần nữa khẳng định chính sách "trục châu Á" vẫn sẽ được thi hành và rằng quần đảo tranh chấp chủ quyền trên biển Hoa Đông giữa Bắc Kinh và Tokyo – Senkaku/Điếu Ngư nằm trong khuôn khổ hiệp ước an ninh song phương giữa Mỹ và Nhật Bản. Do dó, Washington cam kết "chắc chắn" bảo vệ quần đảo này trước nguy cơ xâm chiếm từ Trung Quốc. 

Tuy nhiên, trong bài phát biểu hôm 28/5 tại Học viện quân sự West Point, New York, ông Obama lại cho rằng “mọi vấn đề không nên giải quyết bằng biện pháp quân sự”. 

“Phát biểu của Tổng thống Obama tại Học viện West Point sẽ tạo ra những tín hiệu rối loạn đối với các quốc gia châu Á về những gì thực sự tạo nên lợi ích cốt lõi của Washington trong khu vực và không dễ xóa bỏ mối nghi ngại của các đối tác châu Á về cam kết hỗ trợ an ninh khu vực của Mỹ”, Rory Medcalf, Giám đốc Chương trình an ninh quốc tế tại Viện Chính sách quốc tế Lowy tại Sydney nhận định.

Tuyên bố hôm 28/5 của Tổng thống Obama được đưa ra sau sự kiện các chiến đấu cơ Trung Quốc bất ngờ áp sát ở khoảng cách gần với 2 máy bay quân sự của Nhật Bản trên không phận biển Hoa Đông và đánh chìm một tàu cá của Việt Nam.  

Theo Daniel Sneider, Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu châu Á - Thái Bình Dương Shorenstein, chính sách bành trướng lãnh thổ của giới lãnh đạo Bắc Kinh dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình đối với Nhật Bản, Philippines và Việt Nam đang thử thách các cam kết duy trì an ninh khu vực của Mỹ. Các quan chức Mỹ sẽ phải chịu áp lực đáng kể để làm rõ việc Washington sẽ thực hiện cam kết của mình thư thế nào để ngăn Trung Quốc thay đổi hiện trạng khu vực.

"Không thỏa hiệp"

“Xu hướng hiện nay là chúng ta đang hiểu nhầm lẫn nhau. Tôi cho rằng chúng ta không còn lựa chọn nào khác là hợp tác với nhau. Không có một sự khác biệt nào lớn bằng việc chúng ta chia rẽ và quay sang đối đầu với nhau”, cựu Thứ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Phó Oánh phát biểu trước giới chức Mỹ trong phiên tranh luận tại diễn đàn Shangri-La hôm 30/5. 

Mỹ triển khai một lượng lớn binh sĩ tớitỉnh Okinawa của Nhật Bản.

Trước đó, trong chuyến thăm tới Bắc Kinh hồi tháng Tư, Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc, Tướng Thường Vạn Toàn cũng đã lớn tiếng tuyên bố trước người đồng cấp Mỹ rằng: “Trung Quốc không đưa ra bất cứ sự thỏa hiệp hay nhượng bộ” trong các cuộc tranh chấp chủ quyền lãnh thổ với Nhật Bản và Philippines. Ông Thường còn nhấn mạnh: “Quân đội Trung Quốc có thể triển khai lực lượng ngay khi được triệu tập và giành chiến thắng trong bất cứ cuộc chiến nào. Trung Quốc không thể bị đánh bại và khu vực Thái Bình Dương đủ rộng lớn cho mọi quốc gia”. 

Điểm đáng nói là khoảng cách ngân sách chi tiêu quốc phòng giữa Trung Quốc và Mỹ cũng đang được rút ngắn nhanh chóng. Trong năm nay, ngân sách quốc phòng của Trung Quốc đã tăng 12,2% trong bối cảnh Chủ tịch Tập Cận Bình mong muốn xây dựng một đội quân ngày một thiện chiến và mở rộng phạm vi hoạt động của lực lượng Hải quân trên Thái Bình Dương. 

Hiện nay, Mỹ đã đưa 38.000 binh sĩ tới đóng quân tại Nhật Bản và hơn một nửa trong số này hoạt động tại tỉnh Okinawa cùng 28.500 lính đồn trú tại Hàn Quốc. Theo website của lực lượng quân đội Mỹ tại Thái Bình Dương, khoảng 80.000 lính Mỹ đang làm nhiệm vụ tại khu vực này. Hồi tháng Một, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry cũng tuyên bố rằng Mỹ sẽ cử thêm 800 binh sĩ được trang thiết bị vũ khí tân tiến tới hoạt động tại Hàn Quốc. 

Mối quan tâm của Mỹ

Trước thời điểm lên máy bay tới Singapore, Tướng Hagel cho biết Mỹ “quan tâm đặc biệt” tới việc duy trì các tuyến đường biển tại châu Á được giao thương thông suốt. Ông Hagel còn lên kế hoạch thảo luận về “một số vấn đề cụ thể” liên quan tới tình hình căng thẳng trên Biển Đông và giám sát những khu vực mà Trung Quốc thể hiện sự “liều lĩnh”. Ngoài ra, Mỹ cũng kêu gọi các nước ASEAN cùng Trung Quốc nhanh chóng đi tới ký kết Bộ Quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC).

Sau sự việc các tàu Trung Quốc nhiều lần cố tình va chạm và gây hư hỏng cho tàu bảo vệ chủ quyền của Việt Nam trên Biển Đông, Mỹ đã lên tiếng khẳng định Trung Quốc đang thi hành những “hành động gây hấn”. 

Bonnie Glaser, Cố vấn cao cấp phụ trách khu vực châu Á tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế tại Washington cho hay bà hy vọng trong khi tham dự Đối thoại Shangri-La, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Chuck Hagel sẽ xem xét một số chính sách và hành động cụ thể của Mỹ.

Căng thẳng trên Biển Đông là điểm nhấn trongCuộc họp an ninh thường niên Đối thoại Shangri-La năm nay.

Trong khi đó, Richard Bitzinger, thành viên cao cấp Trường S. Rajaratnam tại Singapore lại cho rằng: "Tuy nhiên, Trung Quốc có thể sẽ làm điều gì đó ghê tởm trước khi Mỹ có phản ứng quân sự. Tôi nghĩ rằng Mỹ sẽ phải cố gắng nhiều để chơi đẹp, để nói về an ninh chung và những thứ như thế".

Hôm 28/5, Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đã gọi hành động của Trung Quốc là “cực kỳ nguy hiểm” sau khi các chiến đấu cơ Trung Quốc áp sát bất thường 2 máy bay quân sự của Nhật Bản trên vùng không phận gần quần đảo tranh chấp. 

"Khi căng thẳng leo thang, Mỹ cần phải tăng cường bảo đảm các cam kết gần đây của Tổng thống Obama với đồng minh châu Á. Nhưng Mỹ sẽ cần phải có hành động chứ không chỉ là  những bài phát biểu trong việc quản lý những mối quan ngại ở châu Á về sự sẵn sàng của Mỹ khi chấp nhận rủi ro để hỗ trợ đồng minh và đối tác của mình", ông Medcalf  nhấn mạnh.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ hãng tin Bloomberg thuộc công ty tư nhân phần mềm tài chính, dữ liệu và phương tiện truyền thông Bloomberg LP đặt trụ sở tại New York. Bloomberg LP được thành lập bởi Michael Bloomberg vào năm 1981.