Bulgaria thế chân Thổ Nhĩ Kỳ, cùng Nga xây "Dòng chảy phương Nam"?

Dự án cung cấp khí đốt dòng chảy Phương Nam

Theo tuyên bố của Thủ tướng Bulgaria Boiko Borisov, Bulgaria có thể tận dụng điều kiện quan hệ đang căng thẳng giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ để đề nghị Nga khởi động lại các dự án khí đốt của mình ở Bulgaria.

Sofia không chỉ có thể thực hiện vai trò trung chuyển khí đốt sang châu Âu mà còn có thể lôi kéo khách du lịch Nga quay trở lại nước này. “Dòng chảy phương Nam” dự kiến sẽ đem lại nhiều lợi ích lớn cho Bulgaria. Điều quan tâm hiện này là việc Nga liệu có hào hứng với dự án này hay không.

Phát biểu trên hãng thông tấn TASS của Nga, ông Boiko Borisov bày tỏ hy vọng rằng việc xây dựng trung tâm phân phối khí đốt ở Bulgaria có thể sẽ được thực hiện.

“Chúng tôi có cơ hội thực sự trong việc xây dựng ở Bulgaria trung tâm phân phối khí đốt. Sau một vài ngày nữa (có thể là ngày 10/12), Bulgaria cùng với Hy Lạp sẽ ký hiệp định về việc xây dựng đường ống dẫn khí liên hệ thống và Bulgaria sẽ được đảm bảo trong việc đa dạng hóa các đối tác cung cấp khí đốt”- ông Boiko Borisov nhấn mạnh.

Thủ tướng Borisov cho rằng nếu như được EU bảo trợ và hỗ trợ tài chính thì Bulgaria có thể đảm bảo việc xây dựng các đường ống dẫn khí đốt từ Nga sang châu Âu và Bulgaria có thể “khẳng định vị thế của Bulgaria như là trung tâm phân phối khí đốt sang châu Âu”.

“Sẽ có khí đốt cho châu Âu nếu như việc cung cấp khí đốt (chạy qua Biển Đen) được phía Nga hỗ trợ hoàn toàn tài chính. Chúng tôi cũng sẽ đầu tư tài chính (cho phần đường ống) chạy trong lãnh thổ Bulgaria. Chúng tôi đảm bảo đầy đủ công suất của các mạng lưới phân phối khí đốt cho những đối tác muốn có khí đốt và đảm bảo trả tiền cho việc vận chuyển. Chúng tôi sẵn sàng đảm bảo vấn đề này”- Thủ tướng Boiko Borisov cam kết.

Từ “Dòng chảy phương Nam” đến “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” và ngược lại

Trước đó, dự án “Dòng chảy phương Nam”- dự án xây dựng đường ống cung cấp khí đốt từ Nga sang các nước châu Âu, đã có một lịch sử khá lâu. Trong năm 2012, việc xây dựng tuyến đường ống dẫn khí đốt “Dòng chảy phương Nam” đã bắt đầu được khởi công.

Đường ống này dự định sẽ chạy từ Nga qua đáy biển Đen đến các nước châu Âu. Bulgaria đã có vị trí khá quan trọng trong dự án trị giá nhiều tỷ USD này. Đường ống từ Nga khi đến Bulgaria bắt đầu được tách thành hai nhánh. “Dòng chảy phương Nam” sẽ chạy qua Bulgaria, Serbia đến Hungary.

Như vậy, nếu dự án được thực hiện thì Bulgaria sẽ là đối tác trung chuyển khí đốt quan trọng nhất của châu Âu. Tuy nhiên, EU và Ukraine lại ra sức phản đối kịch bản này. Kết quả là đến tháng 12/2014, dự án khổng lồ với rất nhiều hy vọng của Nga đã bị hủy bỏ.

Nga thừa nhận việc xây dựng “Dòng chảy phương Nam” là không hợp lý nên quyết định từ bỏ và Bulgaria cũng là một trong tác nhân chính dẫn đến quyết định của Nga.

“Do quan điểm của EU và do Nga không nhận được sự đồng ý của Bulgaria nên chúng tôi cho rằng mình không đủ khả năng để phát triển dự án này. Chúng tôi buộc sẽ phải xem xét lại quyết định của mình trong dự án này. Việc bắt đầu dự án này khi chưa được sự đồng ý của Bulgaria là quyết định không thông minh”- Tổng thống Putin tuyên bố vào thời điểm đó.

Dự án cung cấp khí đốt dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ

Chính sau khi từ bỏ dự án trên, Nga mới bắt tay bàn bạc với Thổ Nhĩ Kỳ và dự án xây dựng tuyến đường ống “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” đã được vạch lên và triển khai. Nga coi đây là phương án thay thế cho “Dòng chảy phương Nam” để dẫn khí đốt sang châu Âu mà không qua lãnh thổ Ukraine.

Tổng thống Nga Putin trong cuộc hội đàm với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan vào tháng 12/2014 đã khẳng định rằng Nga sẵn sàng đáp ứng cả nhu cầu khí đốt của Thổ Nhĩ Kỳ.

Sau đó hai bên đã đạt được thỏa thuận về việc xây dựng tuyến đường ống dẫn khí đốt có công suất 63 tỷ mét khối/năm, trong đó có 14 tỷ mét khối cung cấp cho Thổ Nhĩ Kỳ, phần còn lại sẽ được cung cấp cho các nước Nam Âu.

Dự án này sau khi được hai bên thống nhất đã được mang tên “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”.

Tuy nhiên, quan hệ Nga-Thổ đã trở nên cực kỳ căng thẳng sau khi Không quân Thổ Nhĩ Kỳ bắn hạ máy bay Su-24 của Nga khi đang tác chiến tại Syria ngày 24/11.

Đến ngày 28/11, Tổng thống Nga Putin ký sắc lệnh hủy gần như toàn bộ các hoạt động hợp tác trên tất cả các mặt với Thổ Nhĩ Kỳ, trong đó có dự án “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”.

Liệu Nga có quay trở lại với “Dòng chảy phương Nam”?

Theo chuyên gia phân tích chính trị Kostantin Simonov, Giám đốc Quỹ an ninh năng lượng quốc gia Nga, Bulgaria đáng ra đã phải suy nghĩ sớm hơn về vai trò, vị thế trong lĩnh vực năng lượng của mình.

“Điểm cốt yếu trong các dự án “Dòng chảy phương Nam” và “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” là ở chỗ Nga không muốn khí đốt của mình chạy qua lãnh thổ của Ukraine để cung cấp cho Nam và Trung Âu. Nga đã có dự án “Dòng chảy phương Bắc” để cung cấp khí đốt cho các nước Bắc Âu qua lãnh thổ Đức. “Dòng chảy phương Nam” là dự án nhằm cung cấp khí đốt cho các nước như Bulgaria, Balkans, Hungary, Italia và Hy Lạp”- Kostantin Simonov cho biết.

Theo Kostantin Simonov, sau khi EU và Bulgaria không đồng ý thì Nga mới phải hủy dự án “Dòng chảy phương Nam” để chuyển sang dự án “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”.

Hai trong số 4 nhánh của đường ống “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” sẽ chạy lên phía Bắc Âu và sẽ được thực hiện trong khuôn khổ dự án “Dòng chảy phương Bắc-2” nhưng 1 trong số này lại được sử dụng để đáp ứng nhu cầu riêng của Thổ Nhĩ Kỳ.

Chính vì vậy, Kostantin Simonov cho rằng Bulgaria sẽ không thể có được vai trò là trung tâm phân phối khí đốt cho châu Âu. “Bulgaria cần phải biết rằng họ đã bỏ lỡ cơ hội và các khả năng thực tế. Nga cũng sẽ không quan tâm đến dự án này nữa (Dòng chảy phương Nam)- Kostantin Simonov nhận định.

Trong trường hợp nếu như “Dòng chảy phương Nam” được Nga khôi phục thì dự án này cũng sẽ có chức năng và vai trò khác đi. Phương án tối ưu, theo Kostantin Simonov, là xây dựng một nhánh của đường ống “Dòng chảy phương Nam” và hai nhánh của “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” vì Thổ Nhĩ Kỳ sẽ không dễ dàng từ bỏ dự án này do Ankara rất cần đến nguồn khí đốt của Nga.

Khả năng Nga không quyết tâm khôi phục lại dự án “Dòng chảy phương Nam” là do Nga, cũng như Thổ Nhĩ Kỳ, vẫn muốn thúc đẩy dự án “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ”.

Nhiều khả năng Ankara sẽ phải cố gắng thuyết phục Nga thực hiện dự án này và Nga cũng đang thực sự chờ đợi “lời xin lỗi” của lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ.

Do đó, tại thời điểm này, hy vọng của Bulgaria vẫn chưa có nhiều khả năng được hiện thực hóa vì những toan tính của Moscow.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ báo Quan điểm, một trong những tờ báo điện tử uy tín tại Nga.