Bốn kịch bản cho bầu cử Quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Các cuộc bầu cử tháng 6/2015 ghi nhận sự thất bại của đảng “Công lý và Phát triển” (JDP), đảng cầm quyền hiện nay ở Thổ Nhĩ Kỳ vì đây là lần đầu tiên trong vòng 13 năm qua, JDP không thể giành được đa số phiếu để độc lập đứng ra thành lập Chính phủ.

Sau bầu cử tháng 6/2015, Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ, đồng thời là thủ lĩnh của JDP Ahmet Davutoglu đã nhận được sự đồng ý của Tổng thống Recep Tayyip Erdogan để đứng ra thành lập chính phủ liên minh giữa các đảng. Tuy nhiên, các đối thủ cạnh tranh lại không muốn hợp tác với đảng JDP nên buộc ông Ahmet Davutoglu phải đưa ra tuyên bố về việc không thể thành lập được chính phủ liên minh.

Chính vì vậy, Tổng thống Erdogan đã buộc phải đi đến quyết định tổ chức các cuộc bầu cử Quốc hội bất thường với hy vọng rằng JDP (Erdogan xuất thân từ JDP để đứng ra tranh cử Tổng thống) có thể sẽ giành được đa số phiếu để thành lập chính phủ mới.

Tuy nhiên, thực tế chính trường Thổ Nhĩ Kỳ hiện nay cho thấy sẽ khó có bất cứ đảng nào có thể giành được đa số phiếu bầu để độc lập đứng ra thành lập chính phủ mới.

Sự bất đồng, mất đoàn kết giữa các đảng phái chính trị trên chính trường Thổ Nhĩ Kỳ cho thấy nước này đang rơi vào cuộc khủng hoảng chính trị sâu sắc. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này, theo các chuyên gia Thổ Nhĩ Kỳ, chính là do mối đe dọa từ chủ nghĩa khủng bố tiếp tục gia tăng và nền kinh tế nước này đang trong giai đoạn khá khó khăn.

Xuất phát từ các yếu tố trên, các chuyên gia phân tích chính trị thuộc tạp chí “Chuyên gia” của Nga đã phân tích và đưa ra 4 kịch bản cho cuộc bầu cử Quốc hội ngày 1/11 của Thổ Nhĩ Kỳ như sau:

Kịch bản thứ nhất: Chiến thắng áp đảo cho JDP

Theo đánh giá của Bloomberg, chiến thắng áp đảo của JDP sẽ là kịch bản được các nhà đầu tư mong đợi nhất. Để có thể độc lập đứng ra thành lập chính phủ, JDP cần phải giành được 276 ghế trong Quốc hội mới. Kết quả này, theo chuyên gia kinh tế chính của Finansbank Inan Demir “hầu như ngay lập tức sẽ loại bỏ được các yếu tố không mong muốn và không thuận lợi đối với nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ”.

Theo giới phân tích Nga, một chiến thắng với đa số phiếu của một đảng nào đó trên chính trường Thổ Nhĩ Kỳ sẽ làm lắng dịu các cuộc tranh cãi, tranh luận về việc phải thay đổi Hiến pháp kéo dài vài tháng vừa qua như mong muốn của JDP. Và để có thể tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về vấn đề này, đảng cầm quyền phải nhận được ít nhất 330 phiếu ủng hộ trong Quốc hội.

Kịch bản thứ hai: Quốc hội “treo” và một liên minh được thành lập

Sau bầu cử Quốc hội 5 ngày (tức là vào ngày 6/11), Quốc hội mới được bầu sẽ phải bầu Chủ tịch mới. Nếu như không có bất cứ đảng nào có thể giành đa số ghế trong Quốc hội mới, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phải giao cho một nghị sỹ nào đó đứng ra thành lập một chính phủ liên minh mới giữa các đảng. Theo Hiến pháp Thổ Nhĩ Kỳ, các đảng sẽ có không quá 45 ngày để thực hiện bước đi này.

Cử tri Thổ Nhĩ Kỳ.

Nếu căn cứ vào kết quả các cuộc thăm dò dư luận xã hội Thổ Nhĩ Kỳ thời gian gần đây thì khả năng sẽ xuất hiện một Quốc hội “treo” là không nhỏ.

Tuy nhiên, các với các cuộc bầu cử hồi tháng 6/2015, hiện đã có những dấu hiệu cho thấy JDP có thể sẽ thực hiện được liên minh với đảng Nhân dân cộng hòa (CHP). Nếu khả năng này được thực hiện, các nhà đầu tư sẽ có niềm tin hơn khi đầu tư vào Thổ Nhĩ Kỳ.

Kịch bản thứ ba: Quốc hội “treo” và tiếp tục các cuộc bầu cử bất thường khác

Cũng giống như kịch bản đã xảy ra trong bầu cử tháng 6/2015, JDP sẽ giành được nhiều ghế hơn so với các đối thủ khác nhưng không đủ số lượng cần thiết để độc lập đứng ra thành lập chính phủ. Trong trường hợp này, JDP có thể thành lập chính phủ với thiểu số ghế hoặc lại tuyên bố cần phải tổ chức các cuộc bầu cử bất thường mới.

Theo chuyên gia Ozgur Altug, chuyên gia kinh tế trường của BGC Partners, kịch bản này sẽ tiếp tục làm cho nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ rơi vào vòng suy thoái. Biến động thị trường khi đó sẽ rất lớn và nó sẽ làm cho đồng Lira (đơn vị tiền tệ Thổ Nhĩ Kỳ) tiếp tục mất giá, qua đó làm gia tăng lãi suất ngân hàng.

Khi đó, các cuộc đàm phán bất thành về việc thành lập chính phủ sẽ trở thành thảm họa đối với Thổ Nhĩ Kỳ. Nó sẽ làm gia tăng nhanh chóng số lượng những người yêu cầu phải tiến hành cải tổ “tận gốc rễ” đối với hệ thống chính trị Thổ Nhĩ Kỳ.

Kịch bản thứ tư: Đảng Dân chủ nhân dân (HDP) không giành đủ số phiếu để có thể có chân trong Quốc hội

Thêm một kịch bản khó chấp nhận đối với các nhà đầu tư là sự thất bại của HDP- đảng có đường lối thân người Kurd. Nếu như HDP không giành đủ 10% số phiếu bầu- ngưỡng tối thiểu để có chân trong Quốc hội mới, một khả năng kịch bản bạo lực bùng phát ở Thổ Nhĩ Kỳ sẽ là không nhỏ.

Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia phân tích chính trị, kịch bản thứ tư ít có khả năng xảy ra nhất vì nếu xảy ra, kịch bản này sẽ dẫn đến bất ổn xã hội ngày càng gia tăng ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ tờ “Expert- Chuyên gia”, tờ báo chuyên đưa tin về tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, thế giới, đặc biệt các tin tức liên quan tình hình các nước thuộc không gian hậu Xô Viết. Tờ báo được thành lập năm 1995.