Bí mật nhà tù của CIA ở Romania

Và mọi sự mới trở nên sáng tỏ nhờ kết quả một cuộc điều tra công phu của hãng tin AP (Mỹ) và đài truyền hình ARD Panorama của Đức. Tòa nhà đó được CIA gọi bằng mật danh Bright Light – thực tế là một nhà tù được cải tạo để giam giữ những tù nhân quan trọng nhất của CIA trong đó có cả Khalid Sheik Mohammad, “kiến trúc sư” của al-Qaida, kẻ đã đề ra ý tưởng và lên kế hoạch thực hiện vụ khủng bố đẫm máu 11/9 đánh vào tòa tháp đôi Trung tâm thương mại thế giới ở New York. Các tù nhân hàng đầu sau khi bị bắt đều được CIA đưa về Bright Light để thẩm vấn và khai thác trước khi di chuyển đến nhà tù “địa ngục trần gian” Guantanamo Bay.

Tòa nhà với vẻ bề ngoài rất bình thường nhưng lại đã từng là một trong những nhà tù bí mật của CIA chuyên dùng để giam giữ và tra tấn những tù nhân được coi là "thành phần khủng bố nguy hiểm".

Trong một bộ phim tài liệu được phát sóng trên đài truyền hình ARD ngày 8/12/2011, trước kia, rất nhiều người biết rằng CIA có một nhà tù bí mật đặt ở Romania nhưng không ai biết đích xác nó nằm ở đâu cho đến khi AP và ARD Panorama phanh phui. Những nhân chứng là nhân viên của chính phủ Romania, người được ARD “cài cắm” cùng những người đã từng làm việc trong nhà tù này cho biết, đó không phải là nơi giam giữ thông thường mà nó còn được trang bị hệ thống các dụng cụ và thủ thuật tra tấn vô cùng tàn khốc để buộc các tù nhân phải khai báo.

Tuy nhiên, nhà tù này cũng chỉ là 1 trong số rất nhiều nhà tù thuộc mạng lưới “danh sách đen” do CIA điều hành trên khắp thế giới. Cùng với nhà tù ở Romania, CIA còn có các nhà tù khác ở Thái Lan, Lithuania và Ba Lan mặc dù tất cả đều đã bị đóng cửa hồi tháng 5/2006 sau khi các chương trình thẩm vấn và khai thác thông tin của CIA kết thúc (thực tế là đến năm 2009 chương trình này mới chấm dứt hoàn toàn).

Nếu như nhà tù ở Lithuania được đặt ở một vùng nông thôn hẻo lánh còn nhà tù ở Ba Lan được giấu kín bên trong một khu quân sự thì CIA lại quyết định mạo hiểm khi đặt nhà tù bí mật của họ ở Romania ngay trong một khu dân cư của thủ đô Bucharest, cách một đại lộ vài tòa nhà và ngay sát một đường xe lửa tấp nập.

Tuy là một trong những nhà tù bí mật và giam giữ những nhân vật quan trọng bậc nhất nhưng Bright Light lại nằm ngay cạnh một khu dân cư và sát bên một đường tàu hỏa chạy qua thủ đô Bucharest (Romania)

Trước khi trở thành nhà tù bí mật của CIA, tòa nhà này đã từng là nơi cất giữ tài liệu mật của Cục Đăng kiểm quốc gia Romania (cơ quan ORNISS). Nơi đây cũng chính là nơi chứa không ít những tài liệu tuyệt mật của NATO và Liên minh châu Âu (EU).

Trong một cuộc phỏng vấn ngay tại tòa nhà này hồi tháng 11, một nhân viên cấp cao của ORNISS tên là Adrian Camarasan đã cho biết, tầng hầm trong ngôi nhà này là nơi được bảo vệ nghiêm ngặt nhất Romania nhưng ông ta khẳng định không hề có nhà tù nào của Mỹ đặt ở đó.

Một quan chức Mỹ, người được yêu cầu giấu tên cho biết, CIA bắt đầu hoạt động nhà tù này ở Romania từ năm 2003 sau khi họ quyết định xóa sổ một “điểm đen” ở Ba Lan. Tuy nhà tù được đặt ở một nơi khá đông đúc nhưng việc di chuyển tù nhân đến đây mà không ai phát hiện ra lại là điều khá dễ dàng. Sau khi được vận chuyển bằng máy bay đến Bucharest, những kẻ bị giam giữ sẽ được tống lên các xe tải và đi vào trong tòa nhà bằng một cổng phụ trước khi vào khu giam giữ thực sự nằm dưới tầng hầm.

Tại tầng hầm, người ta chia ra thành 6 buồng giam riêng biệt và trong mỗi buồng đều được trang bị một chiếc đồng hồ và một mũi tên chỉ về phía thánh địa Mecca (tạo điều kiện cho người Hồi giáo làm lễ hàng ngày).

Các nhân viên từng phục vụ trong nhà tù này cho biết, trong tháng đầu tiên bị thẩm vấn, các tù nhân thường phải chịu cảnh mất ngủ liên tục và nhấn nước, bị đánh hay buộc phải quỳ trên những chỗ bị thương trên cơ thể. Hình thức tra tấn “đi tàu ngầm” (bị bịt mặt và dội nước liên tục trong khoảng thời gian dài) không được áp dụng trong nhà tù ở Romania.

Sau những màn thẩm vấn đầu tiên, những tù nhân sẽ được chăm sóc y tế bao gồm cả chữa răng hay khám bệnh định kỳ. Các tù nhân ở đây còn được ăn loại thịt Halal (thịt được chế biến theo nghi thức tôn giáo) chuyển đến từ Frankfurt (Đức).

Nhà tù được đặt trong tầng hầm của tòa nhà thuộc Cục đăng kiểm quốc gia Romania.

Các cựu nhân viên Mỹ cho biết, CIA đa tỏ ra khá cao tay khi chọn tòa nhà này làm nhà tù bí mật bởi nó vốn là tòa nhà của chính phủ nên có hệ thống tường bao bảo vệ khá tốt trong khi những người dân sống quanh đó vẫn mặc nhiên coi rằng đó là tòa nhà công vụ nên không mấy tò mò, quan tâm. Chính vì thế nên dù là một căn cứ rất quan trọng nhưng CIA lại không tốn nhiều cho công tác bảo vệ quanh đó mà vẫn giữ được bí mật tuyệt đối.

Các nhóm hoạt động nhân quyền cũng đã nhiều lần hối thúc các nước Đông Âu điều tra vai trò của chính phủ trong việc tiếp tay cho CIA thẩm vấn, tra tấn tù nhân trong những nhà tù bí mật bằng những thủ thuật dã man, tàn khốc nhưng các quan chức chính phủ Đông Âu một mực khẳng định các nhà tù này không hề tồn tại.

"Chúng tôi biết các vị chỉ trích điều gì nhưng chúng tôi không hề biết gì về vấn đề này”, Tổng thống Traian Basescu của Romania đã phát biểu khi được hãng tin AP phỏng vấn hồi tháng 9/2011.

Trong khi đó, CIA cũng cố gắng thủ tiêu những tài liệu liên quan đến các chương trình thẩm vấn tù nhân của họ.

"Những cuộc tranh luận về vấn đề này đã lắng xuống khá nhiều”, Stephen Preston, một luật sư hàng đầu của CIA nói. Nhưng chi tiết về mạng lưới nhà tù bí mật này của CIA vẫn được các tổ chức quốc tế và giới báo chí điều tra cặn kẽ. “Từ bao nhiêu năm qua, các nhà tù này đã bị phủ nhận một cách công khai từ miệng của các quan chức cao cấp”, Dick Marty, một nhà làm luật người Thụy Sỹ - người đang đứng đầu cuộc điều tra về những nhà tù bí mật của CIA cho Ủy ban châu Âu nói, “Cuối cùng thì chúng ta cũng đã bắt đầu biết được điều gì đã từng xảy ra ở Bucharest".

Bất chấp sự thật đã được phơi bày, trong cuộc điều tra của Ủy ban châu Âu, Bộ trưởng Ngoại giao Romania vẫn một mực phủ nhận mọi sự dính dáng của chính phủ nước này đối với nhà tù bí mật ở thủ đô Bucharest: "Không hề có những hành động kiểu đó diễn ra trên lãnh thổ Romania”.

Sơ đồ mô phỏng lộ trình các chuyến bay di chuyển tù nhân trên lãnh thổ châu Âu của CIA do cơ quan điều tra thuộc Ủy ban châu Âu phác thảo.

Các phóng viên và nhà hoạt động nhân quyền còn tìm ra được các tài liệu nhật ký chuyến bay có quan hệ chặt chẽ với chương trình nhà tù bí mật này. Theo tài liệu, vào tháng 9/2003 CIA đã sử dụng một chiếc Boeing 737 bay từ Ba Lan đến Bucharest và danh sách “hành khách” trên chuyến bay đó có cả Mohammad and Walid bin Attash, người bị xác định là kẻ đã trực tiếp đặt bom đánh đắm tàu USS Cole của Mỹ.

Sau đó, danh sách hành khách còn xuất hiện một loạt những cái tên nổi tiếng như Ramzi Binalshibh, Abd al-Nashiri and Abu Faraj al-Libi… lần lượt được chuyển đến Romania. Đáng chú ý, tù nhân Al-Libi, người bị bắt từ tháng 6/2005 được cho là kẻ đã giúp CIA nhận diện liên lạc viên tin cẩn nhất của Osama bin Laden và sau đó chính tay liên lạc này đã dẫn quân đội Mỹ đến nơi trú ẩn của tên trùm khủng bố.

Các nhà tù bí mật ở Romania và Lithuania đã chính thức bị đóng cửa hồi đầu năm 2006 ngay trước khi ông giám đốc CIA Porter Goss rời bỏ nhiệm sở. Một số tù nhân ở các nhà tù này đã bị chuyển đến Kabul – nơi CIA có thể giam giữ họ một cách hợp pháp trước khi chuyển đến nhà tù ở Guantanamo còn một số khác thì bị chuyển về quốc gia nơi họ đã bị bắt.

Trần Du Phong

Tổng hợp