Báo Thái Lan: Campuchia đe dọa tương lai ASEAN

ASEAN không đạt tiếng nói chung về biển Đông

ASEAN và Trung Quốc bàn về Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông

Hội nghị ASEAN kết thúc ngày 13/7 mà không thể đưa ra tuyên bố chung.

Trong lịch sử 45 năm của ASEAN, sau khi cân nhắc kĩ càng, các bộ trưởng ngoại giao chưa bao giờ không thể đưa ra tuyên bố chung, dù cho tuyên bố đó có thể yếu ớt hay không mang tính ràng buộc.

Không phải đợi đến diễn đàn tại Campuchia lần này mà trong quá khứ, các bộ trưởng ngoại giao ASEAN đã trải qua rất nhiều thời điểm khó khăn cũng như nhiều điều không thống nhất. Thế nhưng họ chưa bao giờ kết thúc giống như lần này.

Campuchia với tư cách là chủ tịch luân phiên của ASEAN đã tỏ ra kiên quyết không đưa vấn đề tranh chấp lãnh hải ở biển Đông giữa Việt Nam, Philippines với Trung Quốc vào tuyên bố chung. Thay vì cố gắng tìm ra điểm chung cho tất cả các bên liên quan, giống như bất kỳ chủ tịch ASEAN nào đã làm trước đó, Campuchia lại đưa lợi ích quốc gia mình lên trước sự đoàn kết của khối. Về dài hạn, lập trường này sẽ có tác dụng ngược đối với Campuchia nói riêng và ASEAN nói chung.

Hành động đó của Campuchia cũng sẽ ảnh hưởng đến cơ hội để nước này trở thành thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào năm tới. Chúng ta hãy chờ xem Philippines sẽ phản ứng như thế nào. Sớm hay muộn, Campuchia sẽ nhận ra rằng hành động của nước này đe dọa đến uy tín của cả khối ASEAN.

Do không có thông cáo chung, ASEAN sẽ không thể hành động do không có văn bản ghi nhớ và Ban bí thư ASEAN cũng chẳng thể làm được gì.

Kể từ thời kỳ khối ASEAN được mở rộng vào những năm 1995-1999, có thể thấy rõ là đặc tính và lề lối hành động của khối đã thay đổi rất nhiều do nền tảng và thói quen chính trị khác nhau của các thành viên mới.

Campuchia chỉ được gia nhập vào ASEAN nhờ quá khứ đầy biến cố của nước này và trở thành thành viên chính thức nào năm 1999. Kể từ khi Campuchia gia nhập ASEAN, khối đã phát triển các mối quan hệ mới với Trung Quốc, quốc gia "có liên quan mật thiết" đến một giai đoạn đen tối và đau thương trong lịch sử Campuchia.

Trung Quốc là quốc gia hậu thuẫn chính cho lực lượng Khmer đỏ để lực lượng này chiếm chính quyền Campuchia từ năm 1979 và gây ra họa diệt chủng tồi tệ với hơn 2 triệu người bị thảm sát.

Trong 12 năm qua, Campuchia và Trung Quốc đã xây dựng mối quan hệ song phương và củng cố hợp tác, tình hữu nghị mà trước đây hai nước chưa bao giờ có. So với các thành viên khác trong khối ASEAN, Campuchia là quốc gia có mối quan hệ sâu sắc hơn với Trung Quốc.

Thủ tướng Campuchia, Hun Sen hiểu rằng Trung Quốc sẽ là chỗ dựa lớn giúp nước này phát triển kinh tế cũng như nâng cao vị thế của mình trong khu vực. Là nhà lãnh đạo quốc gia lâu năm nhất trong khu vực, ông Hun Sen muốn được nhìn nhận là nhà lãnh đạo đem lại hòa bình và thịnh vượng cho đất nước ông cũng như cho khu vực.

Kể từ khi Campuchia đảm nhận vị trí chủ tịch ASEAN, mối quan hệ ASEAN – Trung Quốc đã chịu sự theo dõi sát sao của dư luận thế giới. Các cuộc tranh cãi về chủ quyền trên biển Đông, đặc biệt liên quan đến Trung Quốc, Philippines và Việt Nam đều được nhắc đến trước dư luận quốc tế.

Trong những tháng qua, Philippines đã đối đầu Trung Quốc về bãi cạn Scarborough – mà Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham. Sau đó, Manila đã nhờ đến đồng minh của mình là Mỹ để tăng cường năng lực quốc phòng.

Việt Nam và Trung Quốc cũng cùng lên tiếng tuyên bố chủ quyền đối với quần đảo Trường Sa.

Mỗi bên đều lựa chọn chiến thuật vận động khác nhau, nhưng dù thế nào thì chính chủ tịch ASEAN mới có thể kiến tạo hay phá bỏ bất kỳ chủ đề nhạy cảm nào.

Sự thống nhất và đoàn kết của ASEAN có vai trò quan trọng trên hết đối với sự tồn vong và duy trì vị thế thương lượng của khối. Nếu mỗi thành viên ASEAN chỉ chăm chăm đến lợi ích của mình giống như Campuchia thì ASEAN không thể có tương lai. Sự đồng thuận của nhóm và các chính sách không can thiệp sẽ giúp các thành viên tự theo đuổi lợi ích riêng của mình. Thế nhưng không có nguyên tắc nào của ASEAN cho phép chủ tịch luân phiên có thể dùng quyền thế của mình để hành động mà không quan tâm đến tiếng nói của đa số các thành viên trong khối.

Tùng Lâm