Báo Đài Loan: Tại sao Hoa Kỳ ngày càng thân thiết với Việt Nam?

Chủ tịch nước Trương Tấn Sang trong cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Barack Obama tại Nhà Trắng trong chuyến thăm Mỹ hồi tháng 7/2013.

Trong bài xã luận có tiêu đề “Tại sao mối quan hệ Việt – Mỹ ngày càng nồng ấm” đăng ngày 15/7, Ban biên tập của tờ CDNews (Đài Loan) đã đưa ra một loạt các phân tích để trả lời cho câu hỏi này. Kết luận cuối cùng của CDNews là, chính thái độ hung hăng, kẻ cả và những hành động “bắt nạt láng giềng” của và việc Mỹ ngày càng nhận ra tầm quan trọng của Việt Nam trong chiến lược “Trục châu Á” của mình, đã giúp cho mối quan hệ của hai quốc gia đã từng là kẻ thù của nhau trở thành “đối tác toàn diện” và ngày càng phát triển sâu sắc hơn nữa.

Mở đầu xã luận, CDNews cho rằng, trong những tháng gần đây tại Đông Nam Á, cả hai quốc gia Hoa Kỳ và Việt Nam luôn có sự tương trợ và giúp đỡ nhau và xu hướng này càng ngày càng trở nên rõ ràng hơn. Hoa Kỳ đứng sau hỗ trợ cho Việt Nam, cùng thẳng thắn chỉ trích hành động của Trung Quốc khi đưa giàn khoan Hải Dương 981 đến khu vực quần đảo Hoàng Sa và nêu rõ hành động đó là "hành động khiêu khích". Cùng với đó là việc các nhà lãnh đạo Trung Quốc ngày càng kiêu căng và trịch thượng, không có thiện chí trong  đối thoại với Việt Nam khiến mối quan hệ Việt – Trung trở nên xấu đi.

“Tại sao nước Mỹ lại đứng sau hỗ trợ Việt Nam? Tại sao Việt Nam lại trở nên gần gũi hơn với Hoa Kỳ?”, tờ CDNews đặt câu hỏi.

Để trả lời cho những câu hỏi này, tờ báo có tuổi đời hơn 80 năm của Đài Loan đưa ra một số quan điểm.

“Thứ nhất, xét từ quan điểm của Hoa Kỳ, thì trong Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Việt Nam có những sự đóng góp lớn cũng như sức chiến đấu mạnh nhất. Quân đội nhân dân Việt Nam anh dũng và thiện chiến, họ luôn luôn là một "tiểu cường quốc". Người Việt Nam đã đánh bại Pháp và Hoa Kỳ và cả Trung Quốc cũng đã nếm thử sức mạnh tuyệt vời của quân đội nhân dân Việt Nam vào năm 1979, từ đó Trung Quốc đã phải rút ra những bài học cay đắng để cải tổ lại lực lượng quân sự của mình”, CDNews lý giải. 

Cũng theo tờ báo này của Đài Loan, Việt Nam đã có được những thành quả hết sức to lớn của công cuộc cải cách nền kinh tế. Năm 2013, Mỹ đã cam kết thúc đẩy tự do hóa thương mại với Việt Nam. Việt Nam sẽ trở thành thành viên của "Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương" (TPP) và là quốc gia thành viên của khối "Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực" (RCEP). Có thể thấy rằng Washington thực sự muốn thúc đẩy tự do thương mại với Hà Nội. 

Trong bình luận về sự “khôn khéo” của phía Mỹ khi thúc đẩy mối quan hệ sâu sắc hơn với Việt Nam, tờ CDNews cho rằng, mối quan hệ Mỹ-Việt Nam hiện nay chỉ là một mối quan hệ "đối tác toàn diện" chứ không phải là "đối tác chiến lược", sự sắp xếp này chắc chắn sẽ đáp ứng hầu hết các nhu cầu của Mỹ ở Đông Nam Á.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry phát biểu trong chuyến thăm Việt Nam hồi đầu năm 2014.

“Hoa Kỳ có thể thúc đẩy hợp tác quân sự với Việt Nam, nhưng không có những cam kết ràng buộc như một liên minh quân sự. Hoa Kỳ đã thành công trong việc xây dựng một mạng lưới phòng thủ bao gồm Hoa Kỳ và Nhật Bản, Hàn Quốc ở Đông Bắc Á. Nếu mọi việc ổn thỏa thì ở Đông Nam Á, Việt Nam và Philippines sẽ là một phần của mạng lưới phòng thủ của Hoa Kỳ, như vậy Hoa Kỳ đã hoàn thành vòng vây trước sự trỗi dậy của Trung Quốc”, tờ báo Đài Loan nhận định. 

CDNews còn cho rằng, Hoa Kỳ có thể là quốc gia duy nhất trên thế giới có đầy đủ sức mạnh để có thể thách thức với Trung Quốc. Tổng thống Mỹ Barack Obama đã mời Chủ tịch nước Việt Nam Trương Tấn Sang thăm Hoa Kỳ ngày 23/7/ 2013. 

Đây là đoàn đại biểu cấp cao nhất của Việt Nam thực hiện một chuyến thăm chính thức ba ngày đến Hoa Kỳ trong thời gian gần đây. Một đại sứ Việt Nam cho biết, chuyến thăm Hoa Kỳ của Chủ tịch Trương Tấn Sang có ý nghĩa hết sức to lớn trong việc thúc đẩy mối quan hệ song phương Việt Nam-Mỹ lên một giai đoạn mới. 

Chắc chắn, ông Obama và ông Trương Tấn Sang đã ký một "thỏa thuận hợp tác toàn diện Việt Nam-Hoa Kỳ" và hai bên đã ký kết những văn bản hợp tác không chỉ giúp tăng cường các mối quan hệ hợp tác về chính trị, kinh tế, ngoại giao và cả quân sự, hai bên cũng nhất trí tăng cường việc đảm bảo về quyền con người và giáo dục tại Việt Nam.

“Thứ hai, mặc dù Trung Quốc và Việt Nam có mối quan hệ kinh tế và thương mại sâu sắc, và việc Việt Nam có những sự phụ thuộc vào thị trường và hàng hóa của Trung Quốc, nhưng Việt Nam hoàn toàn có thể thoát khỏi một số sự phụ thuộc vào Trung Quốc. 

Thâm hụt thương mại của Việt Nam chủ yếu là từ việc Việt Nam nhập khẩu một số lượng lớn hàng tiêu dùng của Trung Quốc với giá rẻ và nguồn nguyên liệu, nhưng Việt Nam đã nhận ra điểm yếu này và họ đang thực hiện chính sách "giảm lệ thuộc vào Trung Quốc''. 

Trong thời gian qua, cả các phương tiện truyền thông Việt Nam và nước ngoài đã nói nhiều về vấn đề này. Việt Nam đã và đang thực hiện một chính sách cân bằng mới với Hoa Kỳ”, CDNews viết tiếp. 

“Trong tháng Sáu vừa qua, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có một phát biểu mạnh mẽ và nhấn mạnh rằng Việt Nam trong tương lai không nên phụ thuộc nhiều vào nền kinh tế và thương mại với Trung Quốc. Đó là một thông điệp rất rõ ràng”.

Trung Quốc đã cho hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, đồng thời liên tục cho tàu tấn công các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam trong vùng biển gần quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam.

Thứ ba, với các tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông và việc Trung Quốc đặt giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam, mối quan hệ Việt - Trung lại có thêm những sự va chạm rất lớn. Đặc biệt là việc Bắc Kinh trong những năm gần đây đã không còn nghe lời của Đặng Tiểu Bình - "giấu mình chờ thời", và Trung Quốc đã thúc đẩy một chương trình đối ngoại mạo hiểm...

Từ các sự kiện đã diễn ra trong những năm gần đây có thể thấy rằng, mối quan hệ Mỹ-Việt Nam đã và đang có sự tương tác thường xuyên hơn, mối quan hệ đã chuyển đổi từ "kẻ thù cũ" sang "nửa đồng minh" và có thể thấy mối quan hệ này đang tốt lên. Bắc Kinh đã khá bất ngờ và hết sức khó chịu và Bắc Kinh đã cử ngay Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì sang thăm Việt Nam ngày 18 tháng Sáu, nhưng các cuộc đàm phán vẫn chưa tìm được lối thoát.

Có thể kết luận rằng mối quan hệ Hoa Kỳ, Trung Quốc và Việt Nam đã chuyển sang một giai đoạn mới.