Bác sĩ chuyên khoa gây mê nói gì về độ nguy hiểm của sốc phản vệ?

Mới đây, hai bệnh nhân bị sốc phản vệ tử vong tại Bệnh viện Đa khoa Trí Đức, thực sự gây ra sự bàng hoàng cho người thân và nỗi đau xót cho các bác sĩ, đặc biệt là bác sĩ gây mê.

Sốc phản vệ cực kỳ nguy hiểm

Bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn – Bệnh viện Đại học Y dược thành phố Hồ Chí Minh, cho PV Infonet biết, điều này thực sự nằm ngoài sức tưởng tượng của các bác sĩ gây mê.

Bác sĩ Tuấn, với 20 năm kinh nghiệm chuyên ngành gây mê hồi sức, nghi ngờ có thể do lô thuốc. Tuy nhiên, để xác định lý do vì thuốc cũng không phải dễ dàng.

Nói về nguy cơ sốc phản vệ, bác sĩ Tuấn cho hay, bất cứ loại thuốc nào đều có tác dụng phụ. Nhẹ thì phù nề, ngứa ngáy, nặng thì có thể bị sốc phản vệ ảnh hưởng tới tính mạng. Nhất là trong lúc gây mê các thầy thuốc phải kết hợp nhiều loại thuốc và hoá chất cũng như dụng cụ y tế dẫn tới nguy cơ càng cao.

Bác sĩ Anh Tuấn khẳng định, nguyên nhân của sốc phản vệ trong quá trình gây mê, việc xác định được chính xác nguyên nhân loại thuốc hay chất nào gây ra sốc phản vệ là không có giá trị.

Người ta chỉ có thể xác định chắc chắn được một số loại thuốc, hoá chất gây ra sốc phản vệ sau khi bệnh nhân ổn định tại những cơ sở y tế có trang bị Labo mạnh về miễn dịch học, vì có rất nhiều trường hợp dương tính hay âm tính giả.

Hơn thế, việc xác định chính xác nguyên nhân thuốc hay hoá chất nào gây ra sốc phản vệ không cần thiết tại thời điểm xảy ra sốc phản vệ vì tất cả các trường hợp bị bệnh lý này đều có biểu hiện giống nhau. Việc quan trọng là phải phát hiện, xử lý đúng và nhanh chóng. Trong những tình huống nguy kịch như vậy, thời gian vàng được tính bằng giây chứ không phải bằng phút.

Bác sĩ Anh Tuấn chia sẻ, sốc phản vệ cũng có thể xảy ra với bất kỳ ai mà trước đó không có tiền sử dị ứng thuốc hay với hoá chất, thức ăn.

Một trường hợp nổi tiếng về sốc gây mê xảy ra năm 1998 với Bộ trưởng Bộ Nội Vụ Pháp đương nhiệm lúc đó. Ông này vào Bệnh viện Val de Grace (là bệnh viện quân đội nổi tiếng ở Paris) để cắt túi mật.

Ngay sau khi tiêm thuốc mê, ông có biểu hiện suy tuần hoàn và hô hấp, phải cấp cứu hơn 1h tim mới đập trở lại bình thường. Ông cũng phải trải qua gần một ngày điều trị về hô hấp và chạy thận nhân tạo mới thoát khỏi tình trạng hôn mê và cứu được mạng sống. Nguyên nhân gây nên sốc phản vệ sau đó được cho là do phản ứng phản vệ với thuốc làm mềm cơ.

Trước băn khoăn của nhiều người về việc sốc phản vệ nguy hiểm vậy, tại sao trước khi gây mê không test? Bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn cho biết, việc làm test trước khi sử dụng thuốc cũng không có giá trị phòng ngừa được sốc phản vệ vì hiện nay không có một chuẩn mực nào về thử test. Các kết quả thử test thường cho kết quả âm tính hoặc dương tính giả.

Hơn nữa, các trường hợp sốc phản vệ thông qua cơ chế miễn dịch lại không phụ thuộc vào liều lượng, chỉ cần một liều rất nhỏ thuốc đưa vào cơ thể cũng có thể làm bùng phát phản ứng miễn dịch dây chuyền và gây ra sốc phản vệ.

Trên thế giới cũng như Việt Nam người gây mê hồi sức không làm thử test vì lý do trên mà việc quan trọng nhất là luôn sẵn sàng phát hiện, điều trị đúng và kịp thời.

Đặc biệt, theo bác sĩ Nguyễn Anh Tuấn, phác đồ cấp cứu sốc phản vệ của Bộ Y tế ban hành năm 1999 không còn phù hợp với phác đồ điều trị sốc của thế giới.

Bởi trong phác đồ của Bộ Y tế đưa ra, với cách tiêm thuốc đầu tay đưa Adrenaline theo đường dưới da khiến cho thuốc khó ngấm nhanh vào mạch máu để phát huy hiệu quả chống sốc. Cách này làm mất thời gian vàng khi cấp cứu sốc phản vệ.

Với thực tế người làm gây mê hồi sức, việc tiêm thẳng Adrenaline với liều nhỏ ngắt quãng vào hệ thống mạch máu khi có sốc phản vệ xảy ra đã thành quy định. Trường hợp chưa thiết lập được đường truyền tĩnh mạch thì có thể dùng tiêm bắp hay đưa thuốc vào khí phế quản qua ống thở (ống nội khí quản) hay qua khe sụn vùng cổ (màng giáp nhẫn). Phác đồ này đã được thống nhất trong điều trị sốc phản vệ trên toàn thế giới.

"Gần đây, Bệnh Viện Bạch Mai cũng đã áp dụng rộng rãi phác đồ này và thu được kết quả rất khả quan. Với các trường hợp xảy ra sốc phản vệ, cơ sở y tế cần thông báo và ghi chép rõ ràng những loại thuốc, hoá chất, dụng cụ y tế nghi ngờ là nguyên nhân để cho các đồng nghiệp cũng như cho người bệnh, thân nhân để phòng ngừa sốc phản vệ xảy ra trong lần điều trị tiếp theo.

Khai thác tiền sử dị ứng với các thuốc, hoá chất hay hỏi kỹ những biến cố nghi ngờ có sốc phản vệ trước đó là một việc làm bắt buộc trong quy trình khám trước khi gây mê của người làm gây mê hồi sức", bác sĩ Tuấn cho biết thêm.

Phương Thuý