Ấn Độ “hướng Đông” nhưng khó thành cường quốc quân sự

Vào ngày 23/6, trong chuyến thăm New Delhi, Ngoại trưởng John Kerry đã có bài phát biểu, trong đó giải thích vai trò của Ấn Độ ở châu Á. Ông đề cập đến Pakistan 6 lần, biến đổi khí hậu 8 lần và Afghanistan 12 lần. Ông chỉ đề cập đến vai trò của Ấn Độ với Trung Quốc, Đông Nam Á và Đông Á một lần thoáng qua. Và chính sách “hướng Đông” – một nỗ lực của Ấn Độ để mở rộng các mối quan hệ kinh tế, quân sự của mình với các khu vực – chỉ được đề cập đến 2 lần trong cùng một câu nói.

Bài phát biểu của ông Kerry đã khiến cho New Delhi thất vọng, bởi Ấn Độ không còn muốn thế giới nhìn thấy mình như là một quốc gia bị sa lầy sâu trong sân sau của chính mình nữa.

Trong tháng này, Hải quân Ấn Độ đã thực hiện một chuyến thăm thiện chí tới Việt Nam, Malaysia và Philippines. Tờ Inquirer của Manila đã gọi chuyến đi này là “cuộc gặp gỡ lịch sự, khách khí” và các khách quan thực hiện một chuyến du lịch nhỏ trên tàu.

Tàu Hải quân Ấn Độ đến thăm Cảng Cam Ranh - Đà Nẵng ngày 4/6/2013

Cũng trong tháng, lần đầu tiên, Bộ trưởng Quốc phòng Ấn Độ thực hiện chuyến thăm chính thức Australia và thỏa thuận với nhau về các cuộc tập trận hải quân hàng năm. Thủ tướng Ấn Độ, Manmohan Singh đã nói trong chuyến thăm hồi cuối tháng Năm tới Thái Lan và Nhật Bản rằng, ông “hy vọng” vào sự thành công của “chính sách hướng Đông” cho một tầm nhìn trong tương lai.

Tuy nhiên, các nước trong khu vực lại không chia sẻ sự lạc quan này của ông Singh: khả năng trở thành cường quốc châu Á của Ấn Độ luôn bị đe dọa bởi các mối đe dọa truyền thống và các lực lượng nổi dậy, nguồn lực cũng như tổ chức có hạn chế và hoàn cảnh chính trị hỗn loạn ở trong nước.

Nỗ lực để trở thành cường quốc hải quân

Ấn Độ đang không ngừng hiện đại hóa lực lượng vũ trang. Vào tháng Hai, Ấn Độ tuyên bố chi 37 tỷ USD cho quân sự, tăng 14% so với năm ngoái. Trong 3 năm qua, Ấn Độ là nước nhập khẩu vũ khí nhiều nhất trên thế giới.

Nhiều nhà chiến lược Ấn Độ đặt hy vọng lớn về việc họ có thể gây ảnh hưởng đối với an ninh hàng hải của châu Á trong môi trường đầy biến động như hiện nay. Chi tiêu hàng năm của Hải quân Ấn Độ đã tăng từ 181 triệu USD trong năm 1988 lên đến 6,78 tỷ USD trong năm 2012.

Hải quân Ấn Độ hiện nay là một lực lượng chuyên nghiệp và tinh nhuệ. Các khả năng đó, kết hợp với sự hỗ trợ của Hoa Kỳ và các đồng minh khác, có thể giúp Ấn Độ cân bằng được với sức mạnh của Trung Quốc ở Biển Đông.

Bị trói vào “sân sau” của chính mình

Tuy nhiên, quân sự của Ấn Độ vẫn đang bị phân tâm bởi các hoạt động chống lại lực lượng nổi dậy trong cuộc tranh chấp Jammu và Kashmir và phía đông bắc bất ổn của nước này, cũng như nhiều trục trặc với Pakistan. Kèm theo đó, khả năng bảo vệ biên giới của Ấn Độ còn rất nhiều thiếu sót. Một dấu ấn đáng xấu hổ đã xảy ra vào đầu tháng Năm, khi có khoảng 30 binh lính Trung Quốc đã cắm lều trại ở một vị trí nằm sâu 20 km bên trong lãnh thổ của Ấn Độ. Ấn Độ đã để lộ khả năng yếu kém thua xa Trung Quốc trong việc di chuyển lực lượng vào khu vực tranh chấp.

Năm lều của binh lính Trung Quốc đóng sâu trong lãnh thổ Ấn Độ ở Daulat Beg Oldi hồi tháng 5/2013

Việc hợp tác quá chặt chẽ với Hoa Kỳ cũng làm cho một số nhà chiến lược và giới chính trị gia Ấn Độ lo lắng. Chính sách hướng Đông của Ấn Độ đã tạo ra căng thẳng với Trung Quốc, khi mà nước này đang ngày càng lo lắng về việc bị chống đối ở khu vực của mình.

New Delhi đang tỏ ra lo lắng vì sợ sẽ kích động đến nước láng giềng ở phía bắc, một trong những cường quốc quân sự chiếm ưu thế của châu Á và là một trong các đối tác thương mại lớn nhất của Ấn Độ. Cả hai nước đều đã thỏa thuận sẽ tăng thương mại song phương lên tới 100 tỷ USD vào năm 2015 so với hiện nay là 68 tỷ USD. Điều này đặc biệt quan trọng khi mà nền kinh tế của Ấn Độ đang tăng trưởng với tốc độ chậm nhất trong vòng một thập kỷ qua.

Tuy vậy, nếu không có các đối tác như Hoa Kỳ, Hải quân Ấn Độ cũng không có khả năng triển khai sức mạnh một cách bền vững. Nước này cần ít nhất vài năm hiện đại hóa, mở rộng và đầu tư về hậu cần, hỗ trợ phát triển lực lượng các loại tàu hải quân. Cân bằng quyền lợi giữa các “đối tác chiến lược” trong hoàn cảnh hiện tại khiến Ấn Độ khó tìm một hướng đi sáng cho chính sách hướng Đông của mình.

Chính trị trong nước của Ấn Độ cũng bộc lộ một trở ngại khác. Một nền quốc phòng quan liêu khiến nước này phát triển quân sự chậm chạp, không hiệu quả, trong khi một chiến lược đầy tham vọng như vậy đòi hỏi sự giám sát liên tục và sự thúc giục mạnh mẽ của các chính trị gia có vai vế. Tuy nhiên, các quan chức được bầu cử có tiếng nói của Ấn Độ đang phải tập trung vào sự bất ổn của chính phủ cầm quyền, mà trên tất cả là cuộc tổng tuyển cử vào năm 2014.

Hiện tại, không có động cơ nào để các chính trị gia Ấn Độ tập trung cho chính sách quốc phòng và chiến lược liên minh. Các chính trị gia giành chiến thắng bình chọn bằng cách hứa sẽ ban phát sự bảo trợ, xây dựng liên minh với các đảng chính trị địa phương trong khu vực, và tiến hành chống lại sự phân biệt giai cấp, ngôn ngữ và tôn giáo.  Ấn Độ thực sự thiếu sức mạnh để thực hiện những thay đổi trong chính sách quốc phòng.

Cho đến khi Ấn Độ có thể “trị gia” yên ổn, những hy vọng của ông Singh sẽ chỉ có thể tập trung vào các bài toán ngoại giao với tiêu chí “góp phần vào hòa bình, thịnh vượng và ổn định” trong khu vực hơn là tìm ra con đường để thực hiện được chính sách hướng Đông của mình.