Ai Cập có thể giải quyết căng thẳng ở Gaza?

Hôm qua, nhà lãnh đạo Hamas Khaled Meshaal, hiện đang hoạt động tại Qatar, đã đến Cairo để hội đàm với các quan chức an ninh Ai Cập và ông Morsi tiếp tục tỏ một quan điểm lạc quan nhưng lãnh đạm. “Có một số điểm cho thấy có thể sẽ sớm có lệnh ngừng bắn”, ông Morsi phát biểu trong một cuộc họp báo chung với Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Tuy nhiên sau đó ông lại nói thêm rằng: “không có gì đảm bảo chắc chắn”. 

Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas (trái) và Tổng thống Ai Cập Mohammed Morsi trong một cuộc hội đàm ngày 14/11.

Hôm qua, Thủ tướng Ai Cập Hisham Qandil, người được ông Morsi cử đến Gaza vào cuối tuần trước, cũng tỏ ra khá dè dặt: “Các cuộc thương lượng đang diễn ra như chúng tôi đã nói và chúng tôi hi vọng sẽ sớm đạt được điều gì đó giúp chấm dứt tình trạng bạo lực và bạo lực chống bạo lực này. Tôi nghĩ chúng ta đang tiến tới gần điều đó nhưng bản chất của kiểu thương lượng này khiến kết quả rất khó đoán trước”.

Liên đoàn Ả rập đã cử Ai Cập đại diện Liên đoàn làm trung gian hòa giải cho cuộc xung đột. Hôm thứ 7, một phiên họp bất thường của các bộ trưởng ngoại giao Liên đoàn Ả rập đã tán thành vai trò của Ai Cập. Cuộc họp này cũng cho thấy một nguy cơ trực tiếp là Liên đoàn Ả rập sẽ thôi ủng hộ cái được gọi là Sáng kiến hòa bình Ả rập – đây là một bản kế hoạch được đưa ra vào năm 2002 theo đó các quốc gia Ả rập sẽ công nhận nhà nước Do Thái và đổi lại Israel phải nhượng đất và đền bù cho những người Palestine tị nạn không thể trở về nhà.

Nhưng mối đe dọa đó thực ra cũng chỉ là biểu tượng vì ngay từ đầu Israel đã không hề coi trọng Sáng kiến hòa bình Ả rập.

Trong khi đó chính quyền của ông Morsi đã biến đoạn giao cắt ở biên giới Rafah – con đường duy nhất tới Gaza không bị Israel kiểm soát –  thành trung tâm của các phái đoàn ngoại giao thể hiện sự ủng hộ đối với dải Gaza. Dự kiến một phái đoàn các ngoại trưởng của Liên đoàn Ả rập sẽ đến thăm vùng đất này và Ngoại trưởng Tunisia Rafik Abdesslem và Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Ahmet Davutoglu cũng có kế hoạch sẽ có các chuyến thăm riêng rẽ đến điểm giao cắt biên giới Rafah trong tuần này.

Chiến sự Israel – Gaza đã khiến gần 100 người Palestine thiệt mạng.

Người Ai Cập thông cảm với hoàn cảnh khốn khổ của người dân Palestine – đặc biệt là người dân Gaza – nhưng dư luận nước này không muốn thù địch với Israel về vấn đề này. Mối quan hệ giữa người Ai Cập và người Gaza là vô cùng phức tạp và nó càng trở nên phức tạp hơn do các chiến dịch truyền thông thời kỳ độc tài Hosni Mubarak tô vẽ hình ảnh người dân Gaza là thành phần nguy hiểm chuyên gây rắc rối. 

Nguyên nhân chính của tình trạng này là do từ những năm trong thập kỷ Mubarak, các phương tiện truyền thông đại chúng tô vẽ hình ảnh về người dân Gaza như trên nhằm đánh lạc hướng chú ý của dư luận khỏi vai trò của chính ông Mubarak khiến cho dải Gaza luôn “sôi sục”.

Tình hình trở nên nghiêm trọng hơn vào năm 2007 khi nhóm Hamas đạt được sự kiếm soát mang tính quyết định đối với dải Gaza. Sau sự kiện đó, Ai Cập đóng cửa điểm giao cắt biên giới Rafah và chỉ mở cho một số trường hợp hiếm hoi liên quan đến y tế.

Đỉnh điểm của tình trạng này là vào tháng 1 năm 2008 khi các binh sĩ Gaza phá tung bức tường chặn giữa Gaza và Ai Cập và trong vài ngày hàng trăm nghìn người dân ào ạt tràn sang Sinai, Ai Cập. Sau vụ xâm nhập đó, truyền thông Ai Cập liên tiếp tung ra các câu chuyện về những tội ác của người Gaza ở el-Arish – thành phố sát biên giới nhất – và còn cho rằng họ mua hàng hóa bằng những đồng 100 USD giả.

Cho đến nay, ông Morsi đã tìm cách cân bằng giữa những áp lực đối với ông đến từ nhiều hướng. Việc điều Thủ tướng đến dải Gaza giúp ông chặn đứng được nguy cơ dư luận buộc tội ông chỉ đơn thuần đi theo vết chân của nhà độc tài bị lật đổ Mubarak. Và ngay cả chính quyền và truyền thông Israel cũng cảm thông với quyết định rút Đại sứ Ai Cập tại Tel Aviv của ông vì hiểu rằng ông Morsi phải làm như vậy nhằm xây dựng uy tín với dư luận trong nước.

Người tiền nhiệm ông Morsi, nhà cựu độc tài Mubarak, đã khiến người Israel và người Mỹ vui lòng nhưng ông này phải trả giá bằng chính uy tín của mình với dư luận trong nước. Điều mà dư luận cần theo dõi là liệu ông Morsi sẽ duy trì lối hành xử đầy mạo hiểm của mình được bao lâu.