3 lựa chọn của Nhật Bản trong vụ Senkaku/Điếu Ngư

Đến nay cuộc tranh chấp Nhật – Trung về chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư vẫn chưa có dấu hiệu chấm dứt. Vậy Nhật Bản phải làm gì để giải quyết vấn đề căng thẳng này với Trung Quốc. Theo tác giả James Holmes trên trang Diplomat, Nhật Bản có 3 phương án để lựa chọn.

Căng thẳng giữa Nhật Bản và Trung Quốc về chủ quyền quần đảo Senkaku (Điếu Ngư) vẫn tiếp diễn được thể hiện qua tình trạng các doanh nghiệp Nhật Bản làm ăn ở Trung Quốc vẫn tiếp tục gặp trở ngại, khách du lịch từ Trung Quốc sang Nhật giảm sút lớn và tàu Trung Quốc tiếp tục tuần tra quanh các hòn đảo tranh chấp.

3 lựa chọn của Nhật Bản trong vụ Senkaku/Điếu Ngư - ảnh 1
Nhật Bản cần làm gì để giải quyết tranh chấp chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư với Trung Quốc?

Cuộc tranh chấp này vừa là vấn đề của mối quan  hệ Trung – Nhật, lại vừa là cuộc đối đầu ở tầm lớn hơn giữa một bên là Trung Quốc và một bên là Hoa Kỳ cùng các đồng minh.

Với bối cảnh Nhật Bản lệ thuộc vào sự bảo vệ của Mỹ về an ninh, các động thái của Nhật Bản ở một khía cạnh nào đó bị Hoa Kỳ kiềm chế. Tuy nhiên, với tầm cỡ và các nguồn lực của mình, Nhật Bản vẫn có quyền quyết định khá lớn về mối quan hệ với Trung Quốc.

Vào thời điểm này, Tokyo có 3 sựa lựa chọn sau đây cho vấn đề tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư.

Không làm gì cả

Mặc dù việc 2 nước khác nhau có quyền đưa ra tuyên bố chủ quyền của mình đối với quần đảo, nhưng Trung Quốc phải chịu trách nhiệm chính cho việc làm cho căng thẳng Nhật – Trung leo thang. Việc chính phủ Nhật Bản quốc hữu hóa 3 trong số 5 quần đảo bằng cách mua lại từ người chủ tư nhân không làm thay đổi bản chất tình trạng của quần đảo này. Bên cạnh đó, trong hoàn cảnh Thị trưởng Ishihara rêu rao về ý định mua lại quần đảo này để chính quyền Tokyo quản lí thì chính phủ Nhật buộc phải ngăn chặn ông ta làm được điều đó. Trong khi đó, việc Đảng Cộng sản Trung Quốc tài trợ - hoặc ít ra là dung túng – cho các hành động bạo lực đối với các doanh nghiệp và cá nhân Nhật Bản ở Trung Quốc là vấn đề hoàn toàn khác. Thêm vào đó, các động thái của Trung Quốc cản trở công việc làm ăn của các doanh nghiệp Nhật ở nước này đã đi tới mức ngang với các lệnh cấm vận kinh tế.

Tuy nhiên, một sự lựa chọn cho Nhật Bản là không làm gì cả.

Cho đến nay các hành động của Trung Quốc chưa phải là mối đe dọa nghiêm trọng. Để bảo vệ lợi ích của mình, Nhật Bản không được phép khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn. Nếu Nhật Bản phản ứng thì có thể sẽ phản tác dụng còn nếu chờ đợi nghe ngóng xem tình hình tiến triển ra sao trong vài tháng hoặc thậm chí là vài năm tới sẽ giúp tránh được rủi ro.

Thêm vào đó, chính phủ của đương kim thủ tướng Noda có thể sẽ lùi vào dĩ vàng và có khả năng bị thay thế bởi một chính phủ do cựu thủ tướng Shinzo Abe, người đã đã đến cầu nguyện tại Đền thời chiến tranh Yasukuni hồi đầu tháng này. Để thực thi chính sách về Trung Quốc một cách chủ động, Nhật Bản cần có giới lãnh đạo ổn định và chất lượng cao, thứ mà hiện nay Tokyo đang thiếu.

Nhượng bộ

Nhật Bản sẽ không cần phải từ bỏ quyền kiểm soát đối với quần đảo này.

Tuy nhiên, Nhật Bản có thể chấp nhận một số “yêu sách” của Trung Quốc, có thể bằng cách thực thi các hình thức khai thác chung, chỉnh sửa lại khu vực đánh bắt cá, vân vân.

Lợi ích của một chiến lược như trên là nó sẽ thử nghiệm nhận định rằng Đảng Cộng sản Trung Quốc không muốn tạo ra xáo trộn lớn về cuộc tranh chấp chủ quyền Senkaku nhưng buộc phải phản ứng khi hành động “quốc hữu hóa” quần đảo này của Nhật Bản khiến Trung Quốc mất mặt.

Nếu giả quyết này là đúng, thì chỉ cần Nhật Bản nhân nhượng một chút là có thể giải quyết được vấn đề. Khi điều quan trọng là các bên liên quan phải xoa dịu tình hình, thì một chiến lược như vậy sẽ giúp các bên thu về nhiều hơn những gì phải mất đi. Nếu dù Nhật Bản có nhượng bộ đến đâu mà tình hình vẫn không bớt căng thẳng, thì chúng ta đều nhận ra ý đồ của Đảng Cộng sản Trung Quốc.

Tuy nhiên, với bối cảnh chính trị nội tại của Nhật Bản như hiện nay, việc thực thi chiến lược này sẽ rất khó khăn do Nhật không có một vị thủ tướng đủ thuyết phục để nhận được sự tin tưởng của đa số các cử tri nước này.  

3 lựa chọn của Nhật Bản trong vụ Senkaku/Điếu Ngư - ảnh 2
Nhật Bản có thể nhượng bộ, đáp ứng một số “yêu sách” của Trung Quốc.

Tấn công

Vào cả 2 năm 2010 và 2012, Bắc Kinh đều có những hành động không thể chấp nhận được theo thông lệ quốc tế. Trong cả 2 lần, Trung Quốc đều mở đầu cuộc chiến tranh kinh tế với Nhật Bản (vào năm 2010 nước này cấm bán đất hiếm cho Nhật và gây trở ngại về hải quan, vào năm 2012 tổ chức các cuộc tấn công vào tài sản của doanh nghiệp Nhật ở Trung Quốc, tài trợ cho các công ty lữ hành để hủy các chuyến du lịch đến Nhật, khiến các qui trình nhập khẩu hàng Nhật Bản chậm hơn, vân vân).

Do đó, có lập luận rằng cần phải khiến Trung Quốc trả giá.

Một chiến lược tấn công sẽ được thực hiện trên 2 mặt trận.

Trên mặt trận ngoại giao, Nhật Bản cần ủng hộ vấn đề chủ quyền dựa trên tình trạng kiểm soát thực tế để giải quyết dứt điểm các cuộc tranh chấp chủ quyền của nước này. Nhật Bản sẽ thừa nhận chủ quyền tuyệt đối của Hàn Quốc đối với quần đảo Takeshima/ Dokdo và của Nga đối với quần đảo Kuriles. Khi đó, Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia duy nhất gây rắc rối do nước này là “kẻ gây rối” duy nhất trong khu vực xét về tranh chấp chủ quyền (Đài Loan cũng là một “kẻ gây rối” khác nhưng vai trò của hòn đảo này trong cuộc tranh chấp Senkaku/Điếu Ngư rõ ràng là kém quan trọng hơn). Còn Nhật Bản sau đó sẽ cải thiện quan  hệ với Seoul và có thể cả Mátxcơva.

Trên mặt trận kinh tế, thế tấn công có thể thực hiện ở vài khía cạnh. Nhật Bản có thể trì hoãn các qui trình nhập khẩu hàng hóa của Trung Quốc, tập trung vào các mặt hàng mà Nhật Bản có thể mua thay thế từ các nước khác. Ngoài ra, các hãng hàng không và công ty du lịch Trung Quốc đưa du khách Nhật Bản sang Trung Quốc du lịch sẽ bị kiểm toán, điều tra thuế lâu hơi và phải chịu các gánh nặng về hành chính khác.

Không chỉ có vậy, Nhật Bản là nguồn cung duy nhất của một số linh kiện công nghệ cao cho các nhà xuất khẩu Trung Quốc. Nhật Bản có thể giảm xuất khẩu các mặt hàng, tập trung vào các mặt hàng có vai trò then chốt đối với các tập đoàn và doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc do các quan chức cấp cao Đảng và gia đình họ sở hữu.

Một chiến lược tham vọng như trên có thể sẽ đưa ra dấu hiệu cho Bắc Kinh rằng hành vi hiếu chiến sẽ phải trả giá. Đặc biệt là chiến lược này sẽ giúp ngăn chặn những tính toán sai lầm của Trung Quốc trong tương lai để không có thêm hành động leo thang căng thẳng với Nhật Bản. Nếu dư luận tin rằng Trung Quốc đang đi trên con đường tới một cuộc chiến với Hoa Kỳ và các đồng minh thì có thể đảm bảo được hòa bình cho tương lai bằng cách buộc Bắc Kinh phải nhận ra cái giá phải trả cho các mục tiêu của nước này và cho dư luận thấy quyết tâm của Nhật Bản với sự ủng hộ của Hoa Kỳ.

Cả 3 phương án trên đều có điểm mạnh và điểm yếu.

Chiến lược thứ nhất khác 2 chiến lược kia xét về các điều kiện để thực thi. Chiến lược này không cần các nhà lãnh đạo tài năng trong khi đó 2 chiến lược còn lại cần tới các “diễn viên” chính trị xuất sắc trong nội các của Nhật Bản. Chiến lược thứ 3, và cả chiến lược thứ 2 xét về vài khía cạnh, sẽ cần có sự hợp tác chặt chẽ với Hoa Kỳ còn chiến lược 1 có thể được thực thi mà chỉ cần thông qua các kênh hợp tác thông thường với Washington.

TÙNG LÂM

Khoảnh khắc lính dù Nga bắn hạ UAV 'khủng' của Ukraine

Một lính dù Nga đã tìm được cách dùng súng ngắn bắn hạ thành công một máy bay không người lái (UAV) mang chất nổ của Ukraine.

Video Nga công phá 2 hệ thống tên lửa Mỹ ở tây nam Ukraine

Bộ Quốc phòng Nga vừa công bố đoạn video quay cảnh quân đội nước này tấn công, phá hủy 2 hệ thống tên lửa đất đối không Patriot do Mỹ chế tạo ở vùng Odessa, tây nam Ukraine.

Dàn tên lửa hiện đại của Nga trở thành ‘khắc tinh’ của F-16 ở Ukraine

Dàn tiêm kích F-16 mà các nước NATO hứa chuyển cho Ukraine sẽ bị các tên lửa hiện đại của Nga săn lùng, và tiêu diệt giống như cuộc tấn công đã phá hủy 5 chiếc Su-27 gần đây.

Nga hé lộ phiên bản xuất khẩu của hệ thống phòng không tầm ngắn Komar

Hệ thống tên lửa phòng không tầm ngắn Komar của Nga cung cấp khả năng phòng thủ tầm ngắn cho tàu chiến nhỏ và tàu hỗ trợ có lượng giãn nước lên tới 50 tấn.

Nga lần đầu ra mắt xuồng không người lái tại triển lãm quốc phòng

Nga vừa ra mắt xuồng không người lái “Vizir”, “Orkan”, “BEK-1000” tại Triển lãm Quốc phòng Hàng hải quốc tế FLEET-2024.

Video UAV Nga phóng lưới 'tóm gọn' UAV của Ukraine

Quân đội Nga đã triển khai loại máy bay không người lái (UAV) mang tên Setkomet có khả năng phóng lưới để "bắt" các UAV của Ukraine.

FPV Nga truy đuổi, hạ gục xe tăng Mỹ viện trợ cho Ukraine trong đêm

Một binh sĩ điều khiển máy bay không người lái góc nhìn thứ nhất (FPV) của Nga kể lại vụ truy đuổi, tấn công phá hủy xe tăng Abrams do Mỹ viện trợ cho Ukraine vào ban đêm.

Nữ hành khách người Việt khỏa thân ở sân bay Philippines vì bị phạt quá hạn visa

Một nữ hành khách người Việt đã bất ngờ khỏa thân tại sân bay Ninoy Aquino (Philippines) sau khi được yêu cầu trả thêm phí quá hạn visa.

Video lữ đoàn biệt kích Ukraine vô hiệu hóa xe tăng ‘mai rùa’ Nga bằng UAV

Chỉ với những chiếc UAV cảm tử, Lữ đoàn biệt kích biệt lập số 71 Ukraine đã khiến xe tăng ‘mai rùa’ của Nga hư hại nặng.

Video Ukraine phóng tên lửa nước ngoài, phá hủy S-400 của Nga ở Donetsk

Quân đội Ukraine đã phóng tên lửa đạn đạo ATACMS, phá hủy hệ thống phòng không S-400 Triumf của Nga ở khu vực Donetsk.

Đang cập nhật dữ liệu !