Xử vụ Vinashin: Tranh tụng căng thẳng!

> Ngày thứ 2 xử vụ Vinashin: Nhiều bị cáo không thừa nhận trách nhiệm

> Ông Phạm Thanh Bình biện hộ việc mua tàu Hoa Sen

Các bị cáo tại phiên tòa

Kết thúc phần xét hỏi chiều qua (29/3), buổi sáng, HĐXX chuyển sang phần tranh tụng, đại diện VKS đã đọc bản luận tội về các hành vi cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng của 9 bị cáo gồm Phạm Thanh Bình, nguyên chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Vinashin; Trần Quang Vũ, nguyên Tổng giám đốc Vinashin; Trần Văn Liêm, nguyên Trưởng ban kiểm soát tập đoàn; Nguyễn Văn Tuyên, nguyên Giám đốc công ty cổ phần Công nghệ tàu thủy Hoàng Anh cùng các bị cáo: Nguyễn Tuấn Dương, Tô Nghiêm, Trịnh Thị Hậu, Hoàng Gia Hiệp, Đỗ Đình Côn là nguyên các cán bộ ở Vinashin.

Bị cáo Phạm Thanh Bình - nguyên Chủ tịch HĐQT Vinashin

* Cụ thể, Nguyễn Thanh Bình cùng các đồng phạm đã không tuân thủ quy định của pháp luật, không thực hiện đúng chỉ đạo của Chính phủ và cố ý làm trái các quy định của Nhà nước trong việc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại các dự án: Dự án mua tàu Hoa Sen gây thiệt hại cho nhà nước số tiền hơn 469,5 tỷ đồng; dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện Sông Hồng (tỉnh Nam Định) là hơn 316,5 tỷ đồng; Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy nhiệt điện Diezel Cái Lân gây thiệt hại hơn 66,5 tỷ đồng; Dự án đầu tư tàu Bình Định Star gây thiệt hại hơn 30,4 tỷ đồng và việc bán vỏ tàu Bạch Đằng Giang gây thiệt hại hơn 27,3 tỷ đồng. Tổng thiệt hại do hành vi phạm tội của các bị can trong vụ án đã gây ra là hơn 910 tỷ 471 triệu đồng.

Phần luận tội của đại diện VKS kéo dài hơn một tiếng, VKS đề nghị mức án đối với các bị cáo theo khoản 3 điều 165 Bộ Luật hình sự từ 10 đến 20 năm là hoàn toàn đúng người đúng tội trong khuôn khổ pháp luật.

VKS đề nghị tòa xử phạt Phạm Thanh Bình, nguyên chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Vinashin từ 19 đến 20 năm tù.

Bị cáo Trần Quang Vũ, từ 11 đến 12 năm tù; Bị cáo Trần Văn Liêm, từ 17 đến 18 năm tù; Bị cáo Nguyễn Văn Tuyên, từ 15 đến16 năm tù; Bị cáo Nguyễn Tuấn Dương, từ 3 đến 4 năm tù; Bị cáo Tô Nghiêm, từ 17 đến 18 năm tù; Bị cáo Trịnh Thị Hậu, từ 13 đến14 năm tù; Bị cáo Hoàng Gia Hiệp, từ 12 đến13 năm tù. Bị cáo Đỗ Đình Côn từ 11 đến 12 năm tù.

Cả 8 bị cáo nêu trên (trừ Nguyễn Tuấn Dương) đều bị truy tố theo khoản 3 tội Cố ý làm trái quy định của nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Riêng bị cáo Nguyễn Tuấn Dương, nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Đầu tư Cửu Long đã được thay đổi tội danh từ tội cố ý làm trái quy định nhà nước gây hậu quả nghiêm trọng sang tội sử dụng trái phép tài sản. Dương bị đề nghị mức án 3 - 4 năm tù giam.

Ngoài ra, bị cáo Phạm Thanh Bình, Trần Văn Liêm, Hoàng Gia Hiệp còn phải bồi thường cho Công ty Viễn Dương 650 tỉ đồng và lãi suất vì sai phạm trong dự án tàu Hoa Sen.

Trong dự án nhiệt điện Sông Hồng, Phạm Thanh Bình, Nguyễn Văn Tuyên phải bồi thường cho Công ty Hoàng Anh 23 tỉ đồng và lãi suất.

Phạm Thanh Bình, Tô Nghiêm liên đới bồi thường cho Công ty cổ phần CNTT Cái Lân 32 tỉ đồng vì sai phạm trong dự án mua nhà máy nhiệt điện Cái Lân.

Trần Quang Vũ chịu trách nhiệm bồi thường cho Công ty Nam Triệu 18 tỉ đồng và lãi suất vì đã làm trái trong vụ bán vỏ tàu Bạch Đằng Giang.

Nguyễn Tuấn Dương phải bồi thương cho Công ty Cửu Long 20 tỉ vì sai phạm trong dự án xây dựng nhà máy nhiệt điện Sông Hồng tại Nam Định.

* Tại phần tranh tụng cuối buổi sáng, luật sư Chu Đông, bào chữa cho bị cáo Phạm Thanh Bình, nguyên chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Vinashin. Luật sư Đông trình bày về quá trình công tác, thành tích của bị cáo Bình quá nhiều khiến chủ tọa phiên Tòa phải đề nghị luật sư trình bày thẳng quan điểm.

Luật sư cho rằng, các quyết định của bị cáo Bình đều thông qua HĐQT. Bị cáo chỉ là người ký sau khi đã được thông qua. Tập đoàn Vinashin là tập đoàn thí điểm, bị cáo vừa là Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ, thí điểm có nhiều cái mới. Về dự án tàu mua tàu Hoa Sen, mặc dù bị cáo Phạm Thanh Bình cho rằng mình hiểu lầm ý kiến chỉ đạo của Chính phủ nhưng theo quan điểm của Luật sư Đông, qua nghiên cứu hồ sơ thấy rằng bị cáo Phạm Thanh Bình không chỉ đạo làm trái chủ trương của Chính phủ đối với hành vi mua tàu Hoa Sen.

Theo luật sư, ngày 08/4/2006 Hội đồng quản trị Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam họp ra nghị quyết đầu tư Tuyến vận tải cao tốc Bắc Na. Trước đó, sau khi có nghị quyết của HĐQT Tập đoàn VINASHIN, ngày 11/4/2007 Công ty TNHH một thành viên Vận tải Viễn Dương VINASHIN gửi nhiệm vụ thư cho Viện Khoa học công nghệ Tàu thủy lập dự án, trong đó có việc mua tàu Hoa Sen để chạy thử nghiệm.

Đến 20/9/2007 ký HĐ mua tàu và làm các thủ tục đăng ký kiểm định theo Quy định của PL. Tàu được đưa vào khai thác thử nghiệm từ tháng 12/2007. Như vậy bị cáo Phạm Thanh Bình đã chỉ đạo làm đúng chủ trương của Chính phủ, không phải là làm trái.

Theo luật sư Đông, nghị quyết mua tàu cao tốc để xây dựng tuyến đường mòn trên biển này được đưa ra trên cơ sở của đế án phát triển của Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam do Chính phủ phê duyệt và thuộc chương trình hành động của Chính phủ ( NQ 27/2007).

Đây là đề án của Quốc gia có tầm quan trọng chiến lượng đối với đất nước, mang ý nghĩa kinh tế, an ninh quốc phòng trên biển rất lớn ( ví như đường mòn HCM trên biển trong chiến tranh). Đầu tư nhanh rẻ hơn nhiều so với việc đầu tư đường sắt, đường bộ. không bị ảnh hưởng bởi sạt lở, lũ lụt, tai nạn…Tham gia tích cực vào an ninh quốc phòng trên biển, cứu nạn trên biển. Những con tàu này sẽ là những Đảo chủ quyền Việt Nam di động trên biển Đông và vịnh Bắc bộ.

Luật sư Đông phân tích, đây là loại tàu có thể làm sân bay trực thăng, trang bị xuồng cao tốc cấp cứu, trạm thu phát tín hiệu vệ tinh nếu 100 hải lý có một con tầu hoạt động thì mọi hoạt động trên biển khác rất hiệu quả. Với tầm quan trọng như vậy đáng lẽ ra nhà nước phải đầu tư chứ không phải tiền Tập đoàn VINASHIN phải đi vay bằng chính uy tín như đã nêu ở trên.

Ngoài quan điểm bị cáo Phạm Thanh Bình không làm trái ý kiến chỉ đạo của Chính Phủ như đã nêu. Tập đoàn VINASHIN đã mua một số tàu cũ và đã làm công văn xin ý kiến Bộ Giao thông vận tải như tàu ASIAN 34.000 tấn và được Bộ Giao thông vận tải trả lời tại công văn số 4884/BGTVT – VT ngày 14/8/2006 “… mua tàu thuộc thẩm quyền của Tập đoàn Công nghiệp tàu thủy Việt Nam …” do vậy việc đầu tư mua tàu Hoa Sen là hoàn toàn đúng theo quy định của pháp luật, không thể gọi là trái quy dịnh của PL được.

Việc chỉ định thầu mua tàu Hoa Sen là tàu cũ với lý do, một là theo quan điểm của Tập đoàn tiết kiệm kinh phí đầu tư. Tàu Hoa Sen chỉ bằng ½ giá mua mới cùng loại; Hai là khai thác được ngay và lấy mẫu đóng tầu mới; Ba là không đấu thầu do không có nhiều để so sánh.

Phê duyệt dự án là trách nhiệm của bị cáo Phạm Thanh Bình sau khi có nghị quyết của HĐQT Tập đoàn VINASHIN nhưng chưa có thẩm định là không đúng quy trình với lý do cấp bách nếu không mua thì mất cơ hội. Song cũng không liên quan đến thiệt hại của tàu Hoa Sen, không phải hậu quả của hành vi đó. Việc bảo lãnh, cho công ty Viễn Dương vay là do các bộ phận chuyên môn đề xuất và trách nhiệm của bị cáo Phạm Thanh Bình là tạo điều kiện cho cấp dưới hoàn thành nhiệm vụ.

Luật sư tranh tụng, đối với khoản thiệt hại mà vị đại diện VKS Hải Phòng quy kết thay đổi đối với cáo trạng mặc dù bỏ khoản thủng tàu, bỏ khoản lãi vay thì đương nhiên không còn thiệt hại theo cáo trạng, vậy số tiền 650 tỷ 538 triệu lấy ở đâu? Tính toán thế nào?.

Cũng theo luật sư Đông, nguyên nhân khách quan của thiệt hại. Vết nứt đáy tàu là rủi ro không phải lỗi của bị cáo Phạm Thanh Bình, không phải lỗi mua tàu. Đó là vết nứt tiềm ẩn và tàu Hoa Sen đã được Đăng ký kiểm định. Đã khai thác 6 tháng, mới vận chuyển 39 chuyến hàng được Thanh tra Bộ Tài chính đánh giá là hiệu quả, lượng khách ngày càng tăng thời điểm 4/2008.

Thêm vào đó, suy thoái, khủng khoảng kinh tế thế giới cuối năm 2008 làm ảnh hưởng rất lớn đến vận tải biển, do các hoạt động kinh doanh, sản xuất khác sa sút, giá vận chuyển giảm. Ngoài ra giá dầu tăng (trong thời điểm lập dự án Giá dầu là 400 USD/tấn đến thời điểm vận hành giá dầu là 800USD/tấn tăng gấp đôi ).

Ngoài ra khi xây dựng đề án tuyến đường biển cao tốc Bắc Nam ngoài những lợi ích về Quốc phòng, an ninh, chủ quyền Biển Đông có cơ sở, niềm tin về lợi ích kinh tế lớn, do vậy thì việc chạy thử nghiệm một con tàu lỗ vốn cũng là chuyện bình thường.

Đối với lãi vay trong hoạt động sản xuất kinh doanh thương mại trong thời điểm thực hiện dự án không được gọi là lỗ vốn. Vay thương mại đương nhiên phải trả lãi và lãi phải được tính vào mức đầu tư trong dự án. Khi dự án chưa khai thác hết vòng đời của dự án thì việc lỗ lãi đó chỉ là tạm thời.

Những thất thoát, lỗ vốn nêu trên, không nên, không được gọi là thiệt hại mà chỉ là lỗ trong quá trình kinh doanh, trong quá trình thực hiện dự án. Nó sẽ được bù đắp khi có lãi, được bù đắp vào những năm sau của dự án (theo dự án được phê duyệt có thời gian là 16 năm và 5 năm đầu dự án xác định là lỗ vốn ). Cách tính thiệt hại cũng không chuẩn của hội đồng giám định, như lãi vay, phí vay tính đến thời điểm giám định 31/7/2010 kết luận đó là thiệt hại.

Từ những quan điểm nêu trên đối với việc mua tàu Hoa Sen, Luật sư Đông cho rằng chưa có đủ cơ sở kết luận bị cáo Phạm Thanh Bình làm trái gây hậu quả nghiêm trọng. Đó là, hành vi bị cáo Phạm Thanh Bình đã khai nhận (vì lợi ích nhà nước, lợi ích của Tập đoàn VINASHIN ). Hậu quả không có, hoặc không gọi là thiệt hại. Đề nghị tòa xem xét lại nội dung VKS truy tố bị cáo về tội cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và giảm tội cho bị cáo Phạm Thanh Bình.

Luật sư Nguyễn Hồng Vân bào chữa cho bị cáo Phạm Thanh Bình, đối với dự án nhiệt điện Sông Hồng, theo luật sư Vân thì dự án này tập đoàn đã có chủ trương để phát triển cho những hoạt động của tập đoàn.

Với dự án đầu tư xây dựng nhà máy nhiệt điện Diezen Cái Lân, về thiệt hại luật sư Vân không đồng ý cách tính thiệt hại, mong HĐXX xem xét để giảm tội cho bị cáo Bình. Bị cáo không cố tình làm trái luật.

Tiếp phần tranh tụng luật sư Đỗ Ngọc Quang, bào chữa cho bị cáo Trần Văn Liêm, nguyên Trưởng ban kiểm soát tập đoàn Vinashin.

Luật sư Quang cho rằng, bị cáo Trần Văn Liêm có sai phạm nhưng không đến mức phải chịu trách nhiệm hình sự. Việc xác định chủ đầu tư trong mua tàu Hoa Sen, bị cáo Liêm không thể phạm tội cố ý làm trái dù Liêm có làm một số công việc của chủ đầu tư vì chủ tàu là Vinashin. Luật sư cho rằng Liêm chỉ thực hiện theo chỉ đạo của Bình, mang tiếng là chủ đầu tư nhưng không có quyền hành gì.

Tại phiên tòa, bị cáo Liêm trình bày; " VKS luận tội tôi gần tương đương với anh Bình. Tôi là công ty con. Anh Bình là thống soái, tôi phải chấp hành mệnh lệnh trên giao. Với trách nhiệm của mình tôi không thể từ chối lệnh trên. Thứ hai tập đoàn quyết tâm xây dựng tuyến cao tốc bắc nam, Hoa Sen như một chiến sĩ tiên phong để thử nghiệm cho Tập đoàn mở tuyến. Tôi cũng phải chỉ đạo công ty thực hiện chỉ đạo của tập đoàn. Nhiều lúc tôi ý kiến, nhưng cuối cùng vẫn phải thực hiện ý kiến tập đoàn. Nay thực sự rất buồn, vinh quang chưa thấy đâu mà đã xảy ra thế này"

Luật sư Trương Thị Pha, bào chữa cho bị cáo Trịnh Thị Hậu cho rằng, VFC chỉ có trách nhiệm tìm nguồn tiền để thực hiện dự án mua tàu Hoa Sen, không có căn cứ nói Hậu đồng phạm với Liêm, Bình, không thể nói Hậu cố ý làm trái. Cách tính của Vinacontrol không biết có phù hợp với quy định không, như thẩm định tiêu hao nhiên liệu khi tàu không có ở bờ, Việt Nam không có con tàu nào có kích cỡ như trên để căn cứ so sánh, thẩm định giá chỉ làm thông qua website, thiệt hại chưa xảy ra.

Luật sư Nguyễn Hồng Bách bào chữa cho bị cáo Hậu đề nghị HĐXX không buộc tội Hậu tội cố ý làm trái, cáo buộc của VKS đối với bị cáo không đúng, bị cáo Hậu không làm trái không gây ra hậu quả.

Sau phần trình bày của luật sư, bị cáo Hậu trình bày trước HĐXX rằng việc VKS cáo buộc bị cáo quanh co chối tội là không đúng vì đã đã thừa nhận hành vi của mình nhưng không cố ý làm trái trong các dự án mua tàu Hoa Sen, nhà máy nhiệt điện và tàu Bình Định Star.

Luật sư Trương Thị Nam Vân bào chữa cho bị cáo Hoàng Gia Hiệp, nguyên là cán bộ tập đoàn Vinashin cho rằng việc giải ngân của bị cáo Hiệp là đúng trình tự. Cáo trạng xác định sai vai trò của bị cáo Hiệp. Các hành vi bị cáo thực hiện không vi phạm quy chế cho vay của NHNN.

Luật sư Trương Anh Tuấn bào chữa cho bị cáo Hiệp, đề nghị VKS giải thích cách tính về thiệt hại tăng của tàu Hoa Sen.

Luật sư Trần Hồng Phúc bào chữa cho bị cáo Trần Quang Vũ cho rằng, không đủ cơ sở cáo buộc thân chủ cố ý làm trái gây hậu quả nghiêm trọng. Theo vị luật sư này, tàu Bạch Đằng Giang khi mua về năm 2001 là tàu sắt vụn, sau đó được hoán cải, sau khi chở một chuyến về thì bị đắm, được đưa lên neo đậu một chỗ cho đến khi bàn giao cho Nam Triệu. Bạch Đằng Giang là tài sản của Nam Triệu, cho nên Nam Triệu không phải hỏi ý kiến của Tập đoàn khi bán.

Đa số các luật sư đều cho rằng, sở dĩ thân chủ của mình có những hành vi vi phạm là do chủ trương từ Tập đoàn Vinashin, do chỉ đạo của cấp trên, khó khăn về kinh tế nói chung hoặc những lý do khách quan khác. Các luật sư tranh tụng đến 18 giờ cùng ngày vẫn chưa kết thúc.

Infonet tiếp tục đưa tin về phiên xử...

Xuân Hải