Xe không chính chủ: “Di chứng” từ "mỗi người chỉ 1 xe" (Bài 1)
Xe không chính chủ vì... hết quyền đăng ký
Trong hành trình đi tìm chủ nhân cho chiếc xe của mình chị Đỗ Thị Ngà (trú tại Hà Đông) không giấu nổi sự mệt mỏi: “Năm 2004 khi có quy định mỗi người chỉ được đăng ký một xe máy, tôi đành phải mua xe cũ của một người quen mà người quen này lại mua lại từ người khác. Chiếc xe đăng ký từ năm 1999. Giờ thì phải vất vả đi tìm chủ cũ mà không biết họ có còn ở đó hay không. Không biết có thể sang tên đổi chủ được hay không”
Hóa ra, căn nguyên chiếc xe không chính chủ này lại xuất phát từ quy định “mỗi người chỉ được đăng ký một mô tô hoặc xe gắn máy”. Cách đây không lâu, năm 2003, Bộ Công an ra thông tư 02 ngày 13/01/2003 hướng dẫn tổ chức cấp đăng ký, biển số phương tiện giao thông cơ giới đã quy định: "...Mỗi người chỉ được đăng ký 1 xe môtô hoặc xe gắn máy". Quy định này đã hạn chế quyền sở hữu của công dân, được quy định tại điều 58 Hiến pháp năm 1992, vi phạm điều 169 của Bộ Luật dân sự là công dân có quyền sở hữu tài sản không bị hạn chế về số lượng, giá trị.
Tính hợp hiến, hợp pháp của văn bản này đã được bàn rất kỹ, cuối cùng quy định này đã bị bãi bỏ. Nhưng 2 năm thực hiện quy định này đã góp phần tạo ra một “di chứng” không hề nhỏ về xe không chính chủ. Những người đã đăng ký một xe chót chuyển nhượng cho người khác mà không làm sang tên đổi chủ nay muốn mua một xe mới lại phải nhờ người khác đăng ký hộ xe cho mình. Một tình huống khác một người đã sở hữu nhiều xe, sử dụng cho bản thân mình thì chỉ có một xe được mang tên mình còn những xe khác đều phải là sản phẩm “không chính chủ”. Thậm chí có người vì “chót” bán quyền đăng ký xe của mình, đến khi có nhu cầu mua xe lại phải mua xe... không chính chủ từ người khác.
Sau thời gian sử dụng xe quá dài, nhiều người "mua lại" suất đăng ký xe của người khác, qua cò, qua người giới thiệu, giờ chẳng biết tìm chủ nhân “chính chủ” xe của mình ở đâu. Nhiều người đành nhắm mắt đi liều... mà không thể tìm được chính chủ để sang tên, đổi chủ.
![]() |
"Mỗi người chỉ được đăng ký một xe mô tô hoặc xe gắn máy", quy định góp phần tạo ra xe không chính chủ. Nguồn: Internet |
Người Hà Nội phải đi xe biển... ngoại tỉnh
Sau khi Bộ Công an ra thông tư 02 thì cũng trong năm đó, UBND Hà Nội cũng ra quyết định thí điểm dừng đăng ký xe ở 7 quận nội thành (ban đầu là 4 quận). Theo nhiều chuyên gia pháp luật việc làm này của Hà Nội vi phạm Hiến pháp rất rõ. Cụ thể vi phạm quyền sở hữu tài sản của mỗi công dân. Mãi đến giữa tháng 12 năm 2005, UBND thành phố mới ra quyết định số 221/QĐ-UB về bãi bỏ việc thí điểm ngừng đăng ký xe máy tại 7 quận nội thành, bắt đầu áp dụng đăng ký đăng ký xe máy trên toàn thành phố. Chưa có đánh giá cụ thể về số xe không chính chủ do tác động của chính sách này nhưng những tác động đến vấn đề xe không chính chủ tại Hà Nội có thể nhìn thấy rõ.
Muốn chia sẻ cho học sinh biết về hậu quả của chính sách không thực tiễn, một giảng viên trường Đại học Luật chia sẻ: “Năm 2004, con tôi vào đại học, nhà xa trường, hơn nữa trước đó đã hứa với con ‘đỗ đại học sẽ mua xe’. Đúng lúc đó thì Hà Nội dừng đăng ký xe tại 7 quận nội thành, tôi biết chắc trước sau quy định này sẽ bị dừng nhưng chờ mãi đến cuối 2004 vẫn không thay đổi. Thương con đi xa vất vả, đường lại không tiện xe bus, gia đình tôi phải cắn răng nhờ cò mồi tìm người đăng ký hộ xe ở ngoại tỉnh. Chi phí “mua” một suất đăng ký như vậy cũng thêm 3 triệu nữa. Và nặng nề hơn bây giờ phải đi xe không phải mang tên mình và mang biển ngoại tỉnh.”
![]() |
Còn đó nỗi lo bị phạt vì đi xe không chính chủ của Người Hà Nội đi xe ngoại tỉnh. Nguồn Internet |
Bà Nguyễn Thị Hiền, (Phố Đội Cấn, Ba Đình), cũng trong tình trạng đó chia sẻ: “Nhà tôi ở quận Ba Đình, là quận đầu tiên áp dụng quy định này, đúng thời điểm đó con tôi cũng đến tuổi trưởng thành cần xe đi lại. Cực chẳng đã tôi phải nhờ người ở quê, đứng tên đăng ký xe hộ”
Như vậy dù chưa có thống kê có bao nhiêu trường hợp xe không chính chủ do chính sách này mang lại nhưng không thể phủ nhận có một số xe không chính chủ là “di chứng” của 2 quy định về đăng ký xe máy kể trên. Chính sách đã bị bãi bỏ do không hợp hiến, không hợp pháp nhưng hậu quả thì người phải “khắc phục” không phải ai khác chính là người dân. Khi quy định xử phạt xe không sang tên đổi chủ, người dân loay hoay đi tìm chính chủ của chiếc xe mình đang đi nhưng tìm đâu có dễ.
Bài 2: Hành trình đi tìm "chính chủ" cho xe