Vụ khủng bố ở Brussels phơi bày “tử huyệt” của tình báo Bỉ

Abdeslam được cho là giữ vai trò người tìm mua kíp nổ, phục vụ cho vụ khủng bố ở Pháp, hồi trung tuần tháng 11/2015.

Sau khi Abdeslam bị bắt, các cơ quan tình báo ở châu Âu vừa phải đối diện với những lời chỉ trích gay gắt vì người này đã thản nhiên dùng giấy phép lái xe qua mặt cơ quan chức năng.

Còn Abdelhamid Abaaoud – nghi can được cho là giữ vai trò cầm đầu trong vụ khủng bố, có thể đã quay trở lại Syria nhiều lần, qua con đường tị nạn ở Hy Lạp mà không hề bị phát hiện.

Bức ảnh không rõ ngày tháng chụp, đăng chân dung Abdelhamid Abaaoud trên tờ Dabiq – tạp chí tiếng Anh của IS. Nguồn: AP

Nhiều nghi can khác tham gia vụ tấn công khủng bố Paris được cho là có nguồn gốc hoặc có liên kết tới quận nghèo Molenbeek ở Brussels, vốn đã nằm trong tầm ngắm của các cơ quan tình báo từ sau vụ tấn công tòa soạn báo Charlie Hebdo hồi tháng 1/2015.

Quận trưởng Molenbeek cho biết, địa phương này được mệnh danh là “hang ổ của khủng bố” bởi số lượng các đối tượng bị nghi ngờ dính líu tới các tổ chức thánh chiến từng sống ở đây – tính đến tháng 11/2015 – đã lên tới con số 80 người. Trong đó, có Salah Adbeslam và anh em Brahim, những nghi can trong vụ tấn công Paris.

Cảnh sát Bỉ trong một chiến dịch an ninh ở khu vực ngoại vi Molenbeek, Brussels. Nguồn: Reuters

Nước Bỉ đã phải hứng chịu những lời chỉ trích nặng nề từ giới truyền thống Pháp, kể từ sau vụ tấn công Paris. Tờ Le Monde gọi nước Bỉ là “ngôi nhà sạch sẽ giành cho chủ nghĩa thánh chiến” và có nguy cơ trở thành “một quốc gia thiếu vắng thể chế”.

Mở rộng mạng lưới khủng bố

Trả lời phỏng vấn Sputnik, chuyên gia thuộc Trung tâm nghiên cứu cấp tiến và bạo lực chính trị quốc tế (ICSR) tại ĐH King, London , tiến sĩ Shiraz Maher cho biết: “Những gì xảy ra giống như là cuộc tấn công này đã được lên kế hoạch và chuẩn bị kỹ lưỡng từ lúc xảy ra vụ bắt giữ Salah Addesalam, một trong những nhân vật có vai trò chủ chốt trong cuộc tấn công khủng bố Paris hồi tháng 11 năm ngoái”.

“Nó cho thấy sự tồn tại và bành trướng hết sức phức tạp của mạng lưới khủng bố ở Bỉ, mà hậu quả là những vụ khủng bố diễn ra liên tiếp tính từ vụ ở Pháp cuối năm 2015”.

“Nghiên cứu của chúng tôi chỉ ra rằng, Bỉ tập trung nhiều tay súng thánh chiến chạy khỏi Syria nhiều hơn bất kỳ quốc gia châu Âu nào, gần gấp đôi so với ở Pháp và 4 lần so với ở Anh”, tiến sĩ Maher cung cấp thông tin và gửi cho Sputnik thống kê chứng minh nhận định của mình.

Sự thất bại của tình báo

Dựa vào các báo cáo do phía cảnh sát cung cấp, Đài phát thanh Nhà nước Bỉ vừa cho biết, đã tìm thấy ví dụ hiển nhiên về sự suy giảm hiệu quả của hoạt động tình báo khi chỉ ra rằng, trước vụ tấn công Paris, bí danh của phần tử khủng bố đã xuất hiện trong cơ sở dữ liệu của cảnh sát Bỉ nhưng không hề có trong cơ sở dữ liệu trung ương.

Báo cáo tiết lộ, cơ quan tình báo đã nhận được thông tin về các kế hoạch tuyển mộ thanh niên tình nguyện tham gia các nhiệm vụ thánh chiến của Abdelhamid Abaaoud từ hồi tháng 7/2014.

Thông tin từ cơ sở đã dẫn tới khả năng nhận diện anh em Abdeslam là các đối tượng tiềm tàng. Tuy nhiên, công tác tổng hợp thông tin của cơ quan tình báo lại diễn ra khá chậm, phải tới tháng 1/2015 mới có các báo cáo về các đối tượng này. Việc hạn chế chia sẻ thông tin giữa các cơ quan tình báo đã dẫn tới hậu quả trên.

Báo cáo đưa ra nhận định, trong cuộc chiến chống khủng bố, tình báo Bỉ đã thất bại về mặt kỹ thuật, các giải pháp công nghệ thông tin đã không được giải quyết và cơ quan này thiếu các nhân viên có năng lực.

Mở cửa biên giới

Ngoài việc phê phán năng lực tình báo của cơ quan chức năng, dư luận còn tập trung vào việc kiểm soát biên giới nội khối châu Âu – vẫn được gọi là không gian Schengen. Chính chính sách tự do đi lại đã giúp cho Abaaoud và đồng phạm đi lại giữa Pháp và Bỉ để chuẩn bị và thực hiện các cuộc tấn công khủng bố.

Cơ quan tình báo Pháp đã thẩm vấn một phần tử thánh chiến –đối tượng đã quay trở lại Syria hồi tháng 6/2015 và biết được rằng, người này đã gặp Abdelhamid Abaaoud, một trong những nghi can tham gia vụ khủng bố Paris, làm thiệt mạng 130 người và bị thương hàng trăm người trong các vụ tấn công liên hoàn.

Theo lời kể của nghi can, Abdelhamid Abaaoud đã thảo luận về các mục tiêu ở Pháp và đề cập tới khả năng thực hiện các cuộc tấn công với quy mô thảm sát. Khi đó, Abaaoud đã nói rằng, “hãy tìm kiếm những mục tiêu dễ dàng, như các cuộc hòa nhạc chẳng hơn, nơi mà sẽ có nhiều người. Hãy tưởng tượng, đó là một buổi biểu diễn nhạc rock ở một quốc gia châu Âu. Nếu chúng tôi vũ trang cho anh, anh có sẵn sàng bắn vào đám đông hay không?”.

Một trong những mục tiêu của vụ tấn công Paris là nhà hát Bataclan. Con số thiệt hại về nhân mạng ở đây lên tới 130 người. Một mục tiêu đông người hiện diện khác là Sân vận động Stade de France, nơi diễn ra trận thi đấu bóng đá và cũng là nơi tập trung nhiều quán cà phê, nhà hàng.

Giám đốc cơ quan luật pháp châu Âu Rob Wainwright nói rằng, Hội đồng lập pháp châu Âu từ tháng 11/2015 đã xem xét khả năng mở rộng diện chia sẻ thông tin thu thập về các phần tử thành chiến giữa các cơ quan tình báo để ngăn ngừa tốt hơn những vụ khủng bố có thể xảy ra trong tương lai. “Chúng tôi chắc chắn rằng đã có khoảng 2.000 cái tên trong hệ thống. Nếu việc chia sẻ diễn ra, sẽ có ít nhất 5.000 cái tên của những đối tượng từng tới Syria hay Iraq”, ông Rob Wainwright cho biết.

Nội dung được thực hiện qua tham khảo nguồn tin từ Sputnik, hãng thông tấn mới của Nga khai trương ngày 10/11/2014, có quy mô toàn cầu để cạnh tranh trên thị trường truyền thông thế giới. Sputnik thay thế các dịch vụ truyền thông tiếng nước ngoài của hãng thông tấn RIA Novosti và đài phát thanh Tiếng nói nước Nga.