Vì sao Hiệp định TPP đổi tên thành CPTPP?

Sau 4 vòng đàm phán, Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP, và TPP-11 sau khi Mỹ rút lui) đã được thống nhất đổi tên thành Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).

Trả lời câu hỏi của phóng viên về việc thay đổi tên hiệp định, Bộ trưởng tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi giải thích: “Trước đây là TPP với đầy đủ 12 thành viên, và sau khi Mỹ rút khỏi đã được tạm gọi là TPP-11. Tuy nhiên, sau nhiều vòng đàm phán trong năm nay, các Bộ trưởng đã đi đến thống nhất đặt tên gọi mới cho hiệp định này là CPTPP. Tên gọi mới khi Mỹ rút đi thì tên cũng sẽ phải khác đi. Chúng tôi đã thảo luận nhiều về vấn đề tên gọi. Câu chuyện ở đây không chỉ thương mại mà còn đầu tư, sở hữu trí tuệ, và nhiều vấn đề, nguyên tắc khác”.

Bộ trưởng tái thiết kinh tế Nhật Bản trả lời phỏng vấn báo chí trưa 11/11 tại Trung tâm báo chí quốc tế ở Đà Nẵng. Ảnh: Xuân Phú

Bộ trưởng Motegi cho biết thêm, đây là một hiệp định toàn diện, bao gồm rất nhiều lĩnh vực rộng lớn và về bản chất là một hiệp định cao hơn, tiến bộ hơn so với các hiệp định trước đây trên thế giới, chính vì vậy nên đổi tên thành toàn diện và tiến bộ.

Bộ trưởng Công thương Trần Tuấn Anh cũng nhất trí với Bộ trưởng kinh tế Nhật Bản, đồng thời nhấn mạnh thêm rằng: “Đây không chỉ đơn giản là sự khác biệt giữa 11 thành viên và 12 thành viên như ban đầu. Vấn đề ở đây là chúng tôi đã đạt được sự thống nhất tuyệt đối rằng 11 thành viên phải duy trì một hiệp định với các tiêu chuẩn cao, một hiệp định toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, không chỉ là thị trường, cải cách thương mại… Vì lý do này, trong tình hình mới, các thành viên còn lại đã quyết tâm đi đến hết con đường và cả 11 Bộ trưởng đều đồng thuận rằng tên gọi toàn diện và tiến bộ là phù hợp nhất với chặng đường mới này”.

Bộ trưởng tái thiết kinh tế Nhật Bản tiếp lời: “Chúng tôi đã đạt được đồng thuận trong thời gian rất ngắn, chỉ trong vòng hơn 2 tháng. Vẫn còn một số tranh luận nhưng tại Đà Nẵng lần này chúng tôi đã quyết tâm đạt được kết quả cuối cùng. Trong 8.000 trang tài liệu của thỏa thuận TPP thì chỉ có 20 điều khoản là tạm hoãn, và chúng tôi đang duy trì một thỏa thuận chất lượng cao như TPP-12”.

Cũng tại cuộc họp báo, Bộ trưởng phụ trách tái thiết kinh tế Nhật Bản Toshimitsu Motegi cho biết, nhiều thành viên đã đề xuất các điều khoản tạm hoãn. Nhưng nếu đi quá sâu vào việc này có thể dẫn đến đổ vỡ thỏa thuận. Do đó, mỗi thành viên đã liệt kê danh sách điều khoản tạm hoãn cần có giới hạn để các thành viên có thể sớm đạt được thỏa thuận chung.

Cũng theo Bộ trưởng Toshimitsu Motegi, bản chất của thỏa thuận là tất cả mọi quốc gia đều đồng ý được, đó là thỏa thuận có chất lượng cao, cân bằng, có thực chất. Nếu đặt nhiều điều khoản quá ngặt nghèo thì có những thành viên muốn rời bỏ thỏa thuận này, nhưng trong trường hợp này, cả 11 thành viên đều đạt được đồng thuận.

Việc “đóng băng” hay treo một số điều khoản của thoả thuận là biện pháp dễ nhất cho các nước vào lúc này để có thể tiếp tục triển khai.

TPP được ký kết chính thức giữa 12 nước tham gia gồm Mỹ, Canada, Mexico, Peru, Chile, New Zealand, Australia, Nhật Bản, Singapore, Brunei, Malaysia và Việt Nam vào ngày 4/2/2016. Đây là một hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, với phạm vi cam kết rộng (bao gồm cả các vấn đề thương mại và phi thương mại) và mức độ cam kết rất cao.

Tuy nhiên, ngay sau khi lên nắm quyền hồi tháng 1/2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp rút nước này khỏi TPP. Trước động thái này của Mỹ, 11 nước thành viên còn lại đã nỗ lực hồi sinh thỏa thuận này.