Trung Quốc đề nghị mở Hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN tại Bắc Kinh

Hôm thứ Ba (21/5), các Bộ trưởng quốc phòng Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) đã gặp gỡ không chính thức với đối tác Trung Quốc ngay sau Hội nghị Bộ trưởng hàng năm tại thủ đô Naypiyitaw của Myanmar. Trong thông báo chính thức của Hội nghị, không có bất cứ tuyên bố rõ ràng nào về các sự cố gần đây trên Biển Đông.

Các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN đồng lòng kêu gọi Trung Quốc thực hiện các cam kết an ninh với khu vực.

Cuộc họp diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng giữa Việt Nam và Trung Quốc. Ngày 1/5, Bắc Kinh đã đưa giàn khoan dầu Hải Dương-981 vào vùng đặc quyền kinh tế biển của Việt Nam.

Nội dung của cuộc họp kéo dài 90 phút đến nay vẫn chưa được tiết lộ, nhưng các Bộ trưởng ASEAN đã thừa nhận phần lớn các cuộc thảo luận là về vấn đề Biển Đông.

Kênh TV5 (Pháp) trích dẫn lời Bộ trưởng Quốc phòng Myanmar, Trung tướng Wai Lwin cho biết cuộc đàm phán “rất có tính xây dựng” khi tất cả các bên tham gia đều “thẳng thắn” thảo luận về các vấn đề “một cách tích cực”.

“Các cuộc thảo luận tập trung về vấn đề được mong đợi nhất – Biển Đông”, ông Wai Lwin nói.

Trong buổi họp, Trung Quốc đã mời các quốc gia thành viên ASEAN tham gia vào một hội nghị bộ trưởng quốc phòng ở Bắc Kinh vào năm tới. Phía ASEAN đang xem xét đề nghị này, theo trưởng Quốc phòng Philippines Voltaire Gazmin T. "Có một lời mời... vì vậy chúng tôi đang có được một sự đồng thuận", ông nói.

Hội nghị có sự tham dự của các đoàn đại biểu từ tất cả các nước ASEAN ngoại trừ Lào. Bộ trưởng Quốc phòng Douangchay Phichit đã bị tử nạn trong một rơi máy bay ở Lào hôm thứ Bảy (17/5).

Các Bộ trưởng ASEAN cũng đã ký một tuyên bố chung tái khẳng định cam kết của ASEAN để củng cố hợp tác quốc phòng, trong đó thể hiện nguyện vọng "góp phần hướng tới việc thực hiện Cộng đồng ASEAN” vào năm 2015, một thông cáo báo chí ban hành vào cuối cuộc họp cho biết.

Tuyên bố chung không đề cập trực tiếp đến đến Biển Đông, về sự cố xảy ra xung quanh vụ việc Trung Quốc vào vùng biển chủ quyền của Việt Nam. Thay vào đó, báo cáo chỉ nói “các bộ trưởng đã trao đổi thẳng thắn quan điểm về các vấn đề an ninh quốc phòng khu vực và quốc tế. Đồng thời thảo luận các cách thức và phương tiện để thúc đẩy hợp tác quốc phòng trong ASEAN”.

Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam, Đại tướng Phùng Quang Thanh trong cuộc họp đã nêu rõ các vấn đề về Biển Đông.

Ông Wai Lwin cũng khẳng định vấn đề này đã được thảo luận. Ông nói rằng vấn đề đang diễn ra với nhiều khía cạnh chính trị rất phức tạp liên quan đến nhiều quốc gia.

"Chúng tôi đã tuyên bố rõ ràng và xác định vị thế của chúng tôi và về vấn đề này trong Tuyên bố Naypyitaw đối với cộng đồng ASEAN được ban hành ngày 11/5/2014”, Wai Lwin nói thêm.

Tuyên bố Naypyitaw, được ban hành sau khi Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN diễn ra hồi đầu tháng này. Trong tuyên bố đã có lời kêu gọi "thực hiện đầy đủ và hiệu quả" Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) theo các nguyên tắc được luật pháp quốc tế công nhận, bao gồm Công ước quốc tế của Liên Hợp Quốc về Luật Biển.

Ngày 21/5, phóng viên báo Thanh Niên đưa tin cho biết, theo thông cáo của Bộ Quốc phòng Singapore, các bộ trưởng đã thảo luận những vấn đề an ninh khu vực cùng quan tâm, đặc biệt là các biện pháp làm giảm căng thẳng trên biển Đông. 

“Các bộ trưởng cùng kêu gọi các bên liên quan tuân thủ những điều khoản trong bản hướng dẫn thực thi DOC mà Trung Quốc đã ký kết với ASEAN” tại Bali (Indonesia) năm 2011, trong đó yêu cầu các bên “thực hành kiềm chế và tránh những hành động làm gia tăng căng thẳng”. Các bộ trưởng cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải “đẩy nhanh đàm phán để tiến tới hoàn thiện bộ Quy tắc ứng xử biển Đông (COC)” giữa ASEAN và Trung Quốc mà Bắc Kinh luôn nấn ná và né tránh.

Bên cạnh đó, hội nghị cũng ra Tuyên bố chung đồng thuận về việc lập đường dây đối thoại trực tiếp “cung cấp phương tiện thường trực, nhanh chóng, đáng tin cậy và được bảo mật để các bộ trưởng quốc phòng có thể đối thoại với nhau bất cứ lúc nào nhằm nhanh chóng đi đến các quyết định chung để xử lý khủng hoảng hoặc các tình huống khẩn cấp, đặc biệt là trong vấn đề an ninh biển”.