Tranh luận xử hình sự đối với trẻ từ 14 tuổi: Nhà tù tác động tiêu cực nhiều hơn

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long.

Nhiều ý kiến ĐBQH tranh luận không thống nhất về chính sách hình sự đối với người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi. Quan điểm của Chính phủ khi trình có một sự nhất quán và tiếp tục với chính sách hình sự nhân đạo đối với trẻ em. Do vậy, dự thảo do Chính phủ trình Quốc hội quy định: người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về loại tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng mà không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội ít nghiêm trọng hoặc tội nghiêm trọng đối với 03 tội danh: Tội cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khỏe của người khác (Điều 134), Tội hiếp dâm (Điều 141) và Tội bắt cóc nhằm chiếm đoạt tài sản (Điều 169).

Ngoài vấn đề nhân đạo, Bộ trưởng Long cho rằng cần xét đến góc độ tâm sinh lý, nhất là khi môi trường nhà tù có tác động tiêu cực nhiều hơn tích cực.

“Dưới góc độ tâm sinh lý, các em cần nhiều hơn sự khoan dung. Nếu quy định trách nhiệm hình sự quá rộng đối với người từ đủ 14 đến dưới 16 tuổi, đặc biệt là trong môi trường nhà tù thì tác động tiêu cực nhiều hơn tác động tích cực. Vì vậy một trong những nguyên tắc Chính phủ tuân theo trong thiết kế điều này, đối với trẻ em ở độ tuổi này và nói chung dưới 18 tuổi thì chỉ khoanh lại ở những tội rất nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng, tăng hình phạt ngoài tù và tăng biện pháp ngoài tố tụng thay vì tù tội và tố tụng”.

Để ra được Dự thảo BLHS sửa đổi, cơ quan soạn thảo đã rà soát các công ước quốc tế về quyền trẻ em. Còn về chính sách hình sự đối với trẻ em, Bộ trưởng Bộ tư pháp lý giải: các chính sách hình sự đối với trẻ em chúng ta cũng quy định tương đối đầy đủ. Chẳng hạn như tại Khoản 1 Điều 91 chúng ta quy định rất rõ rằng việc áp dụng các biện pháp hình sự đối với trẻ em theo một nguyên tắc chủ yếu nhằm mục đích giáo dục giúp đỡ các em phát triển lành mạnh và căn cứ vào khả năng nhận thức của các em về tính chất và mức độ của hành vi tội phạm, đảm bảo yếu tố phòng ngừa.

Chính vì thế đã quy định theo hướng như vậy, tại sao lại phân từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi và từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi, thì đây cũng là theo cái cách quy định của Bộ luật hình sự của chúng ta từ trước đến nay thôi. Năm 1999 cũng vậy, chúng ta thêm một yếu tố nữa cũng là để cho thẩm phán và các cơ quan tiến hành tố tụng có thêm một yếu tố nữa khi xác định hành vi phạm tội và mức hình phạt đối với các em. Vì thật sự theo các chuyên gia phân tích cũng có sự khác nhau giữa trẻ em từ độ tuổi từ 14 đến dưới 16 và từ 16 đến 18 thêm một ý như vậy.