TP.HCM nên phát triển thật nhanh xe buýt

Kẹt xe tại TP.HCM do có quá nhiều xe máy lưu thông trên đường.

Thành phố có thiếu đường không?

TP.HCM hiện có khoảng 4.000km đường với gần 600.000 xe ô tô đăng ký, bình quân có khoảng 150 ô tô/km đường, trong khi đó tại Singapore, con số này là 257, Hồng Kông là 333 ô tô/km đường. Ông Lương Hoài Nam cho biết, so sánh như vậy sẽ thấy số phương tiện ô tô/km đường tại TP.HCM chưa phải là quá nhiều nhưng thành phố lại đang có khoảng 6,7 triệu xe máy. Nhìn nhận một cách có cơ sở và hướng tới một đô thị văn minh với nền giao thông công cộng là chính thì phải thừa nhận rằng sự tắc đường hiện nay là do có nhiều xe máy quá. (Năm 2009, TP.HCM mới chỉ có 4 triệu xe máy).

Theo ông Nam, TP.HCM đang thiếu đường, nhưng so sánh với một số thành phố khác như Hồng Kông thì tình trạng thiếu đường của TP.HCM chưa đến mức nghiêm trọng, vấn đề là đang có bất hợp lý trong sử dụng hạ tầng. Nếu thay hoàn toàn xe máy bằng xe buýt thì đường phố TP.HCM sẽ thông thoáng hơn nhiều.

Lâu nay các cơ quan kỳ vọng quá nhiều vào các dự án đầu tư tàu điện ngầm, tàu điện trên cao (gọi chung là MRT). Trong điều kiện Việt Nam, đầu tư MRT quá đắt, thời gian quá lâu. Theo tổng mức đầu tư điều chỉnh của hai tuyến số 1 và số 2 ở TP.HCM, bình quân 1 km MRT tốn tới 146,5 triệu USD. 19,7 km tuyến số 1 tốn 2,47 tỷ USD. 11,3 km tuyến số 2 tốn 2,074 tỷ USD. Dựa trên đơn giá đầu tư bình quân hai tuyến này, 6 tuyến MRT với chiều dài 107 km ở TP.HCM sẽ tốn khoảng 15-16 tỷ USD. Vì thế, cần nhanh chóng xoay trọng tâm giao thông đô thị sang xe buýt. Xe buýt mới là loại phương tiện giao thông công cộng có khả năng phủ kín đô thị, ngay cả ở Singapore, Hồng Kông. Đô thị nào có MRT phát triển lắm thì cũng chỉ có trên dưới 10 tuyến, với một vài trăm ga, phủ kín đô thị thế nào được? Nhưng số lượng bến xe buýt thì nhiều hơn hàng chục lần, phủ kín đô thị. Singapore có 4.684 bến buýt và 17.500 xe. Hồng Kông có 5 công ty xe buýt (đều là tư nhân) với gần 10.000 xe, với 2 loại xe: buýt lớn chạy trên các phố lớn, “minibus” (16 chỗ) chạy trên các phố, hẻm nhỏ...

TP.HCM nên phát triển thật nhanh xe buýt. Mỗi thành phố có 30.000 chiếc xe buýt lớn, nhỏ là đủ để phủ kín và thay thế được xe máy. So với MRT, đầu tư xe buýt rẻ và nhanh gấp nhiều lần. 2,47 tỷ USD mới chỉ đủ làm 19,7 km tuyến MRT số 1, nhưng đã đủ để mua 30.000 xe buýt. Tuy nhiên, với số lượng xe máy bình quân 1.800 chiếc/1 km đường ở TP.HCM, xe buýt không còn đường thoáng để chạy nhanh và an toàn. Vấn đề là làm thế nào để giải phóng đường khỏi xe máy để phát triển xe buýt? Ông  Nam cho biết, TP.HCM chỉ cần đầu tư 3-4 tuyến đường cao tốc trên cao xuyên thành phố là ổn.

Đừng phát triển theo hướng… thụt lùi

Trước những ý kiến cho rằng nên siết chặt việc mua, sử dụng ô tô cá nhân cũng như cấm hoàn toàn sử dụng xe máy, ông Nam khẳng định: “Nếu chỉ tập trung vào hạn chế ô tô con thì TP.HCM sẽ chỉ có toàn xe máy và sẽ là một nền giao thông rất kỳ dị, trong khi chúng ta đang hướng tới một nền giao thông hiện đại, văn minh chứ không phải một nền giao thông lạc hậu. Nhưng nếu cấm xe máy thì người dân đi bằng gì? Nếu có quyết định cấm xe máy ngay lập tức thì tôi sẽ là một trong những người đầu tiên phản đối bởi đó là một quyết định không có cơ sở, không có tính khả thi. Nhưng nếu như có đề xuất 10 -15 năm nữa chúng ta cần loại trừ xe máy ra khỏi nền giao thông đô thị thì tôi ủng hộ, bởi chúng ta có 10 năm, 15 năm, cùng lắm là 20 năm để thực hiện điều đó”.

TS Lương Hoài Nam cho biết, không cần phải nhìn đâu xa, hãy nhìn sang các đô thị ở Trung Quốc như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và khoảng 150 thành phố khác ở Trung Quốc đã cấm xe máy. TP.HCM cần sớm xây dựng một lộ trình hạn chế, tiến tới loại bỏ hoàn toàn xe máy sau 10-15 năm, tối đa 20 năm. Giao thông công cộng, đặc biệt là xe buýt, sẽ được phát triển đồng bộ theo lộ trình đó. Khi có lộ trình hạn chế, tiến tới loại bỏ xe máy, tư nhân sẽ đầu tư phát triển xe buýt. Ở nơi nào không có xe máy thì xe buýt sẽ có lãi, đầu tư xe buýt sẽ trở nên hấp dẫn đối với đầu tư tư nhân, nhà nước thậm chí không cần tham gia.