Thảo luận Luật tạm giữ, tạm giam: Còn vấn đề vi phạm Hiến pháp?

Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, tình trạng bức cung, nhục hình phần lớn xảy ra trong giai đoạn điều tra chứ không phải trong quá trình giam giữ (Ảnh: chụp qua màn hình)

Một trong những vấn đề quan trọng được Ủy ban thường vụ Quốc hội đặt ra khi thảo luận về Luật tạm giữ, tạm giam ngày 27/2 là luật có quy định nào để hạn chế tình trạng bức cung nhục hình. 

Viện trưởng Viện nghiên cứu lập pháp Đinh Xuân Thảo đặt câu hỏi: Luật có quy định bảo đảm quyền đối với người bị tạm giữ, tạm giam hay không? Việc giam giữ tại trại giam ở Việt Nam khi phạm nhân nằm trên sàn lạnh, bị cùm chân là thế nào?

Giải đáp những băn khoăn này, Thứ trưởng Bộ Công an Lê Quý Vương cho biết, tình trạng bức cung, nhục hình phần lớn xảy ra trong giai đoạn điều tra chứ không phải trong quá trình giam giữ. Cho nên Luật quy định quyền của người bị tạm giam, tạm giữ, cũng như các hành vi bị nghiêm cấm. Mặc dù có khá nhiều Luật, nhưng vẫn xảy ra bức cung, vì thế cần phải giáo dục và ngăn ngừa.

Theo Thượng tướng Lê Quý Vương, hiện buồng giam giữ chế độ trung bình là 2m²/người. Không có chuyện nằm sàn bê tông và có chăn màn, bệ nằm đầy đủ. Đối với án nghiêm trọng, tử hình, trong buồng tạm giam có vị trí bị cùm 1 chân, hay đối tượng vi phạm kỷ luật trong trại giam thì bị cùm lại.

Tuy nhiên Hiến pháp quy định phải bảo đảm quyền con người, do vậy Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị làm Luật tạm giữ, tạm giam phải phục vụ mục đích phòng chống tội phạm, khi hạn chế quyền con người phải phù hợp với Hiến pháp.

Phản biện lại quan điểm bức cung nhục hình xảy ra ở giai đoạn điều tra, ông Phan Trung Lý cho biết, qua giám sát và báo cáo tại các kỳ họp Quốc hội đều cho thấy bức cung, nhục hình mớm cung đều xảy ra tại giai đoạn tạm giữ, tạm giam. Trước thực trạng này, ông Lý đề nghị cần có giải pháp ngăn ngừa, như phải có sự can thiệp của luật sư cùng những quy định hết sức cụ thể để ngăn ngừa.

Tuy nhiên theo ông Phan Trung Lý, trong Luật lại có đến 6 quyền tự do của con người bị hạn chế, trong khi điều 31 Hiến pháp quy định rõ: người bị buộc tội được coi là chưa có tội trước khi bản án có hiệu lực. Hay với việc người tạm giam, tạm giữ bị cùm chân, ông Lý đề nghị xem lại bởi khi đó họ được coi là người chưa có tội.

Cùng quan điểm, Chủ tịch Hội đồng dân tộc Ksor Phước cũng cho rằng, trong luật có nhiều vấn đề vi phạm Hiến pháp. Trên thực tế người vi phạm hành chính cũng có thể bị tạm giữ. Còn tạm giam áp dụng với người phạm tội vi phạm pháp luật. Do vậy mà đối tượng nhà tạm giam với tạm giữ khác nhau.

Trên cơ sở đó, ông Phước đề nghị cần phân biệt 2 loại đối tượng. Với đối tượng đang bị tiến hành tố tụng cần cân nhắc khi xử phạt vì trong giai đoạn này dễ bị tra tấn, nhục hình, cần ngăn ngừa. Bởi giai đoạn này họ chỉ bị hạn chế quyền công dân. Còn đối tượng đã có bản án kết luận thì bị hạn chế quyền công dân nhưng vẫn còn quyền con người nên Luật phải minh bạch.

Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân Tối cao Nguyễn Hải Phong cũng khẳng định, tất cả các vụ bức cung nhục hình đều xảy ra trong thời điểm tạm giữ. Cho rằng cùm chân là nhục hình, ông Phong đặt vấn đề: có nên quy định điều này trong Luật không? 

Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng cũng băn khoăn: Luật mà cho cùm chân thì có vi phạm công ước quốc tế hay không?

Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Doãn Khánh cho rằng, điều quan trọng là phải phân biệt giữa chế độ tạm giữ và tạm giam. Trong khi đó Luật tạm giữ, tạm giam, quyền con người đã bị hạn chế trong giai đoạn này.