Tán thành việc thêm quyền truy đuổi hàng lậu cho Hải quan

Thảo luận về dự thảo Luật Hải quan sửa đổi sáng 15/8, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân tán thành sự cần thiết phải ban hành Luật Hải quan sửa đổi.

Tuy nhiên theo bà Ngân, khi xây dựng luật này mới chỉ tiếp cận ở khía cạnh tổ chức bộ máy hành chính là chủ yếu. Trong bối cảnh hiện nay, chúng ta phải tiếp cận vấn đề hải quan theo hướng làm thế nào để nâng cao hơn nữa vai trò của hải quan trong việc thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa, hạn chế tối đa các biện pháp chống buôn lậu.

Luật Hải quan sửa đổi quy định lực lượng hải quan có quyền truy đuổi hàng hóa buôn lậu

Phó chủ tịch Quốc hội đề nghị làm rõ thêm 3 vấn đề: Thứ nhất, dự án này phải có quy định làm sao giảm thiểu chi phí hải quan cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Thứ hai, phải minh bạch hóa thủ tục hải quan tối đa, xây dựng hình ảnh hải quan thân thiện với DN trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa. Vấn đề thứ ba là các quy định liên quan đến quyền con người, quyền cơ bản của công dân… phải phù hợp với Hiến pháp hiện hành.

Về quy định thẩm quyền của Tổng Cục trưởng Tổng Cục hải quan đã kế thừa quy định hiện hành. Tuy nhiên theo bà Ngân, luật sửa đổi chưa thể hiện rõ mối quan hệ của Tổng Cục trưởng – Bộ Tài chính – Chính phủ. Bà đề nghị mối quan hệ này cần phải được thiết kế cho đúng nguyên tắc.

Cơ bản tán thành với tờ trình của Bộ Tài chính, tuy nhiên Chủ nhiệm UB giáo dục thanh niên thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội Đào Trọng Thi còn băn khoăn trong quản lý rủi ro trong hoạt động hải quan. Vấn đề này không được đề cập toàn diện, đầy đủ, chỉ tập trung vào những lĩnh vực "có khả năng rủi ro cao". Cho rằng vi phạm nhỏ nhưng lại phổ biến thì sẽ rất nguy hiểm, theo ông Thi nếu chỉ tập trung vào những lĩnh vực rủi ro cao, mà bỏ ngỏ những vấn đề còn lại thì vô hình chung chúng ta lại tạo ra hành lang pháp lý cho những lĩnh vực có nguy cơ rủi ro cao khác.

Đề cập đến phòng chống buôn lậu, Chủ nhiệm UBQP An ninh Nguyễn Kim Khoa cho rằng, tình hình buôn lậu qua biên giới, vận chuyển hàng hóa trái phép đang diễn biến phức tạp ở cả trên bộ và trên biển.

Đồng tình với mục tiêu quan trọng khi ban hành Luật Hải quan sửa đổi là phải đảm bảo trật tự an ninh quốc gia trong việc chống buôn lậu, vận chuyển trái phép, nhưng ông Khoa lại cho rằng, tính khả thi của nội dung này trong dự thảo chưa cao, vì thế cần phải được nghiên cứu kỹ hơn.

“Phòng chống buôn lậu vận chuyển trái phép là nhiệm vụ quan trọng, phải được tiến hành đồng bộ. Nhưng vai trò của hải quan như thế nào trong luật sửa đổi không thể hiện rõ. Với quy định hải quan có quyền truy đuổi cần phải nghiên cứu kỹ hơn. Quyền truy đuổi ra ngoài lãnh hải thì chỉ có cảnh sát biển thôi. Buôn lậu qua biên giới không đơn giản chỉ một lực lượng hải quan có thể truy đuổi được nếu không có sự phối hợp thực hiện. Luật sửa đổi lần này có giảm hoạt động buôn lậu qua biên giới không?” - ông Khoa nói. 

Theo Chủ tịch Hội đồng dân tộc Ksor Phước, vấn đề này liên quan đến biên phòng, quản lý thị trường, cục thuế chứ không phải chỉ có hải quan. Vì thế  phải phối hợp chặt chẽ giữa với các lực lượng khác, một mình hải quan không thể làm được.

Ông Ksor Phước cho rằng, các hoạt động tố tụng, khám xét cũng chỉ nên giới hạn trên địa bàn hải quan, còn ngoài địa bàn thì không được. Thực tế nhiều lần hải quan phát hiện ra đối tượng buôn lậu, biết kho cất giấu nhưng vẫn không khám xét được vì nó nằm sâu trong nội địa. Những trường hợp như vậy cần phải phối hợp với các lực lượng khác.

Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Bùi Văn Thạch cũng đưa ra nhận định, mặt trận chống buôn lậu ngày càng trở nên khó khăn hơn, và cần thiết tạo hành lang pháp lý cho hải quan. Việc hiện đại hóa hải quan công khai minh bạch là vấn đề cực kỳ quan trọng.

Tuy nhiên ông Thạch cũng tỏ ra băn khoăn về phạm vi điều chỉnh khi sử dụng “lãnh thổ hải quan”. Vì lãnh thổ thường dùng là lãnh thổ quốc gia, giờ lại có "lãnh thổ hải quan", về tuyên bố chủ quyền có vấn đề. Theo ông có thể sử dụng là “vùng hoạt động hải quan” sẽ phù hợp hơn.

Đối với quyền tiếp tục truy đuổi của hải quan với hàng hóa buôn lậu, ông Thạch cho việc này cần thiết nhưng phải quy định làm sao để tránh chồng chéo. Trong nhiều tình huống phải quy định rõ ai chủ trì, ai phối hợp. Biên phòng, công an, quản lý thị trương làm những gì? Trên biển lực lượng hải quan có quyền truy đuổi không, hay chỉ có cảnh sát biển? Tất cả cần phải được làm rõ.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng lý giải, theo quy định lượng chuyên trách chống buôn lậu hải quan được trang bị vũ khí. Trước những phân tích về luật, lãnh thổ hải quan ông Dũng cho biết sẽ tiếp thu và có sự chỉnh sửa cho chuẩn xác hơn.

Tuy nhiên ông cũng khẳng định hải quan chỉ làm việc trong địa bàn hải quan thôi, còn ra khỏi địa bàn thì phải phối hợp. Mặt khác lực lượng hải quan cũng không có đủ điều kiện để làm ra ngoài địa bàn.